PROVÉRBIOS LATINOS
Introdução
A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V
Home

A

A barba stulti discit tonsor. / A barba stolidi discunt tondere novelli.
Na barba do néscio todos aprendem a rapar.
A barber learns to shave by shaving fools.
À barbe de fou apprend-on à raser.
A barba de necio aprenden todos a rapar.
Alla barba dei pazzi il barbiere impara a radere.
La barbiro lernas sian metion sur la vizaĝo de stultulo.

A bonis bona disce.
Junta-te aos bons e serás um deles.
Keep good men’s company and you shall be of their number.
Fréquentez les bons, et vous l’en serez.
Allégate a los buenos y serás uno de ellos.
Accostati ai buoni e sarai uno di essi.
Kiaj kolegoj, tiaj kutimoj.

A bove maiore discit arare minor.
Boi velho ensina a arar o novo.
Saltou a cabra na vinha, também saltará a filha.
How can the foal amble, when the horse and mare trot?
Le grand boeuf apprend à labourer au petit.
Saltó la cabra en la viña, también saltará la hija.
Il giovenco impara dal bue.
Bojas hundido, ĉar tiel faris la hundo.

A cane non magno saepe tenetur aper.
Tamanho não é documento.
A small leak will sink a great ship.
En petite cheminée fait on bien grand feu.
Malgranda aspekte, sed granda intelekte.
Malgranda pezo, sed granda prezo.

A digito cognoscitur leo. / Ab unguibus leo.
Pelo dedo se conhece o gigante.
The lion is known by his paw.
À l'ongle on connaît le lion.
Dal frutto si conosce l'albero.
Faro farinton rekomendas.
Kia estas via laboro, tia estas via valoro.

A fronte precipitium, a tergo lupi.
Se correr, o bicho pega, se ficar, o bicho come.
To fall out of the fryingpan into the fire.
Tomber de la poële dans la braise.
Huyendo del toro, cayó en el arroyo.
Cader dalla padella nelle brace.
Esti inter martelo kaj amboso.

A fructibus cognoscitur arbor. / Arbor ex fructu cognoscitur.
Pelo fruto conheço a árvore.
The tree is known by its fruit.
Au chant on connaît l'oiseau.
El árbol por el fruto es conocido.
Dal frutto si conosce l’albero.
Laǔ la frukto oni arbon ekkonas.

A magnis proprio vivitur arbitrio.
Lá vão as leis onde as querem os reis.
Manda quem pode, obedece quem tem juízo.
When force comes on the scene, right goes packing.
La raison du plus fort est toujours la meilleure.
Leĝo estas cedema: kien vi deziras, ĝi iras.

A puro fonte defluit aqua pura.
De boa árvore, bons frutos.
Good fruit of a good tree.
De doux arbre douces pommes.
De buena fuente, buena corriente.
Laǔ la frukto oni arbon ekkonas.

A radice sapit pomum, quocumque rotatur.
De tal pedaço, tal retraço.
The apple never falls far from the tree.
As the old cock crows, so crows the young.
Toujours sent la pomme le pommier.
De tal palo, tal astilla.
La scheggia ritrae dal cappo.
Kia naskinto, tiaj naskitoj.

A teneris consuescere multum est.
De pequenino é que se torce o pepino.
Best to bend while it is a twig.
Il faut étouffer le monstre au berceau.
Desde chiquito se há de crear el árbol derechito.
Finché la pianta è tenera bisogna drizzarla.
Fleksu arbon dum ĝia juneco.

Ab alio exspectes, alteri quod feceris.
Como for teu trato, assim te trato.
Como plantares, assim colherás.
Assim como fizeres, de outro o esperes.
O que fizeres, encontrarás.
You shall have as good as you bring.
Comme à autrui fait tu auras, d'autrui enfin tu recevras.
El bien o el mal al que lo hace le vendrá.
Donde las dan las toman.
Come farai, così avrai.
Kiu fosas sub alia, falos mem en la foson.

Ab amico reconciliato cave.
Amigo reconciliado, inimigo dobrado.
Reconciled friend is a double enemy.
Ne te fie jamais à l'ami reconcilié.
Amigo reconciliado, enemigo doblado.
Amico riconciliato, nemico doppio.
Ne fidu amikon, kiu havas jam flikon.
Timu lupon edukitan kaj malamikon repacigitan.
Estinta amiko estas plej danĝera malamiko.

Ab asino lanam quaerere. / Ab asino lanam petere.
Procurar chifre em cabeça de cavalo.
Buscar cinco pés ao gato.
To fish for strawberries in the bottom of the sea.
Demander de la laine à un âne.
Empeño vano sería pedir lana al asno.
Cercar lana dall’asino.
Li serĉas la venton sur la kampo.

Ab equo ad asinum. / Ab equis ad asinos.
De alcaide a verdugo, vê como subo.
Out of God's blessing into the warm sun.
Se faire d'evêque meunier.
De alcalde a verdugo, ved como subo.
Tornar di papa vescovo.
El episkopo fariĝi muelisto.

Ab inimicis possum mihi ipsi cavere, ab amicis vero non.
Guarde-me Deus dos amigos, que dos inimigos eu me guardarei.
Defend me God from my friends; I can defend myself from my enemies.
Dieu me garde de mes ami; je me garderai de mes ennemis.
De quien me fío, Dios me guarde; de quien no me fío, me guardaré yo.
Dagli amici me guardi Iddio, che daí nemici mi guardo io.
Gardu min Dio kontraǔ amikoj, kontraǔ malamikoj mi gardos min mem.

Ab inope nunquam spectes.
Ninguém dá o que não tem.
You can't make bricks without straw.
On ne saurait chanter plus haut que la bouche.
Más da el duro que el desnudo.
Neniu povas doni tion, kion li ne havas.

Abbati, medico, patronoque intima pande.
Ao médico, ao advogado e ao abade falar a verdade.
Hide nothing from thy minister, physician, and lawyer.
Au médecin, à l'avocat et au curé, il faut dire la vérité.
Al médico, confesor y letrado no le tengas engañado.
Al confessore, al medico ed all’avvocato, non puoi tenere il ver’ cellato.
Al abato, al kuracisto kaj al advokato rakontu la veron.

Absens heres non erit.
Não há ausentes sem culpa, nem presentes sem desculpa.
The absent party is still faulty.
Les absents ont toujours tort.
Ni ausente sin culpa, ni presente sin disculpa.
Chi è lontano ha sempre torto.
La forestanto ĉiam estas malprava.

Absente domino res male geritur.
Fazenda, teu dono te veja.
Patrão fora, dia santo na loja.
Onde não vai o dono, vai o dolo.
Matters prosper under the master's eye.
Qui est loin de son bien est près de son dommage.
L'occhio del padrone ingrassa il cavallo.
Mastro en vojo, servantoj en ĝojo.

Absit qui mea manducat mecum et sua secum.
Arrenego do amigo que come o seu só e o meu comigo.
Non è amico mio quel che risparmia il suo e mangia il mio.
Ne estas mia amiko tiu, kiu sian tagmanĝon manĝas sola, kaj la mian kun mi.

Absque argento omnia vana.
Sem dinheiro nada se alcança.
Sem dinheiro de contado não há soldado.
Penniless souls may pine in purgatory.
Sans deniers George ne chante pas.
Pas d’argent, pas de suisses.
Mono plenumas ĉiujn oficojn.
Por nenio oni faras nenion.

Absque vado fluvius, nec stat sine pellice proles.
Nem rio sem vau, nem geração sem mau.
Em longa geração, há conde e ladrão.
Ĉiu familio havas sian kriplulon.

Abundans cautela non nocet.
Cautela e caldo de galinha nunca faz mal a ninguém.
Thatch your roof before the rain begins.
Deux précautions valent mieux qu'une.
Precaución y caldo de gallina, anticipada medicina.
La prudenza non è mai troppa.
Ne konante la profundecon, ne iru en la riveron.

Abyssus abyssum invocat.
Um abismo atrai outro.
Uma desgraça nunca vem só.
Misfortunes never come singly.
L'abîme appelle l'abîme.
El abismo llama al abismo.
Una desgracia nunca viene sola.
L’abisso chiama l’abisso.
Le disgrazie non vengono mai sole.
Malfeliĉo malofte venas sole.
Malfeliĉoj kaj batoj venas ĉiam kun fratoj.

Accepta candela, candelabrum quaeris.
Busca seu asno, e está montado em cima.
The butcher looked for his knife when he had it in mouth.
Il cherche son âne, et il est monté dessus.
Busca su asno y está montado encima.
Fare come colui che cercava l’asino e c’era sopra.
En arbaro sidas, kaj arbojn ne vidas.

Accepto damno ianuam claudere. / Accepto damno claudenda est ianua.
Casa roubada, trancas à porta.
It is too late to shut the stable-door after the horse has bolted.
Il est trop tard de fermer l'écurie quand le cheval en est sorti.
Post morto kuracilo jam estas sen utilo.

Accidere ex una scintilla incendia passim.
De uma faísca se queima uma vila.
A little fire burs up a great deal of corn.
Of a small spark, a great fire.
Petite étincelle engendre grand feu.
De malgranda kandelo forbrulis granda kastelo.

Accipe quod tuum alterique da suum.
A cada um o que é seu.
Render unto Caesar the things which are Caesar's.
Chacun son dû.
Il faut rendre à César ce qui est à César.
Al ĉiu frato, lian parton.

Accipere quam facere praestat iniuriam.
Antes sofrer o mal que fazê-lo.
Em matéria de ofender, antes réu que autor ser.
It is better to suffer wrong than to do it.
Il vaut mieux souffrir le mal que le faire.
Estas preferinde suferi ofendon ol ofendi.

Accipias paleam, si non vult solvere nequam.
De mau pagador, em farelos.
From a bad paymaster, get what you can.
D'un mauvais payeur on tire ce qu'on peut.
Del mal pagador aunque sea en paja.
De cattivo debitor, togli paglia per lavor.
Pago de ŝuldanto estas bona en ĉiu kvanto.

Accipiat feles quae vellent rodere mures.
Se há de se dar ao rato, dê-se ao gato.

Acerba sunt bella fratrum.
Ira de irmãos, ira do diabo.
Intriga de irmão, intriga de cão.
The greatest hate springs from the greatest love.
Between two brothers, two witnesses and a notary.
Courroux de frères, courroux de diables d'enfer.
Ira de hermanos, ira de diablos.
Fratelli, flagelli.
Bato de frato estas sen kompato.

Acum in meta faeni quaerere.
Procurar agulha em palheiro.
To seek a needle in a bottle of hay.
Chercher une aiguille dans une botte de foin.
Una aguja en un pajar es difícil de encontrar.
Cercare un spillo in un mucchio di fieno.
Serĉi kudrilon en fojnostako.

Ad commodum suum quisquis callidus est.
Para seu proveito, cada um sabe.
Cada qual é dono de suas ventas.
Every one to his taste, as the old woman said when she kissed her cow.
Chacun se fait fouetter à sa guise.
Ĉiu mano al si altiras.

Ad consilium ne accesseris, antequam voceris.
Não dês conselho a quem não pede.
Não metas o nariz onde não foste chamado.
Give neither counsel nor salt till you are asked for.
Ne donnez jamais conseil avant qu'on vous le demande.
En lo que no te va nada, no metas tu cucharada.
Sale e consigli si dano a colui che li chiede.
Ne puŝu vian regularon en fremdan anaron.

Ad cuius veniat scit cattus lingere barbam.
Bem sabe o gato cujas barbas lambe.
The cat knows whose beard she licks.
Bien sait le chat quelle barbe il lèche.
Scias la kato, kies lardon ĝi manĝis.

Ad fontes redeunt longo post tempore lymphae.
Depois dos anos mil torna a água a seu carril.
A thousand years hence the river will run as it did.
Les races des petits et des grands seront égales en mille ans.
Después de los años mil, torna el agua a su carril.
In cento anni e cento mesi, l’acqua torna a’suoi paesi.

Ad fores fortuna venit, cui propitia est.
Vem a ventura a quem ela procura.
Good things come to some, when they are asleep.
Le bonheur vient en dormant.
La dicha viene mientras dormimos.
Chi ha d’aver bene, dormendo gli viene.
Homo fidas, feliĉo decidas.
Kiun la sorto karesos, tiu sukcesos.

Ad mala facta malus socius socium trahit.
O mau sempre cuida em enganos.
Quem com porcos anda, aprende a grunhir.
Ill company brings many a man to the gallows.
Mauvaise compagnie, au gibet l'homme convie.
Quien compañia de malos desea tener, el cuerpo y el alma quiere perder.
Le cattive compagnie conduccono l’uomo alla forca.
Kun kiu vi festas, tia vi estas.

Ad mare declivus omnis currit cito rivus.
Correm os ribeiros para os rios, os rios para o mar.
A água corre para o mar, e as coisas para o seu natural.
Correm os rios para o mar, e cada qual para o seu natural.
Les rivières retournent à la mer.
Tutti i fiumi vanno al mare.
Mono kuras al mono.

Ad mensuram aquam bibit, citra mensuram panem comedit.
Aproveita o farelo e desperdiça a farinha.
Quebra a louça e guarda os palitos.
Penny wise, pound foolish.

Ad paenitendum properat, cito qui iudicat.
Quem cedo se determina, cedo se arrepende.
He that soon deems, soon shall repent.
Juge hâtif est périlleux.
Quien presto se determina, dúrale el arrepentir.
El que subito se determina, subito se arrepiente.
Chi presto (tosto) giudica, presto (tosto) si pente.
Ne rapidu, trankvile decidu.
Kiu tro rapidas, tiu maltrafas la vojon.

Ad partus ovium noscuntur pondera ventrum.
No fim é que se cantam as glórias.
Não atires foguetes antes da festa.
Do not triumph before the victory.
À la fin se chante le Gloria.
À la fin on verra qui aura mangé le lard.
Al fin se ven las zurrapas.
Il fine è quello che giuoca.
Ne fanfaronu irante, fanfaronu revenante.

Ad praesens ova cras pullis sunt meliora.
Mais vale um ovo hoje que uma galinha amanhã.
An egg today is better than a hen tomorrow.
Mieux vaut maintenant un oeuf que dans le temps un boeuf.
Un tiens vaut mieux que deux tu l'auras.
Pli valoras tuj ovo, ol poste bovo.

Ad terrae morem vitae decet esse tenorem.
Na terra aonde fores ter, faze como vires fazer.
Em terra de sapos, de cócoras como eles.
When you go through the country of the one-eyed, be one-eyed.
On doit vivre selon le pays où l'on est.
À Rome comme à Rome.
Doquiera que fueres, harás como vieres.
Paese che vai, usanze che trovi.
En ĉiu angulo, alia postulo.

Adde parum parvo, magnus acervus erit.
Muitos poucos fazem um muito.
Many a little makes a mickle.
Plusieurs peu font un beaucoup.
Muchos pocos hacen un mucho.
Muchas candelillas hacen un cirio pascual.
Molti pochi fanno un assai.
Poco e spesso empie il borsetto.
El malgrandaj akveroj fariĝas grandaj riveroj.
Sen gutoj malgrandaj maroj ne ekzistus.
Multaj milonoj iĝas milionoj. [M.Boulton]

Adhaerens potenti adversitatem non timet.
Quem a boa árvore se acolhe, boa sombra o cobre.
Quem tem padrinho, não morre pagão.
Un arbre qui t'abrite, salue-le, il le mérite.
Honour the tree that gives you shelter.
Quien a buen árbol se arrima, buena sombra le cobija.
Quien tiene padrino, se bautiza.
Chi a buon albero s’appoggia, buon ombra lo ricopre.
Kiun reĝo protektas, tiun ministro elektas.

Adhuc caelum volvitur.
Deus ainda está onde estava.
Ankoraŭ Dio ne dormas.

Adulator propriis commodis tantum studet.
Abana-se o cão, não por ti, mas pelo pão.
Dogs wag their tail not so much to you as to your bread.
Le chien remue la queue non pour toi, mais pour le pain.
Menea la coda el can, no por ti, sino por el pan.
Muove la coda il cane, non per te ma per il pane.
Pro amo al kandelo kato lekas kandelingon.
Ne karesu per mano, sed karesu per pano.

Aedificia et lites pauperiem faciunt.
Quem faz casa, ou se casa, a bolsa lhe fica rasa.
Building is a sweet impoverishing.
Qui se marie, ou édifie, sa propre bourse il purifie.
A quien hace casa o se casa, la bolsa le queda rasa.
Chi edifica, la borsa purifica.
Mankis al Petro klopodoj, li aĉetis al si domon.

Aegroto dum anima est, spes est.
Enquanto há vida, há esperança.
While there is life, there is hope.
Tant que je respire, j'espère.
Mientras hay vida, hay esperanza.
Finchè c’è vita, v’è speranza.
Dum estas vivo, estas espero.

Aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit.
Onde uma porta se fecha, outras se abrem.
One man goes and another takes his place.
Une de perdue, dix de retrouvées.
Kiam fermiĝas unu pordo, pluraj malfermiĝas.

Aequalem tibi uxorem quaere.
Casar, com os da sua igualha.
Like blood, like good, and like age, make the happiest marriage.
Chacun avec sa chacune.
Edziĝo najbara garantias de eraro.

Aequalis aequalem delectat.
Cada qual ama seu semelhante.
Like loves like.
Qui se ressemble s'assemble.
Cada oveja con su pareja.
Ogni simile appetisce il suo simile.
Kun kiu vi festas, tia vi estas.

Aeque pars ligni curvi ac recti valet igni.
Pau torto faz fogo direito.
A crooked log makes a strait fire.
Le bois tortu fait le feu droit.
La leña torcida da fuego recto.
Anche la legna storta da fuoco diritto.
Kurba estas ligno, sed rekte ĝi brulas.

Aequiparat factum nobile velle bonum.
A boa-vontade supre a obra.
Take the will for the deed.
It is the intention that counts.
L'intention vaut le fait.
La bonne volonte est reputée pour le fait.
Más hace el que quiere, que no el que puede.
Buona volontà supplisce a facoltà.

Aes formae speculum est, vinum mentis.
O vinho é o espelho da alma.
Wine in, truth out.
Wine is the glass of the mind.
Wine is wont to show the mind of man.
Le vin est le miroir des hommes.
Ce que le sobre tient au coeur est sur la langue du buveur.
El hombre se conoce por el vino.
L’uomo si conosce al bicchiere.
Vera opinio montriĝas en ebrio.

Aetas senilis mala merx.
A velhice é um pesado fardo.
Age is a heavy burden.
La vieillesse est un pesant fardeau.
La vejez es un pesado fardo.
La vecchiaia è una grave soma.
Aĝo maljuna ne estas oportuna.

Aetate rectius sapimus.
Com os anos vem o siso.
Mais vale experiência que ciência.
Older and wiser.
Avec l'âge on devient sage.
Tras los días viene el seso.
Gli anni dan senno.
Ne demandu scienculon, demandu spertulon.
La tempo venos, ni ĉíon komprenos.

Aetatem habet, ipse sibi consulet expertus.
A boi velho não busques abrigo.
He wants to teach his father to get children.
Il veut montrer à son père à faire des enfants.
Les oisons mènent paître les oies.
Al kokino la ovo lecionojn ne donu.

Affinem nullum dives avarus habet.
Rico avarento não tem parente nem amigo.
A rascal grown rich has lost all his kindred.
Vilain enrichi ne connaît parent ni ami.
Cuando el villano está rico, no tiene parente ni amigo.
Il villan nobilitato non conosce il parentado.
Riĉa avarulo ne konas parencojn nek amikojn.

Agentes et consentientes pari poena puniendi.
Tão bom é o ladrão como o consentidor.
He sins as much who holds the bag as he who puts into it.
Autant pèche celui qui tient le sac, que celui qui met dedans.
Tanto peca el que roba enla huerta como el que queda en la puerta.
Tanto ne va a chi ruba quanto a chi tiene il sacco.
É ladro chi ruba e chi gli tiene il sacco.
Kiu pri ŝtelo silentas, tiu ŝtelon konsentas.

Agere, non loqui.
Atos, não palavras.
Obras falam, palavras calam.
Deeds are males, and words are females.
Les paroles sont femelles, et les faits mâles.
Las palabras son hembras, los hechos, varones.
Le parole sono femmine e i fatti sono maschi.
Fatti, non parole.
Vortojn ŝparu, agojn faru.

Alea iacta est.
A sorte está lançada.
The die is cast.
Le sort en est jeté.
Les dés en sont jetés.
La loto estas tirita.

Aleam emere.
Comprar nabos em saco.
To buy a pig in a poke.
Acheter chat en poche.
Comprar gato en saco.
Comprar la gatta nel sacco.
Se okulo ne vidis, pagas la poŝo.

Alia aetas alios mores postulat.
Outros tempos, outros costumes.
Other days, other ways.
Autres temps, autres moeurs.
Altri tempi, altri costumi.
Aliaj tempoj, aliaj moroj!

Alia voce psittacus, alia voce coturnix loquitur.
Cada passarinho canta sua canção.
Cada um fala como quem é.
One speaks as he thinks.
Chaque oiseau chante sa propre chanson.
Cada pájaro canta su canción.
Ogni uccello canta il suo verso.
Birdo kantas laǔ sia beko.

Aliena capella gerat distentius uber.
A cabra da vizinha dá mais leite que a minha.
Our neighbour's cow yields more milk than ours.
Vache de loin a assez de lait.
L'erba del vicino è sempre più verde.
Fremda manĝo havas bonan guston.

Aliena nobis, nostra plus aliis placent.
A galinha da vizinha é sempre mais gorda que a minha.
Our neighbour’s cow yields better milk than ours.
The grass is always greener on the other side of the fence.
Moisson d'autrui plus belle que la sienne.
La gallina de mi vecina más huevos pone que la mía.
La gallina del vicino par un’oca.
Propra supo brogas, fremda allogas.

Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt.
O macaco olha o rabo da cutia e não vê o seu.
Mete a mão no teu seio, não dirás do fado alheio.
Forget other's faults by remembering your own.
Ceux de qui la conduite offre le plus à rire, sont toujours sur autrui les premiers à médire.
Quien a outro quiere juzgar, en sí debe comenzar.
Chi d’altrui parlar vorrà, guardi se stesso e tacerà.
Contro i difetti del vicin t’adiri, e gli stessi difetti in te non miri.
En fremda okulo ni vidas ligneron, en nia ni trabon ne vidas.

Alieni appetens, sui profusus.
Ávido do alheio, dissipador do próprio.

Alii sementem faciunt, alii metent.
Um semeia, outro colhe.
One sows, another mows.
Tel sème, qui ne recueille pas.
Unos crían gallinas y otros comen los pollos.
Uno semina e un altro raccoglie.
Uno leva la lepre e un altro la mangia.
Unu semas, alia rikoltas.
Petro kornojn tenas, Paǔlo lakton prenas.

Aliis alia placent.
Cada um tem seu gosto.
Every man has his taste.
Chacun son goût.
Sobre gustos no hay nada escrito.
Ognuno ha i suoi gusti.
Ĉiu havas sian (propran) guston.

Aliorum medicus, et ipse vulneribus scatet.
Macaco não enxerga o seu rabo, mas enxerga o da cutia.
The eye that sees all things else sees not itself.
Le bossu ne voit pas sa bosse, mais il voit celle de son confrère.
En fremda okulo ni vidas ligneron, en nia ni trabon ne vidas.

Alios adito penates.
A outra porta, que esta não se abre.
Forigu lin!

Aliquis non debet esse iudex in propria causa.
Ninguém é bom juiz em causa própria.
No man ought to be judge in his own cause.
On ne peut être à la fois juge et partie.
Pri propra afero neniu juĝas libere.

Aliud est facere, aliud est dicere.
Não é o mesmo prometer e cumprir.
To promise is one thing, and to keep is another.
Promettre et tenir sont deux.
Promettere è una cosa e mantenere un'altra.
Paroloj kaj faroj estas malsamaj aferoj.
Ofte mano forgesas, kion buŝo promesas.

Aliud ex alio malum (gignitur).
Aonde vais, mal? Onde há mais mal.
One misfortune comes on the neck of another.
Un malheur ne vient jamais seul.
El mal llama al mal.
Un male tira l’altro.
Malfeliĉoj kaj batoj venas ĉiam kun fratoj.
Malfeliĉo malofte venas sole.

Aliud in ore, aliud in corde.
O coração sente, a boca mente.
A honey tongue, a heart of gall.
Il a dit de bouche, mais le coeur n'y touche.
Caras vemos, pero corazones no sabemos.
Non è sempre d’accordo il labbro e il cuore.
Lango miela, sed koro kruela.
En buŝo Biblio, en koro malpio.

Aliud noctua sonat, aliud cornix.
Cada passarinho canta sua canção.
Cada um fala como quem é.
Each bird loves to hear himself sing.
One speaks as he thinks.
Chaque oiseau chante sa propre chanson.
Cada pájaro canta su canción.
Ogni uccello canta il suo verso.
Birdo kantas laǔ sia beko.

Alium silere quod voles, primum sile.
O segredo melhor guardado é o que a ninguém é revelado.
If my shirt knew my design, I’d burn it.
Ta chemise ne sache ta guise.
Secreto bien guardado, el que a nadie se há contado.
Tu camisón non sepa tu intención.
Segreto confidato non è più segreto.
Vi sekrete vorton diros, ĝi tra l' tuta mondo iros.

Allia quando terunt, retinent mortaria gustum.
Quem azeite mede, as mãos unta.
He that measures oil, shall anoint his fingers.
L'on ne peut toucher du beurre sans qu'il n'en reste aux doigts.
Quien el aceite mesura, las manos se unta.
Chi maneggia il grasso, s’unge la dita.
Kiu ludas kun koto, malpurigas la manojn.

Alta die solo non est exstructa Corintus.
Roma não se fez num dia.

Altare spoliat, ut aliud operiat.
Descobre um santo para cobrir outro.
To rob Peter to pay Paul.
Déshabiller Pierre pour habiller Paul
Desnudar un santo para vestir otro.
Non si scopre un altare per ricoprire un altro.
Li ŝtelas de najbaro, por doni al altaro.

Alteri ne facias, quod tibi fieri non vis.
Não faças aos outros o que não queres que te façam.
Do unto others as you would they should do unto you.
Ne fais pas à autrui ce que tu ne voudrais qu'on te fît.
Ne kondamnu alian, oni vin ne kondamnos.

Alterius festum solum invitatus adibis.
A boda e batizado não vás sem ser convidado.
Never go to a wedding without being invited.
L'on ne doit jamais aller à noces sans y être convié.
A bodas y a niño bautizado, no vayas sin ser llamado.
Chi va alla festa e non è invitato, ben gli sta se n’è scacciato.
Ne ŝovu la nazon en fremdan vazon.

Alterius ne sit, qui suus esse potest.
Quem pode ser livre, não se cative.
Quem pode ser seu, sendo de outro é sandeu.
Kiu povas esti libera, ne estu sklavo.

Alternando boni nos dona manemus amici.
Pequenas lembranças conservam viva a amizade.
Giff gaff makes good friends.
Les petits cadeaux entretiennent l'amitié.
Los pequeños obsequios mantienen la amistad.
Lo regalado todos lo reciben con agrado.
I piccoli doni tengono viva l’amicizia.
Se vuoi che l’amicizia si mantenga, fa che un paniere vada e l’altro venga.
Donacetoj subtenas amikecon.

Altissima quaeque flumina minimo labuntur sono.
Águas tranqüilas, águas profundas.
Still waters run deep.
Beware of a silent dog and still water.
Il n'est pire eau que l'eau qui dort.
Del agua mansa me libre Dios, que de la brava me libro yo.
Acqua cheta rompe i ponti.
Ne timu hundon bojantan, timu hundon silentan.

Amantes, amentes.
Paixão cega a razão.
O amor é cego.
Affection blinds reason.
Affection aveugle raison.
L'amour est aveuge.
La pasión tapa los ojos a la razón.
L’amor è pazzo e cieco.
Ne bela estas kara, sed kara estas bela.

Amantis iusiurandum poenam non habet.
Juramento de quem ama mulher não é para crer.
Juras de namorados e promessas de políticos se escrevem nas ondas do mar.
Jupiter laughs at the perjuries of lovers.
Serment de joueur, serment d'amant, autant en emporte le vent.
Juramentos de amor se los lleva el viento.
Juras del que ama mujer no se han de creer.
I giuramenti degli innamorati sono come quelli dei marinai.
Falsaj ampromesoj ne suferas punojn.

Amantium ira amoris integratio est.
Amores arrufados, amores dobrados.
The quarrels of lovers are the renewal of love.
Querelles d'amants, renouvellement d'amour.
Iras de namorados son los amores dobrados.
Beghe d’amor, nuovo ardor.
Dentoj mordas la langon, tamen ambaŭ sin amas.
Geamantoj sin pikas.

Amare et sapere vix deo conceditur.
Amar e saber só a Deus pode ser.
Wisdom with love is scarcely granted to a god.
L'amour et la sagesse, c'est à peine chez un dieu qu'on peut les trouver ensemble.

Amici, nec multi, nec nulli.
Amigos, nem muitos, nem nenhum.
A friend to everybody is a friend to nobody.
Ami de plusieurs, ami de nuls.
Ami de chacun, ami d'aucun.

Amicitia certa in necessitate probatur.
Amigo certo conhece-se na fortuna incerta.

Amicitia inter pocula contracta plerumque vitrea.
Amigo de mesa não é de firmeza.
From wine what sudden friedship springs!
Ami de table est variable.
Amistad por el vino estrechada no dura de la noche a la mañana.
Donde hay higos, hay amigos.
Amicizia stretta dal vino non dura de sera al matino.
Amico di ventura molto briga e poco dura.
Sako ne sonas, amiko ne konas.

Amicitia quae desiit, nunquam vera fuit.
Quem deixa de ser amigo, nunca o foi.
He never was a friend who has ceased to be one.
Qui cesse d'être ami, ne l'a jamais été.
Amistad que acaba jamás fue amistad.
Amicizia che cessa non fu mai vera.
Amikeco, kiu ĉesis, neniam estis amikeco.

Amicitias immortales esse oportet.
Amizade que pode envelhecer, não deve morrer.
A true friend is forever our friend.
Les amitiés devraient être immortelles.
La verdadera amistad es inmortal.
Le amicizie devono essere inmortali.
Vera amikeco daŭras por ĉiam.

Amicitias tibi iunge pares.
Cada qual com seu igual, e cada ovelha com sua parelha.
Likeness begets love.
Qui se ressemble s'assemble.

Amicum an nomen habeas, aperit calamitas.
Amigo fingido, conhecê-lo-ás no arruído.
A friend in need is a friend indeed.
Au besoin on connaît l'ami.
En chica casa y en largo camino se conoce el buen amigo.
Nei pericoli si vede chi d’amico ha vera fede.
Amikon montras malfeliĉo.

Amicus certus in re incerta cernitur. /Amicus certus in necessitate cernitur.
Amigo certo conhece-se na fortuna incerta.
A friend in need is a friend indeed.
Au besoin on connaît l'ami.
En chica casa y en largo camino se conoce el buen amigo.
L’amico certo si conosce nell’incerto.
Amikon montras malfeliĉo.

Amicus omnibus, amicus nemini. / Multus amicus, nullus amicus.
Amigo de todos, amigo de nenhum, tudo é um.
A friend to all is a friend to none.
L'ami de tout le monde n'est l'ami de personne.
Amigo de todos y de ninguno, todo es uno.
Amico d’ognuno, amico di nessuno.
Kiu por ĉiuj laboras, pri si mem ne memoras.

Amicus Plato, sed magis amica veritas.
Amigo de meu compadre, porém mais da verdade.
Plato is a friend, but truth is yet a greater friend.
Je suis ami de Platon, mais plus encore de la vérité.
Amiko estas kara, sed vero pli kara.

Amicus verus, rara avis.
Amigos, poucos e bons.
Rien de plus commun que le nom d’amitié, rien de plus rare que la chose.
Honest men steem and value nothing so much in this world as a real friend.
Raros son los verdaderos amigos.
I veri amici sono come le mosche bianche.
Amiko fidela estas trezoro bela.

Amnem parvorum facit unda frequens fluviorum.
Muitos poucos fazem um muito.
Many drops make a shower.
Les petits ruisseaux font les grandes rivières.
Los pequeños arroyos hacen los grandes ríos.
I piccoli ruscelli fanno i grandi fiumi.
El malgrandaj akveroj fariĝas grandaj riveroj.
El multaj milonoj fariĝas milionoj.

Amor amore compensatur.
Amor com amor se paga.
Love is the reward of love.
L'amour ne se paie qu'avec l'amour.
Amar sin ser amado, tiempo desperdiciado.
Amare e non essere amato è tempo perso.
Kvitiĝas servo per reservo.

Amor caecus.
O amor é cego.
A afeição cega a razão.
Love is blind.
L'amour est de telle nature, qu'il aveugle la créature.
Afición ciega razón.
Amore è cieco.
Amo estas blinda.

Amor cogit ad nuptias, litem capit, atque dolorem.
Quem casa por amores, maus dias e noites piores.
Quem casa por amores sempre vive em dores.
Who marries for love without money, has good nights, but sorry days.
Qui se marie par amours, a bonnes nuits et mauvais jours.
Quien se casa por amores, malos días y buenas noches.
Chi se marita per amore, di notte ha piacer, di giorno dolore.

Amor et melle et felle est fecundissimus.
Não há amor sem amargor.
Love is a sweet torment.
En amour, il y a plus d'aloès que de miel.
Mucho sofre quien bien quiere.
L’amore è fecondo di miele e di fiele.

Amor et potestas impatiens consortis.
Amor e senhoria não querem companhia.
Love and lordship like no fellowship.
Amour et seigneurerie ne vont pas de compagnie.
Amor y señoría non quieren compañía.
Amore e signoria non sofran compagnia.
Du sinjoroj en unu bieno, du mastrinoj ĉe unu kameno, neniam vivas sen reciproka malbeno.

Amor odit inertes.
Coração fraco não merece dama.
Faint heart never won fair lady.
Un honteux n'eut jamais belle amie.
El amante ha de ser osado.
Amante non sia chi coraggio non ha.

Amor sibi somnia fingit.

Amor tussisque non celantur.
Tosse, amor e febre ninguém esconde.
Love and cough cannot be hid.
Amour, toux, fumée et argent, on ne peut cacher longuement.
Amour, toux et fumée en secret ne font demeurée.
El amor y la tos no se pueden ocultar.
Amore, tosse e fumo non si possono nascondere.
Il fuoco, l’amor e la tosse presto si conosce.
Tuso kaj amo ne estas kaŝeblaj.

Amor vincit omnia.
O amor tudo vence.
Love works miracles.
L'amour est fort comme la mort.
Amo ĉion venkas.

Amor, arma, canes et aves, simplex voluptas, centuplex dolor.
Guerra, caça e amores, por um prazer, cem dores.
In war, hunting, and love, men, for one pleasure, a thousand griefs prove.
De chiens, d'oiseaux, d'armes, d'amours, pour un plaisir mille douleurs.
Guerra, caza y amores, por un placer mil dolores.
In guerra, nella caccia e negli amori, per un placer mille dolori.
Amo, milito, ĉaso, unu plezuro, cent doloroj.

Amoris vulnus idem sanat, qui fecit.
Chaga de amor, quem a faz, a sara.
Seek your salve where you got your sore.
L'amour est comme la lance d'Achile, qui blesse et guérit.
La llaga de amor, quien la hace, la sana.
Le ferite d’amor non le può sanare che chi le ha fatto.
Amvundon, kiu ĝin faras, tiu ĝin sanigas.

Amplius iuvat virtus, quam multitudo.
Mais vale qualidade que quantidade.
Goodness is not tied to greatness.
Mieux vaut qualité que quantité.
Ne kvanto, sed kvalito, decidas pri merito.

Anceps fortuna belli.
Guerra começada, só Deus sabe quando acabada.

Ancipiti plus ferit ense gula.
Mais mata a gula do que a espada.
De grandes ceias estão as sepulturas cheias.
Gluttony kills more than the sword.
La gourmandise tue plus de gens que l'épée.
Más matan la recetas que las escopetas.
Más mató la cena que sanó Avicena.
Ne uccide più la gola che la spada.

Angulus erigitur in sacco, quando repletur.
Saco vazio não se põe em pé.
An empty bag cannot stand upright.
Un sac vide ne saurait se tenir debout.
Un saco vacío mal se tiene en pie.
Sacco vuoto non può star in piedi.
Sacco vuoto non stà ritto.
Sako malplena sin rekte ne tenas.

Animus gaudens aetatem floridam facit.
Quem canta, seus males espanta.
Quem canta, seus maus fados espanta.
The heart's mirth does make the face fair.
C'est demie vie que de rire.
Quien canta, sus males espanta.
L’allegria è d’ogni male il rimedio universale.
Kontraǔ doloro helpas bonhumoro.

Annosa vulpes non capitur laqueo.
Macaco velho não trepa em galho seco.
An old dog barks not in vain.
Avec l'âge, on devient sage.
La zorra vieja no se deja coger en el lazo.
Uccello vecchio non entra in gabbia.

Annosae frustra cornici retia tendis.
Pardal velho não se deixa apanhar em qualquer rede.
An old bird is not caught with chaff.
On ne prend pas les vieux moineaux avec de la paille.
Pájaro viejo no entra en la jaula.
Passero vecchio no entra in gabbia.
Pasero sperta estas lerta.

Annosum vinum, socius vetus, et vetus aurum, haec sunt in cunctis trina probata locis.
Ouro velho, amigo velho, vinho velho.
Old wine and old fried are good provisions.
Ami, or, vin vieux sont bons en tous lieux.
Amigo viejo, tocino y vino añejo.
Amici, oro e vino vecchio sono buoni per tutto.
Unu amiko malnova pli valoras ol du novaj.
Ŝatu amikon laǔ la dato de akiro.

Annus producit, non ager.
Mais faz o ano que o campo bem lavrado.
Mieux vaut un bon an qu’un bon champ.
Más produce el año que el campo bien labrado.
L’anno produce le ricolte, non il campo.

Ante mortem ne laudes hominem quemquam.
Não louves o homem enquanto vive.
Call no man happy till he dies.
Attends le soir pour louer le bon jour, et la mort pour louer la vie.
Ninguno sea loado hasta después de enterrado.
Prima della morte non chiamare nessuno felice.

Ante victoriam ne canas triumphum. / Ante pugnam ne canas victoriam.
Não cantes vitória antes do tempo.
Do not triumph before the victory.
Il ne faut pas chanter triomphe avant la victoire.
No se debe cantar victoria hasta después de haber vencido.
Non convien cantare trionfo prima della vittoria.

Antequam noveris, a laudando et vituperando abstine.
Antes que conheças, não louves, nem ofendas.

Antequam rem agas, prospice finem.
Antes que cases, vê o que fazes.
Edziĝo tro momenta estas longapenta.

Antiquus amor cancer est.
Frutos e amores, os primeiros são os melhores.
Of soup and love, the first is the best.
Il n'est que les premiers amours.
Sopa y amores, los primeros, los mejores.
Il primo amore non si scorda mai.

Antiquus pullum scandere novit eques.
A cavalo novo, cavaleiro velho.
A young trooper should have an old horse.
À jeune cheval, vieux cavalier.

Apparet semper dissimulatus amor.
Tosse, amor e febre, ninguém esconde.
Love and cough cannot be hid.
Amour, toux, fumée et argent ne se peuvent cacher longtemps.
Tuso kaj amo ne estas kaŝeblaj.

Apud creditorem maior quam apud debitorem debiti memoria.
O credor tem melhor memória que o devedor.
Creditors have better memories than debtors.
Le créancier a meilleure mémoire que le débiteur.
El acreedor tiene mejor memoria que el deudor.
I creditori hanno miglior memoria dei debitori.

Apud mensam neminem verecundari decet.
Quem tem vergonha, cai de magro.

Aqua turbida piscosior est.
Na água revolta pesca o pescador.
It’s good fishing in troubled waters.
L’eau trouble est le gain du pêcheur.
En el agua turbia hace buen pescar.
A fiume torbido guadagno di pescatori.
En akvo malklara oni fiŝkaptas facile.

Aquae furtivae dulciores.
Não há melhor bocado que o furtado.
Stolen apples are the sweetest.
Pain dérobé réveille l'appétit.
No hay mejor bocado que el hurtado.
Fruta prohibida, más apetecida.
Pan rubato ha buon sapore.
Frutto proibito, più saporito.
Frukto malpermesita estas plej bongusta.
Akvoj ŝtelitaj estas dolĉaj.

Aquam e pumice postulare.
Querer tirar água da pedra.
To try to get blood out of a stone.
Tirer de l'huile d'un mur.
Sacar aceite de un ladrillo.
Cavar sangue de una rapa.

Aquas cineri infundere.
Casa roubada, trancas à porta.
When the house is burnt down, you bring water.
Fermer l'écurie, quand les chevaux n'y sont plus.
La casa quemada, acudir con el agua.
Tardi si vien con l’acqua, quando la casa è arsa.
Post morto kuracilo jam estas sen utilo.
Al fiŝ’ kuirita jam akvo ne helpos.

Aquila non captat muscas.
As águias não caçam moscas.
Eagles catch not flies.
L'aigle ne chasse point aux mouches
El águila no caza moscas.
El águila no se entretiene en cazar moscas.
L’aquila non piglia mosche.

Aquila non generat columbam.
Das águias não nascem pombas.
A wild goose never laid a tame egg.
L'aigle n'engendre point la colombe.
Un loup n'engendre pas des moutons.
Del águila no nace la paloma.
D’aquila non nasce colomba.
Ne naskas porko leonidon, nek korniko aglidon.

Aquila thripes aspiciens.
A raposa anda aos grilos.

Aranearum telis leges compares.
Uma lei para o rico, outra lei para o pobre.
Laws catch flies, but let hornets go free.
Les lois ne sont que toiles d'araignées, qui n'arrêtent que les mouches, et qui sont rompues par les frelons.
Allá van las leyes,do quieren reyes.
Las leyes son semejantes a las telas de araña; detienen a lo débil y ligero y son deshechas por lo fuerte y poderoso.
Le leggi sono come i ragnatelli.
Leĝoj similas al araneaj retoj, en kiuj kaptiĝas nur insektetoj.

Arbor bona fructus bonos facit, mala vero nunquam bonos.
De boa cepa a vinha, e de boa mãe a filha.
Good fruit of a good tree.
Bonne semence fait bon grain et bons arbres portent bons fruits.
De semo putra venas frukto ne nutra>

Arbor per primum quaevis non corruit ictum.
A primeira machadada não derruba o pau.
An oak is not fell'd at one chop.
L'arbre ne tombe pas du premier coup.
Uno solo golpe no derriba un roble.
Al primo colpo no cade un albero.
Unu hako kverkon ne faligas.
Hako post hako estas la plej efika atako.

Arbore de dulci dulcia poma cadunt.
De boa árvore, bons frutos.
Good fruit of a good tree.
De doux arbre douces pommes.

Arcus tensus saepius rumpitur. / Arcus qui nimis intenditur rumpitur.
Corda puxada se quebra.
A bow long bent grows weak.
Arc toujours tendu se gâte.
Arco siempre armado, o flojo o quebrado.
Il troppo tirare, l’arco fa spezzare.

Ardua ad gloriam via.
Nenhum caminho de rosas conduz à glória.
No path of flowers leads to glory.
Aucun chemin de fleurs ne conduit à la gloire.
No es camino trillado el que va desde la tierra al cielo.
A gloria no si va senza fatica.
Ne ekzistas honoro sen laboro.

Argentum accepi dote, imperium vendidi.
Em casa de mulher rica, ela manda, ela grita.
He that marries for wealth sells his liberty.
Si vous voulez vous ruiner, épousez une femme riche.
Qui prend une femme pour sa dot à la liberté tourne le dos.
En casa de mujer rica, ella manda y ella grita.
Dove entra dote, esce libertà.

Argentum accepi, imperium vendidi.
Antes comprar que rogar.
Aceitar um benefício é vender a liberdade.
Bound is he that gift takes.
Qui prend, se vend.
Vende su propia voluntad, el que recibe ajeno beneficio.
Chi dono prende, libertà vend.

Argentum auro, utrumque virtuti cedit.
O ouro luz, a virtude reluz.
L'argent a moins de valeur que l'or, et l'or que la vertu.
Silver and gold are not the only coin; virtue too passes current all over the world.
El oro luce, la virtud reluce.
Pli bona virto sen oro, ol oro sen honoro.

Arripienda quae offeruntur.
Quando te derem o porquinho, vem logo com o baracinho.
When the pig if offered, hold up the poke.
Celui à qui on donne ne choisit pas.
Se io venas al buŝo, buŝon ne fermu.

Arripiunt aurae quidquid stolidi sonat aure.
Entra por um ouvido e sai pelo outro.
In at one ear, and out at the other.
Ce qui entre par une oreille, sort par l'autre.
Entra por un oido y sale por el otro.
Per un orecchio entra e per l’altro esce.
Tra unu orelo eniras, tra la dua eliras.

Ars longa, vita brevis.
Longa é a arte, curta a vida.
Art is long and life is short.
L'art est long, la vie est courte.
El arte es eterno, la vida breve.
La vita è breve e l’arte è lunga.

Ars non habet inimicum nisi ignorantem.
Quem não sabe a arte, não a estima.
Art has an enemy called ignorance.
Science n’a ennemis que les ignorants.
La enemiga del arte es la ignorancia.
L’arte non ha maggior nemico dell’ignorante.

Arte deluditur ars.
A ruim, ruim e meio.
Set a thief to catch a thief.
À trompeur, trompeur et demi.
A ruín, ruín y medio.
Per conoscere un furbo ci vuole un furbo e mezzo.
Trovis malbonulo malbonulon pli grandan.

Arte pugnandum est, et adhibenda quae prosunt.
Com arte e engano vivo metade do ano, e com engano e arte, a outra metade.
Moitié de l’anné on vit par la ruse et l’art; avec l’art et la ruse on vit bien l’autre part.
La mitad del año, con arte y engaño, y la otra parte con engaño y arte.
Con arte e con inganno, si vive mezzo l’anno; con inganno e con arte, si vive l’altra parte.

Artem, qui sequitur, raro pauper reperitur.
Quem tem ofício, não morre de fome.
A trade in hand finds gold in every land.
Qui art a, partout part a.
Quien tiene arte, va por toda parte.
Quien sabe algun arte come en cualquier parte.
Chi ha arte, ha parte.
Kiu metion disponas, mizeron ne konas.
Al posedanto de metio mankas nenio.

Asini lanam quaerere.
Buscar lã ao asno.
To look for wool on an ass.
Demander de la laine à un âne.
No buscar lana de un asno.
Dall’asino non cercar lana.
Li serĉas la venton sur la kampo.

Asinum asellus culpat.
Diz o asno ao mulo: tira-te daqui, orelhudo.
You are a bitter bird, said the raven to the starling.
Un âne appelle l'autre rogneux.
Dijo el asno al mulo: anda para allá, orejudo.
Il cinco dà del bue all’asino.
Kaldrono ridas pri poto, kaj mem estas kota.

Asinus ad lyram.
Burro não entende música.
Sow to a fiddle.
Qu'a de commun l'âne avec la lyre?
Un asno no entiende música.
Esse come l’asino al suono della lira.

Asinus asino et sus sui pulcher est. / Asinus asino pulcherrimus.
Coruja não acha seus filhos feios.
Daws love another's prattle.
À l'âne l'âne semble très beau.
La belleza de la jumenta al asno tienta.
Un asino par’bello ad un altro asino.
Ne bela estas amata, sed amata estas bela.
Kun kiu vi festas, tia vi estas.

Asinus asinum fricat.
Um burro coça outro.
One mule does scrob another.
Un âne gratte l'autre.
Un asno rasca a outro asno.
Para rascarse, van los burros a buscarse.
Los asnos se lucen unos a otros.
Un asino gratta l’altro.
Kvitiĝas servo per reservo.
Razisto raziston razas.

Asinus balneatoris.
Asno de Arcádia, cheio de ouro e come palha.
To make like the ass, that carries gold and eats thistles.
L'âne de la montagne porte le vin et boit de l'eau.
El asno de Arcadia, lleno de oro y come paja.
Fare come l’asino, che porta il vino e beve l’acqua.

Asinus esuriens fustem negligit.
Ventre em jejum não ouve a nenhum.
A hungry dog will not cry, if you beat him with a bone.
Chien affamé ne craint le bâton.
Perro hambriento no teme el palo.
Cane affamato non teme bastone.
Ventro malsata orelon ne havas.
Malsata stomako orelon ne havas.

Asperius nihil est humili, cum surgit in altum.
Quando o vilão está rico, não tem parente nem amigo.
A rascal grown rich has lost all his kindred.
Vilain enrichi ne connaît parent ni ami.
Cuando el villano está rico, ni tiene parentes ni amigos.
Il villan nobilitato non conosce il parentado.

Aspiciunt oculi duo lumina clarius uno.
Dois olhos vêem mais do que um.
Four eyes see more than two.
Deux avis valent mieux qu'un.
Pli da okuloj, pli da certeco.

Assidua stilla saxum excavat.
Água mole, pedra dura, tanto dá, até que fura.

Auctor criminis det poenas.
Quem quebrou pague.
The culprit must pay for the damage.
Qui casse les verres les paie.
Kiu rompis la glason, ordigu la kason.
Kiu rompis, tiu pagu.

Auctor opus laudat.
O escaravelho a seus filhos chama grãos de ouro.

Audacem reddit feles absentia murem.
Quando os gatos não estão em casa, os ratos passeiam por cima da mesa.
When the cat is away, the mice will play.
Quand le chat n'est pas là, les souris dansent.
Vanse los gatos y entretiénense los ratos.
Via il gatto, ballano i topi.
Kiam kato promenas, la musoj festenas.

Audacem vitreumque eadem vas terminat aetas.
Homem atrevido dura como vaso de vidro.
Hombre atrevido dura como vaso de vidrio.
Aŭdaca homo kaj vitra vazo havas similan finon.

Audaces fortuna iuvat, timidosque repellit. /Audentes fortuna iuvat.
Ao homem ousado a fortuna lhe dá a mão.
Fortune helps the bold and repulses the timid.
La fortune sourit aux audacieux.
La sorto favoras la kuraĝulojn.

Audacter calumniare, semper aliquid haeret.
Caluniai com audácia, que alguma coisa sempre fica.
Slander lives a score behind it.
Calomniez, calomniez, il en restera toujours quelque chose.
Calumniad, calumniad, que algo queda.
Calumnia, calumnia, che a tirar dell’acqua, al muro sempre se n’attacca.
Kalumniante konstante, oni eĉ anĝelon nigrigas.

Audi multa, loquere pauca, et non errabis. / Audi, vide, tace, si vis vivere in pace.
Ouve, vê e cala, viverás vida folgada.
He that would live in peace and rest, must hear and see, and say the least.
Écoute beaucoup et parle peu.
Quien su vida há de gozar, ha de ver, oir y callar.
Odi, vede e tace, se vuoi vivere in pace.
Parolo estas arĝento, oron similas silento.

Audiatur et altera pars.
Se queres ser bom juiz, ouve o que cada um diz.
Toda medalha tem seu reverso.
There are two sides to everything.
Every medal has its reverse.
Écoute l’autre partie.
Il faut garder une oreille pour l'accusé.
Oigase a la outra parte.
El que no oye sino un son, no sabe más que un ton.
Il buon giudice ascolta ciò che ognuno dice.
Kiu aǔdis unuan, ankaǔ aǔdu la duan.
Ĉiu medalo du flankojn posedas.

Audiet carnificem, spernens audire parentes.
Quem não crê boa mãe, crê boa madrasta.
He that will not be ruled by his own dame, must be ruled by his stepmother.
Qui méprise à suivre ses parents, enfin est réduit au carcan.
Quien no cree en buena madre, creerá en mala madrasta.
Chi non vuoi ubbidire al padre in giovinezza, va a pericolo di ubbidire al boia nella vecchiezza.
Kiu ne obeas la gepatrojn, tiu obeos la pendigiston.

Auloedus fit, qui citharoedus esse non potest.
Quem não pode como quer, queira como puder.
Who has no horse, may ride on a staff.
Qui ne peut galoper, qu'il trotte.
Quien no puede hacer lo que quiere, haga lo que puede.
Chi non può fare come vuole, faccia come può.
Ne vivu kiel vi volas, vivu kiel vi povas.

Auribus frequentius quam lingua utere.
Ver, ouvir e calar.
Speech is silver, silence is gold.
La parole est d'argent, mais le silence est d'or.
Parolo estas arĝento, oron similas silento.

Auro loquente, omnis sermo inanis est. /Auro loquente, nil pollet quaevis oratio.
Onde o ouro fala, a língua cala.
When gold speaks, you may hold your tongue.
Où l'or parle, toute langue se tait.
Donde el oro habla, la lengua calla.
Dove l’oro parla, la lingua tace.
Mono estas reĝo, mono estas leĝo.

Auro patent cuncta, atque Ditis ianuae. /Auro quaeque ianua panditur.
Não há cerradura, se de ouro é a gazua.
Chave de ouro abre qualquer porta.
A silver key can open an iron lock.
Un marteau d'argent rompt une porte de fer.
Si es de oro la ganzúa, no hay cerradura segura.
Il denaro è la chiave più forte per aprire tutte le porte.
Vuoi tu aprire qualunque porta? Chiavi d’oro teco porta.
Ora ŝlosilo ĉiun pordon malfermas.
Ora ŝlosilo ĉion malfermas.

Aurora musis amica.
A aurora é amiga das musas.
The Muses love the morning.
Le matin est l'ami des Muses.
Los asuntos importantes, por la mañana.
Le ore della mattina hanno l’oro in bocca.
Matena horo estas plena de oro.
Horo matena estas horo bena.

Auspiciis res coepta malis, bene cedere nescit.
Quem mal começa mal acaba.
Well begun is half done.
Un travail bien commencé est à demi achevé.
Komenco bona  laboro duona.

Aut bibat, aut abeat.
Ou bebê-lo, ou vertê-lo.
Either mend or end.
Il faut s'y tenir ou périr.
No hay más que tragar la pildora.
O bere o affogare.
Aŭ trinku, aŭ foriru.

Aut Caesar, aut nihil.
Ou César, ou nada.
Either a man or a mouse.
Roi ou rien.
Aǔ plej riĉa stato, aǔ plena malsato.
Aŭ ministran postenon, aŭ pundoman katenon.

Aut minus animi, aut plus potentiae.
Ou falar menos, ou fazer mais.

Aut non tentares, aut perfice.
Para não acabar, é melhor não começar.
Better never begun than never ended.
C’est folie de commencer, ce qu’on ne peut achever.
Se no has de acabar, más vale no comenzar.
Meglio è non dire, che cominciar e non finire.
Pli bone estas ne komenci tion, kion oni ne povas fini.

Aut rex, aut asinus.
Ou tudo, ou nada.
Either a man or a mouse.
Roi ou rien.
Aǔ ĉio, aǔ nenio.

Auxilium superum humanis viribus praestat.
Mais vale a quem Deus ajuda que quem muito madruga.
God's help is better than early rising.
Rien ne réussit si Dieu n'y donne sa bénédiction.
Se amas Dio, prosperas ĉio.

Avaritia est radix omnium malorum.
A cobiça é a raiz de todos os males.
Quand tous les vices sont vieux, l'avarice est encore jeune.
Covetousness is the root of all evil.
La codicia es la raíz de todos los pecados.
De’ vizi è regina l’avarizia.
Avido estas la radiko de ĉiuj malbonoj.

Avarum irritat, non satiat, pecunia.
A cobiça não se farta.
Poor though in the midst of wealth.
L'avare regorge de biens et il manque de tout.
Ju pli oni posedas, des pli oni avidas.

Avarus, nisi cum moritur, nil recte facit.
Avarento e porco, só depois de morto.
A covetous man does nothing that he should, till he dies.
L'avare et le cochon ne sont bons qu'après leur mort.
El avaro nunca hace cosa acertada, sino cuando muere.
L’avaro è come il porco, che è buono dopo morto.
Avarulo kaj porko estas bonaj post la morto.

Aviditas malum facit. /Avidum sua saepe deludit aviditas.
A cobiça rompe o saco.
Quem tudo quer, tudo perde.
Greediness bursts the bag.
Covetousness breaks the bag.
Qui tout convoite tout perd.
La convoitise rompt le sac.
La codicia rompe el saco.
La cupidigia rompe il saco.
Se sako tro pleniĝas, ĝi baldaŭ disŝiriĝas.

Avis a cantu dignoscitur.
Pelo canto se conhece o pássaro.
A bird is known by its note.
Au chant on connaît l'oiseau.
Por el canto se conoce el pájaro.
Dal canto si conosce l’uccello.
Koniĝas majstro laǔ sia verko.

 

Ao Topo