PROVÉRBIOS LATINOS
Introdução
A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  V
Home

C

Caeca est in propriis rabulae sententia causis.
Ninguém é bom juiz em causa própria.
No man ought to be judge in his own cause.
On ne peut être à la fois juge et partie.
Pri propra afero neniu juĝas libere.

Caecus caecum ducet in foveam.
Cego não pode guiar cego.
Il the blind lead the blind, both shall fall into the ditch.
Un aveugle mène l'autre dans la fosse.
Aliajn gvidas, kaj mem ne vidas.

Caecus et ignarus passu gradiuntur eodem.
Quem não sabe é como quem não vê.
Tanto es el que no vee como el que no sabe.

Caecus non iudicet de colore.
Um cego não pode ser juiz em cores.
Blind men judge no colours.
À l’aveugle ne duit peinture, couleur, miroir, ni figure.
Un ciego no debe juzgar de los colores.
Il cieco non giudichi dei colori.
Blindulo ne juĝu pri koloroj.
Blindulo kartojn ludi ne devas.

Caelebs, caelestium vitam ducens.
Homem casado, pássaro na gaiola.
A married man turns his staffe into a stake.
L’homme marrié est un oiseau en cage.
Hombre casado, pájaro enjaulado.
Uomo ammogliato, uccello in gabbia.

Caelos non penetrat oratio, quam canis orat.
Oração de cão não chega ao céu.
Amen is not said after an unacceptable prayer.
Prière de fou n'est point écoutée.
Oración de perro no va al cielo.
Raglio d’asino non arrivò mai in cielo.
Preĝo de hundo ne eniras ĉielon.

Caelum, non animum, mutat qui trans mare currit.
Asno que a Roma vá, asno de lá voltará.
Asno que vai a Santarém, asno vai, asno vem.
Foriris bovido, revenis bovo.

Callidus est latro, qui tollit furta latroni.
Quem furta a ladrão, tem cem anos de perdão.
He is thorough thief who robs a thief.
Il est bien larron qui larron dérobe.
Ladrón que roba a ladrón tiene cien años de perdón.
In casa dei ladri non ci si ruba.
Ŝteli de ŝtelisto estas malfacile.

Camelus desiderans cornua, perdidit aures.
Quem quer mais do que tem, a perder vem.
Kiu avidas pli bonan, perdas plej bezonan.

Campus habet oculos, silva aures.
Montes vêem, paredes ouvem.
Fields have eyes and woods have ears.
Le bois a des oreilles et le champ des yeux.
Tras pared ni tras de seto no digas tu secreto.
Il piano ha occhi, e il bosco orecchi.
La muro havas orelojn.

Canes plerumque qui vehementius latrant, habentur viliores. / Canes pigri vehementius latrant.
Cão que ladra, não morde.
Cacarejar não é pôr ovo.
The loudest hummer is not the best bee.
Brebis qui bêle a moins de lait.
Grands parleurs, petits faiseurs.
Perro ladrador nunca buen cazador.
Gallina que mucho canta, pocos huevos pone.
I cani più pigri latrano più forte.
La pecora che più bela ha manco lette.
Hundo, kiu bojas, ne mordas.
Ne timu hundon bojantan, timu hundon silentan.

Canes qui plurimum latrant, perraro mordent.
Cão que muito ladra, pouco morde.
Barking dogs seldom bite.
Chien qui aboie, ne mord pas.
Perro ladrador, nunca buen mordedor.
Can che abbaia non morde.
Hundo, kiu bojas, ne mordas.
Ne ĉiu hundo bojanta estas hundo mordanta.

Canes timidi vehementius latrant.
Cão que ladra, não morde.
Barking dogs don't bite.
Tous les chiens qui aboient ne mordent pas.
Hundo, kiu bojas, ne mordas.

Canis caninam non est mordere pellem.
Lobo não mata lobo.
Dog will not eat dog.
Loup ne mange chair de loup.
Les loups ne se mangent pas entre eux.
Cuervo con cuervo no se quitan los ojos.
Cane non mangia cane.
Lupo lupon ne manĝas.

Canis festinans caecos parit catulos.
Cachorra apressada pare filhotes cegos.
A pressa é inimiga da perfeição.
The hasty bitch brings forth blind whelps.
Vite et bien ne vont jamais ensemble.
Pronto y bien rara vez junto se vem.
La gata presurosa para los gatitos ciegos.
Presto e bene raro avviene.
La gatta frettolosa fece i gattini ciechi.
Tro rapida laboro, tro malgranda valoro.

Canis mortuus non mordet.
Cachorro morto não morde.
A dead dog cannot bite.
Chien mort ne mord plus.
Muerto el perro, se acabó la rabia.
Cane morto non morde.
Mortinta hundo ne mortas.

Canis qui mordet mordetur.
O homem brigão tem sempre um arranhão.
He that seeks trouble never misses.
Chien hargneux a toujours l'oreille déchirée.
Mordantaj hundoj kuras ĉiam kun vundoj.

Canit avis quaevis sicut rostrum sibi crevit.
Cada um fala como quem é.
One speaks as he thinks.
Chaque oiseau chante sa propre chanson.
Birdo kantas laǔ sia beko.

Cantabit vacuus coram latrone viator.
Quem não tem, não teme.

Cantharus assidue gestatus perdidit ansam.
Tanto vai o pote à bica, que um dia lá se fica.
Tant va la cruche à l'eau qu'à la fin elle se casse.
Longe ĉerpas la kruĉo, ĝis ĝi fine rompiĝas.

Cantilenam eamdem canis.
Cantas sempre a mesma cantiga.
Always the same old story.
C'est toujours la même chanson.
Siempre la misma canción.
È la solita cantilena.
Vi kantas ĉiam la saman kanzonon.

Capiunt vitium, ni moveantur aquae.
Agua detida, má para a bebida.
Standing pools gather filth.
L'eau dormante vaut pis que l'eau courante.
Agua corriente no mata a la gente.
Acqua che corre non porta veledo.
Akvo kura, akvo pura.

Capram portare non possum, et imponitis bovem.
Tu, que não podes, leva-me às costas.

Carendo discimus quam cara amiserimus.
Só se conhece o bem pelas costas.

Carente capite non opus est pileo.
Quem não tem cabeça, não carrega chapéu.
Kiu perdis la kapon, ne bezonas jam ĉapon.

Caritas bene ordinata incipit a se ipsa.
A caridade bem entendida começa por casa.
Charité bien ordonnée commence par soi-même.
Nevo de papo facile fariĝas kardinalo.

Carnem hesternam, panem hodiernum, annotina vina, sume libens dicto tempore, sanus eris.
Pão de hoje, carne de ontem e vinho de outro verão fazem o homem são.

Carnibus est dignus qui bene mandit holus.
Quem comeu as duras, coma as maduras.

Caro roborat; pisces vero sunt parvi alimenti.
Carne carne cria, nanja o peixe de água fria.
Fish spoils water, but flesh mends it.
Chair fait chair, et poisson poisson.
Carne, carne cria; y peces, agua fria.
Carne fa carne, pesce fa vesce.

Carpe diem.
Aproveita-te, enquanto for tempo.
Ao bom dia abre a porta e ao mau te aparelha.
Take time, while time is, for time will go away.
Mets à profit le jour présent.
Al buen dia mételo en casa.
Faccia chi può, prima che il tempo mute, che tutte le lasciate son perdute.
Okazon kaptu ĉe l’ kapo, ĉar la vosto estas glita.

Cattorum nati sunt mures prendere nati.
Filho de gato mata rato.
That that comes of a cat, will catch mice.
Qui naqui chat, court après les souris.
Chat et chaton chassent le raton.
El hijo de la gata ratones mata.
Chi di gatta nasce sorci piglia.
Plej juna katido musojn jam pelas.

Cattus amat piscem, sed non vult tangere flumen.
Não se pescam trutas com as bragas enxutas.
The cat would eat the fish and would not wet her feet.
Le chat aime le poisson mais n'aime pas se mouiller les pattes.

Cauda de vulpe testatur.
A raposa se conhece pela cauda.
You may know the fox by his tail.
Le renard cache sa queue.
La zorra se conoce por la cola.
La volpe si conosce dalla coda.
Faro farinton konigas.

Causa aliqua subest.
Debaixo desse angu há carne.
Aqui há gato escondido.
There is something else behind.
Il y a anguille sous roche.
Aquí hay gato encerrado.
Qui gatta ci cova.

Cave ab homine unius libri.
Cuidado com o homem de um só livro.
Beware of the man of one book.
Gardez-vous de l'homme qui ne connaît qu'un livre.

Cave tibi a cane muto et aqua silenti.
Guarda-te do homem que não fala e do cão que não ladra.
Beware of a silent dog and still water.
Gardez-vous de l'homme secret et du chien muet.
Con el hombre siempre callado, mucho cuidado.
Guardati dal cane muto e dalle acque chete.

Cavendam esse felem, quae a fronte lingat et a tergo laedat.
Renego do amigo que cobre com as asas e morde com o bico.
Por adiante faço acato, por detrás el-rei mato.
He covers me with his wings, and bites me with his bill.
Reniego del amigo que cubre con sus alas y muerde con el pico.
Dio ti guardi da quella gatta che davanti ti lecca e di dietro ti graffia.

Cavete a macilento non famelico.
Homem magro, sem ser de fome, vale por dois homens.

Cede repugnanti, cedendo victor abibis.
É melhor dobrar que quebrar.
Dando gracias por agravios negocian los hombres sabios.
Pli bone fleksiĝi, ol rompiĝi.

Cedere maiori virtutis fama secunda est.
O mais prudente é o que cede.
The wiser head gives in.
Le plus sage cède.
El más prudente es el que cede.
Al più potente cede il più prudente.

Cena comessa venire.
Chegar ao atar das feridas.
After meat comes mustard.
C'est de la moutarde après le dîner.
Después de vendimias, cuévanos.
Arrivare a piatti lavati.
Kiu venis post la manĝo, restas sen manĝo.

Centum viri unum pauperem spoliare non possunt.
Não se pode despir o homem nu.
Who is so merry as he that has nought to lose.
On ne peut homme nu dépouiller.
Desnudo naci, desnudo me hallo, ni pierdo ni gano.
Cento ladri non possono spogliare un uomo nudo.
Malriĉulo rabiston ne timas.

Cepisti volucres, alius sed rete tetendit.
Um levanta a caça, e outro a mata.
One beats the bush, and another catches the bird.
Il a battu les buissons, et un autre a pris les oisillons.
Uno levanta la caza yotrola mata.
Uno scuote il cespuglio, l’altro acchiappa l’uccello.
Petro kornon tenas, Paŭlo lakton prenas.

Certa amittimus, dum incerta petimus.
Mais vale um toma que dois te darei.
Não deixes o certo pelo duvidoso.
Never quit certainty for hope.
Un tiens veut mieux que deux tu auras.
Mieux vaut un présent que deux futurs.
En busca de lo incierto perdemos lo seguro.
Más vale un toma que dos te daré.
Non lasciare il poco per l’assai, che forse l’uno e l’altro perderai.
È meglio un presente che due futuri.
Mal si lascia il certo per prendere il forse.
Kiu avidas pli bonan, perdas plej bezonan.

Certa praestant incertis.
Mais vale um toma que dois te darei.
Never quit certainty for home.
Un tiens vaut mieux que deux tu auras.
Más vale un toma que dost e daré.
Mal si lascia il certo per prendere il forse.
Pli valoras tuj ovo, ol poste bovo.

Certa quidem finis vitae mortalibus adstat.
A morte leva o fraco e o forte.
Tanto morre o papa como quem não tem capa.
La morto ne distingas, ĉiujn egale atingas.

Cespite natali quilibet optat ali.
Para o passarinho, não há como seu ninho.
Al ĉiu besto plaĉas ĝia nesto.

Cibi condimentum fames.
A fome é o melhor tempero.
Para fome não há pão duro.
Hunger is the best sauce.
Il n'est sauce que l'appétit.
La mejor salsa del mundo es la hambre.
La fame condisce tutte le vivande.
Malsato plej bone gustigas la manĝon.
Ĉe stomako malsata ne kapricas palato.

Cineri nunc medicina datur.
Depois da morte, o remédio.
After death, the doctor.
Après la mort, le médecin.
Ĝi estas (kiel) mustardo post la manĝo.

Citius venit malum, quam revertitur.
A doença vem às braças, e vai às polegadas.
Agues come on horseback, but go away on foot.
Misfortune arrives on horseback, but goes away on foot.
Le mal vient à cheval, et s'en va à pied.
El mal entra a brazadas y sale a pulgaradas.
Il male vien a cavallo e se ne va a piedi.
Malfeliĉo venas rajde, foriras piede.

Cito enim arescit lacrima(, praesertim in alienis malis).
Nada seca mais depressa que as lágrimas.
Nothing dries so fast as tears.
Rien ne sèche plus vite que les larmes.
Nada se seca tan pronto como las lágrimas.
Niente s’asciuga così presto come le lacrime.

Cito maturum, cito putridum.
O que cedo amadurece, cedo apodrece.
Soon ripe, soon rotten.
Ce qui croît soudain, périt le lendemain.
Sol que mucho madruga poco dura.
Quel che presto matura, poco dura.
Kio frue maturas, tio frue putras.

Cito rumpes arcum, semper si tensum habueris.
Arco sempre retesado, ou frouxo ou quebrado.
A bow long bent grows weak.
Arc toujours tendu se gâte.

Clam se subducere e circulo.
Sair à francesa.
To take French leave.
Filer à l’anglaise.
Despedirse a la francesa.
Andarsene alla francesa.

Clara pacta, amicitia longa.
Boas contas fazem os bons amigos.
Amigos, amigos, negócios à parte.
Even reckoning makes long friends.
Les bons comptes font les bons amis.
Cuenta y razón conserva amistad.
Cuentas claras, amistades largas.
Conti spessi, amicizia lunga.
Amikeco aparte, afero aparte.

Claret amor factis, dulcia verba volant.
Obras são amores, e não palavras doces.

Claudo remittitur pila.
Dá Deus amêndoas a quem não tem dentes.

Clavus clavo pellitur. / Clavus clavo eicitur. / Clavus reiciendus est.
Um cravo com outro se tira.
One nail drives out another.
Un clou chasse l'autre.
À vilain, vilain et demi.
Un clavo saca a outro clavo.
Chiodo caccia chiodo.
A carne dilupo, zanne di cane.
Oni elbatas kojnon per kojno.

Cogitationes posteriores sunt saniores.
Os segundos pensamentos são sempre os melhores.
Second thoughts are ever wiser.
Les secondes pensées sont les meilleures.
Los segundos pensamientos son los mejores.
I secondi pensieri sono i migliori.
Venos tempo, venos konsilo.

Cogitationis poenam nemo patitur.
O pensamento é livre.
O pensamento não paga imposto.
Thoughts are free from toll.
One may think, that dares not speak.
Les pensées ne paient point de douane.
El pensar no tiene alcabala.
I pensieri non pagano gabelle.
Pensoj iras trans limo sen pago kaj timo.

Colubrum in sinu foves.
Acalenta a serpente, que ela te arrancará o olho.
To lay a viper to one's bosom.
Nourrir un serpent dans son sein.
Dar de comer al diablo.
Nitri la serpe in seno, il renderà veleno.
Vi varmigos serpenton, ĝi al vi enpikos la denton.

Comes facundus in via pro vehiculo est.
Andando de dois, se encurta caminho.
Um bom companheiro alumia como candeeiro.
A merry companion is a waggon in the way.
Compagnon facond par chemin excuse un char, coche et roncin.

Commoditas omnis fert secum incommoda.
Não há gosto sem desgosto.

Communiter neglegitur, quod communiter agitur.
Asno de muitos, lobos o comem.
The common horse is worst shod.
L'âne du commun est toujours le plus mal soigné.
Asno de muchos, lobos se lo comen.
L’asino del comune porta una grave soma.
Azenon komunan oni batas plej multe.

Compressis manibus sedere.
Ficar de braços cruzados.
To sit with one's hands before himself.
Demeurer les bras croisés.
Estar mano sobre mano.
Starsene colle mani alla cintola.

Concolores aves facillime congregantur.
Cada qual folga com seu igual.
Birds of like feathers flock together.
Les oiseaux d'une même couleur se cherchent volontiers.
Todas las aves con sus pares.
Gli uccelli si appaiano co’loro pari.
Samspecaj birdoj flugas kune.

Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur.
A união faz a força.
United we stand, divided we fall.
La concorde fait tout prospérer, la discorde est la source de tous les maux.
Concorde construit, discorde détruit.
L'union fait la force.
La unión hace la fuerza.
L’ordine è pane, il disordine è fame.
Unueco donas fortecon.

Confestim fletus emissae coniugis arent.
Dor de mulher morta dura até a porta.
Sorrow for a husband is like a pain in the elbow, sharp and short.
Deuil de femme morte dure jusqu'à la porte.
Dolor de mujer muerta dura hasta la puerta.
Dolor de esposo, dolor de codo, duele mucho y dura poco.
Doglia di moglie morta dura fino alla porta.

Coniugium satis est iuvenem dominare ferocem.
Casarás e amansarás.
Esti sub la ŝuo de sia edzino.

Conscientia mille testes.
A consciência vale por mil testemunhas.
Conscience serves for a thousand witnesses.
Conscience vaut en essence de mille témoins la présence.
La conciencia vale por mil testigos.
La consciencia es a la vez testigo, fiscal y juez.
La conscienza vale per mille testimoni.

Consilio utilius quam viribus arma geruntur.
Mais vale manha que força.

Consilium a quocumque, senes etiam, accipe prudens.
Ainda que sejas prudente e velho, não desprezes o conselho.

Consilium faciendo, facto adhibeto medelam.
Ao que está feito, remédio; ao por fazer, conselho.

Consonus esto lupis cum quibus esse cupis.
À terra onde fores ter faze como vires fazer.
One must howl with the wolves.
Il faut hurler avec les loups.
Si entre burros te ves, rebuzna alguna vez.
Chi coi lupi viver vuoi, urlar devi quanto puoi.
En ĉiu angulo, alia postulo.

Consortem non regna ferunt, sociumque recusat verus amor.
Amor e senhoria não quer companhia.
Du sinjoroj en unu bieno, du mastrinoj ĉe unu kameno - neniam vivas sen reciproka malbeno
.

Consuetudinis magna vis est.
O costume tem força de lei.
Nothing is stronger than custom.
Accoutumance est loi bien dure.
La costumbre hace ley.
Grande è la forza dell’abitudine.
Popola kutimo havas valoron de leĝo.

Consuetudo altera lex.
O costume faz lei.
Custom rules the law.
L'usage fait la loi.
La costumbre tiene fuerza de ley.
L’uso fa legge.
Leĝo malaperas, moro daŭras

Consuetudo est altera natura.
O costume é uma segunda natureza.
Custom is almost a second nature.
L'habitude est une autre nature.
La costrumbre es otra naturaleza.
L’abitudine è una seconda natura.
Kutimo estas dua naturo.

Consultor homini tempus utilissimus.
Com o tempo, o conselho.
Time shall teach you all things.
Vient jour, vient conseil.
Al tiempo, el consejo.
Il tempo dà consiglio.
Venos tempo, venos consilo.

Contra fluminis tractum niti, difficile.
Não se deve ir contra a corrente.
No striving against the stream.
Il ne faut pas aller contre le courant.
No se debe ir contra la corriente.
È un cattivo andare contro la corrente.
Ne naĝu kontraŭ la fluo de la rivero.

Contra vim mortis non est medicamen in hortis.
Contra a morte não há coisa forte.
There is a remedy for all dolours except death.
Contre la mort, il n'y a nul ressort.
A la muerte no hay cosa fuerte.
Contro la morte non v’è cosa forte.
Ne ekzistas forto kontraŭ la morto.

Contumeliam si dices, audies.
Quem diz o que quer ouve o que não quer.
He that say what he likes shall hear what he does not like.
Qui dira tout ce qu'il voudra, ouïra ce qui ne lui plaira.
Kiu ĉion senpripense parolas, aŭdos tion, kion li ne volas.

Conubia sunt fatalia.
Casamento e mortalha, no céu se talha.
Marriages are planned in heaven.
Les mariages sont écrits au ciel.
Matrimonio y mortaja, del cielo bajan.
Matrimoni e vescovati son dal cielo destinati.
Edzo kaj edzino --- ĉiela difino.

Copia parit fastidium. / Copia nauseam parit. / Fit fastidium copia.
Da abundância vem o tédio.
The abundance of things engenders disdainfulness.
Abondance engendre nausée.
Lo que sobra, enfada.
La abundancia trae el fastidio.
L’abbondanza genera fastidio.
Ĉio supermezura estas terura.

Copia sermonis non est consors rationis.
Muito falar, pouco acertar.
Paroloj kaj faroj estas malsamaj aferoj.

Cor gaudens exhilarat faciem.
Quem canta, seus males espanta.
The heart's mirth does make the face fair.
C'est demie vie que de rire.
Ofte kantas la buŝo, kiam ploras la koro.

Cor non mentitur.
A língua não mente o que o coração sente.
The heart sees forther than the head.
Bon coeur ne peut mentir.
El corazón no engaña.
Il cuor non sbaglia.
Koro pleniĝas, lango moviĝas.

Cornix cornici nunquam effodit ocellum.
Corvos a corvos não se arrancam os olhos.
One crow never pulls out another's eyes.
Corbeaux avec corbeaux ne se crèvent jamais les yeux
De cosario a cosario no se pierden sino los barriles.
Corvi con corvi non si cavano gli occhi.
Korvo al korvo okulon ne pikas.

Cornu bos capitur, verbo ligatur homo.
O boi pelo corno, e o homem pela palavra.

Corporis ex habitu non est censenda facultas.
Debaixo de má capa há um bom vivedor.
Valoras ne la vesto, valoras la enesto.

Corrumpunt bonos mores colloquia prava.
Quem com lobos anda, aprende a uivar.
Evil communications corrupt good manners.
Les mauvaises compagnies corrompent les bonnes moeurs.
No te acompañes con malos, porque acrecentarás el número.
Le cattive compagnie guastano i buoni costumi.
Kun kiu vi kuniĝas, tia vi fariĝas.

Corvi lusciniis honoratiores.
É bom acender uma vela ao santo e outra ao diabo.
It's sometimes good to hold a candle to the devil.
Il faut savoir mettre une chandelle devant le diable.
Una candela al santo para que me favorezca, y outra al demonio para que no empezca.
È bene accendere una candela a Dio e due al diavolo.
Dion laŭdu, kaj diablon aplaŭdu.

Corvus non alis nigrior esse potest.
Não pode ser o corvo mais negro que suas asas.

Cotidiano convictu auctoritas minuitur.
Muita confiança, pouco respeito.
No man is a hero to his valet-de-chambre.
Il n'y a pas de héros pour son valet de chambre.
La mucha conversación acarrea menosprecio.
El respecto crece a medida de la distancia.
Davanti al cameriere non v’ha Eccellenza.
La troppa familiarità toglie riverenza.

Creditor in somnis verbera saeva quatit.
Quem deve, não dorme quando quer.
Nenio pli grandan mizeron prezentas, ol se sano mankas kaj ŝuldoj turmentas.

Crescentem sequitur cura pecuniam.
Quem tem bens, tem perdas.
Pli da mono, pli da zorgo.
Malpli da havo, malpli da zorgoj.

Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit.
Quem mais tem, mais quer.
Oni estas riĉa neniam sufiĉe.

Crescit in egregios parva iuventa viros.
Dos meninos se fazem os homens.

Cribro aquam haurire. / Lympham cribro infundere.
Apanhar água com a peneira.
To draw water with a sieve.
Puiser l'eau dans un cribleau.
Sacar agua de la arena.
Andar per acqua col vaglio.
Ĉerpi akvon per kribrilo.

Crimina quisquis agit, tremebundo pectore vivit.
Quem teme, algo deve.
Kiu ne krimas, tiu ne timas.

Crudelius est quam mori semper mortem timere.
Temer a morte é morrer duas vezes.

Crux est generis omnis.
Cada casa tem seu tolo, e cada tolo sua mania.
Em toda casa há roupa suja.
Every heart has its own ache.
Chaque maison a sa croix et sa passion.
Cada mansión tiene su cruz y su pasión.
Non c’è si piccola casetta, che non abbia la sua crocetta.
Ogni magione ha la sua passione.
Ĉiu familio havas sian kripulon.

Cucullus non facit monachum.
O hábito não faz o monge.
Anda em capa de letrado muito asno disfarçado.
The hood does not make the monk.
L'habit ne fait pas le moine.
No hace el hábito al monje.
L’abito non fa il monaco.
Kapuĉo monakon ne faras.

Cui bonus est vicinus, felix illucet dies.
Quem tem bom vizinho, tem bom amigo.
A good neighbour, a good morrow.
Qui a bon voisin, a bon matin.
Quien ha buen vecino, ha buen amigo.
Chi ha il buon vicino, ha il buon mattutino.
Kiu havas bonan najbaroj, havas bonan tagon.

Cui deest pecunia, huic desunt omnia.
Quem não tem dinheiro na bolsa não tem mel na boca.
He that in his purse lacks money, has in his mouth much need of honey.
Qui n’a point d’argent en bourse, ait au moins mile en bouche.
Si no hay miel en la orza, que la haya en la boca.
Qui no há denari in borsa, abbia miele in bocca.
Kiu ne havas monon en la poŝo, havu mielon en la buŝo.

Cui finis est licitus, etiam media sunt licita.
O fim justifica os meios.
The end justifies the means.
La fin justifie les moyens.
El fin justifica los medios.
No hay medio ruin, si conduce al fin.
Il fine giustifica i mezzi.
La celo pravigas la rimedojn.

Cui licet quod est plus, licet utique quod est minus.
Quem pode o mais, pode o menos.

Cui lingua est grandis, parvula dextra iacet.
Língua comprida é sinal de mão curta.
Granda parolisto estas duba faristo.

Cui nunquam satis est, possidet ille nihil.
Nada tem quem não se contenta com o que tem.

Cui plus licet quam par est, plus vult, quam licet.
Quem mais tem, mais deseja.

Cui pudor non est, orbi dominatur.
Quem não tem vergonha, todo o mundo é seu.
Kiu hontas nenion, ne timas Dion.

Cui satis est linguae, frigida dextra iacet.
Gato miador nunca bom caçador.
Cacarejar não é pôr ovo.
Granda parolisto, malgranda faristo.
Se vi senfine parolos, de ĝi la poto ne bolos.

Cui, quae vult non licent, ea faciat, quae potest.
Se não como queremos, passamos como podemos.
Quem não pode como quer, queira como pode.
If we can't as we would, we must do as we can.
Quand on ne peut faire comme on veut, il faut faire comme on peut.
Si no como queremos, pasamos como podemos.
Chi non può fare come vuole, faccia come può.
Ne vivu kiel vi volas, vivu kiel vi povas.

Cuilibet fatuo placet sua clava.
Cada doido com sua mania.
Every ass loves to hear himself bray.
À chaque fou plaît sa marotte.
A cada necio agrada su porrada.
Il pazzo vuol andar vago della propria pazzia.
Ĉiu vulpo sian voston laŭdas.

Cuius edis panes, illius et aspice nutum.
Aquele louvar devemos, cujo pão comemos.
Let every man praise the bridge he goes over.
Celui louer devons, de qui le pain mangeons.
Aquel loar debemos, cuyo pan comemos.
Chi mi da da mangiar, tengo da quello.
Kiu manĝon al mi donas, tiu al mi ordonas.

Cuivis hominis est errare.
Do homem é errar, e da besta teimar.
To err is human.
Tout homme peut faillir.
De hombres es errar, y de burros rebuznar.
È umano errare, diabolico perseverare.
Ne hontu penti pri faro, hontu persisti en eraro.

Culpantur multum, qui garrula multa loquuntur.
Quem muito fala, muito erra.
Ju pli da babilado, des pli da pekado.

Cum autem sublatus fuerit ab oculis, etiam cito transit a mente.
Ausência aparta amor.
Long absent, soon forgotten.
L'absence est à l'amour ce qu'est au feu le vent: il éteint le petit, il allume le grand.
Idos y muertos, olvidados presto.
Se occhio non mira, cuor non sospira.
Assenza nemica d’amore.
For de l’ okuloj, for de la koro.

Cum dixeris quod vis, audies quod non vis.
Quem diz o que quer, ouve o que não quer.
A pergunta insolente, resposta valente.
He that speaks the thing he sould not, will hear the thing he would not.
Qui dira tout ce qu'il voudra, ouïra ce que ne lui plaira.
Quien dice lo que no debe, oye lo que no quiere.
Chi dice quel che vuole, ode quel che non vorrebbe.
Kiu ĉion senpripense parolas, aŭdos kion li ne volas.

Cum domino semper pugna sinistra fuit.
Com teu amo não partas as peras, porque ele come as maduras e deixa-te as verdes.
Ne batalu pot’ el tero kontraǔ kaldrono el fero.

Cum fueris Romae, Romano vivito more.
Por onde vás, assim como vires, assim farás.

Cum Minerva manum quoque move.
A Deus rogando, e com o maço dando.
Dion fidu, sed senfare ne sidu.

Cum quid nescitur, quaerere quemque decet.
Ninguém se envergonhe de perguntar o que não sabe.
He that nothing questiones, nothing learns.
Qui demande, apprend.
Kiu demandas, tiu ne eraras.

Cum recte vivas, ne cures verba malorum.
Cumpre sempre teu dever, se não te queres arrepender.
Durma eu quente, e ria-se a gente.
Do well and dread no shame.
Fais ce que dois, advienne que pourra.
Cumple tu deber y no has de temer.
Haga el hombre lo que debe, y venga lo que viniere.
Fa il dovere e non temere.
Faru vian aferon, Dio zorgos ceteron.

Cum sancto, sanctus eris, et cum perverso perverteris.
Quem com coxo anda, aprende a mancar.

Cum satur est feles, se totum lambere gaudet.
Bem se lambe o gato depois de farto.

Cum satur est venter, cantat quicumque libenter.
Bem canta Marta depois de farta.

Cum surgunt miseri, nolunt miseris misereri.
Quando o vilão está rico, não tem parente nem amigo.
Quando o vilão vai de mulo, não conhece Deus nem o mundo.
When a knave is in a plumtree, he has neither friend nor kin.
Vilain enrichi ne connaît parent ni ami.
Cuando el villano está rico, ni tiene parentes ni amigos.
Il villan nobilitato non conosce il parentado.
Se malriĉulo sukcesas, li ĉìujn forgesas.

Cum tacet indoctus, poterit consultus haberi.
Tolo calado passa por avisado.
Néscio calado por sábio é contado.
No wisdom like silence.
Qui ne sait rien est un habile homme, quand il sait se taire.
El bobo, si es callado, por sesudo es reputado.
Ogni pazzo è savio quando tace.
Chi parla raramente è stimato gran sapiente.
Assai sa, chi tacer sa.
Eĉ malsaĝulo, se li silentas, estas rigardata kiel saĝulo.

Cuncta potest facere Deus.
Deus tudo pode.
God does what he will.
Dieu peut tout.
Más puede Dios que el diablo.
Dio può tutto.
Kontraŭ volo de Dio helpos nenio.

Curae leves loquuntur, ingentes stupent.
As grandes dores são mudas.
Light cares speak, great ones are dumb.
Les grandes douleurs sont muettes.
En las grandes desgracias faltan las lágrimas.
I grandi dolori sono muti.

Currus bovem trahit.
Vai o carro à frente dos bois.
To put the carr before the horse.
Mettre la charrue devant les boeufs.
Echar el carro antes de los bueyes.
Mettere il carro innanzi ai buoi.
Iras fadeno antaŭ kudrilo.

Custodit vitam, qui custodit sanitatem.
He guards his life who guards his health.
Saúde cuidada, vida conservada.

 

Ao Topo