DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS

Compilado por HENERIK KOCHER

Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas

A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  VZ

E1  E2  E3  E4  E5  E6  E7  E8

E4: 601-800

601. Est aliquis aptus ad haec, non ad illa: Saul ad gladium, Ionathas ad arcum, et David in fundam. [VES 135] Uma pessoa tem capacidade para determinada coisa, mas não para outra: Saul para a espada, Jônatas para o arco, e Davi para a funda.

602. Est amicitia nihil aliud nisi omnium divinarum humanarumque rerum consensio. [Cícero, De Amicitia 20] A amizade nada mais é que a afinidade de todas as coisas divinas e humanas.

603. Est amicus tamquam alter idem. [Cícero, De Amicitia 21] Um amigo é como um outro eu. VIDE: Alter ipse amicus. Amicum esse alterum se. Amicus alter ego. Amicus alter ipse. Amicus est tamquam alter idem. Verus amicus est is qui est tamquam alter idem.

604. Est amor ingratus, si non sit amator amatus. [Gaal 238] O amor é ingrato, se quem ama não é amado. Amar sem ser amado é ser desventurado. VIDE: Illi poena datur qui semper amat nec amatur. Nihil amas, cum ingratum amas. Si amas illum qui te non amat, perdes amorem tuum.

605. Est animus in partes tributus duas, quarum altera rationis est particeps, altera expers. [Cícero, Tusculanae Disputationes 2.47] O espírito está dividido em duas partes, das quais uma participa da razão, a outra não participa.

606. Est annosa canis vix assuefacta catenis. [I.V.Zingerle, Die Deutschen Sprichwörter im Mittelalter 73] Cachorro velho não se acostuma com coleira. VIDE: Vetulus canis vix loris assuescit. Serum esse, canes vetulos loris assuefacere.

607. Est arbuscula, non truncus curvandus in uncum. [Binder, Thesaurus 973] É a arvorezinha, não o tronco, que deve ser curvada em forma de gancho. De pequenino se torce o pepino.

608. Est ars etiam male dicendi. Existe até uma arte de dizer mal dos outros.

609. Est augurum ante dicere ea quae vitari possunt. [Cícero, Philippica 1.26] Cabe aos áugures dizer com antecedência as coisas que podem ser evitadas.

610. Est autem amicus socius mensae, et non permanebit in die necessitatis. [Vulgata, Eclesiástico 6.10] Há o amigo que só é companheiro de mesa e que não permanecerá no dia da necessidade. Amigo de mesa não é de certeza. Amigo de bom tempo muda-se com o vento. VIDE: Amici ollares. Amicus socius mensae non permanebit in die necessitatis. Avolitante manet argutus hirundine passer. Diffugiunt, cadis cum faece, siccatis, amici. Evolat consumptis epulis generalis amicus. Evolat assumptis epulis generalis amicus.

611. Est autem avaritia opinatio vehemens de pecunia. [Cícero, Tusculanae Disputationes 11.26] A avareza é, pois, uma estimação excessiva do dinheiro.

612. Est autem fides credere quod nondum vides; cuius fidei merces est videre quod credis. [S.Agostinho, Sermones 4.1.1] Fé é crer no que não se vê; a recompensa dessa fé é ver aquilo em que se crê.

613. Est autem fides sperandarum substantia rerum, argumentum non apparentium. [Vulgata, Hebreus 11.1] É, pois, a fé a substância das coisas que se devem esperar, o argumento das coisas que não aparecem.

614. Est autem paupertas occasio mali: quia propter eam ad furta, adulationes et periuria, et his similia, aliqui inducuntur. [S.Tomás de Aquino, Summa Contra Gentiles 131.3.6] A pobreza, pois, dá oportunidade ao mal, pois, por causa dela, muitos são levados ao furto, à bajulação, à mentira.

615. Est autem vis legem simulans. [Jur / Black 681] Existe também a força mascarada de lei.

616. Est avis in dextra melior quam quattuor extra. [Eiselein 621; DAPR 653] Um pássaro na mão é melhor do que quatro soltos. Mais vale um pássaro na mão do que dois voando. Est avis in rete melior grege quoque volante. [Samuel Singer, Thesaurus Proverbiorum 270] Uma única ave na rede é melhor que todo o bando voando. VIDE: Capta avis est pluris quam mille in gramine ruris. Melior est avis in manu quam decem in aere. Pauca licet certa sunt incertis meliora. Plus valet in manibus avis unica quam dupla in silvis. Plus valet in manibus avis unica fronde duabus. Plus valet in manibus passer quam sub dubio grus. Quae manibus tenentur, meliora sunt iis quae exspectantur. Una avis in dextra melior quam quattuor extra. Una avis in laqueo plus valet octo vagis.

617. Est avis ingrata, quae defoedat sua strata. Ruim ave é a que suja seu ninho. Aquela ave é má, que em seu ninho suja. Roupa suja se lava em casa. Est avis ingrata, quae stercorat in sua strata. VIDE: Nidos commaculans immundus habebitur ales. Non est illa valens quae nidum stercorat ales. Pessima est avis quae proprium nidum defoedat. Propria vineta caedit. Turpis avis proprium qui foedat stercore nidum. Vilis et ingrata volucris foedans sua strata.

618. Est bonus, ut melior vir non alius quisquam. [Horácio, Sermones 1.3] Ele é tão bom, que não pode haver outro homem melhor.

619. Est brevitate opus, ut currat sententia. [Horácio, Sermones 1.10.9] É necessária a brevidade para que o pensamento flua.

620. Est captu facilis turbatis piscis in undis. [Medina 585] Nas águas revoltas o peixe é fácil de ser apanhado. Na água revolta, pesca o pescador. Est captu facilis turbata piscis in unda. [Binder, Thesaurus 975] Em água agitada é fácil pegar o peixe. Est captus turbatis piscis in undis. [Rezende 1645] É nas águas revoltas que se apanha o peixe. VIDE: Aqua turbida piscosior est. Aquis turbidis piscari. Flumen confusum reddit piscantibus usum. In aqua turbida piscatur uberius. Piscatur in aqua turbida. Turbat aquas, ut plures capiat pisces. Turbata aqua, captat anguillas.

621. Est certum praesens, sed sunt incerta futura. [Jakob Werner, Lateinische Sprichwörter 48] O presente é certo, mas o futuro é incerto. O futuro é segredo de Deus. VIDE: Cursus fatorum nescit mens ulla virorum; solius est proprium scire futura Dei. Futura nemo prospicit. Futura nemo videt. Latent futura. Nemo cuncta, quae futura sunt, conspicit. Prudens futuri temporis exitum caliginosa nocte premit Deus. Saepe ne utile quidem est scire quid futurum sit.

622. Est citus ille coquus, dum calet igne focus. É ligeiro o cozinheiro, quando o fogão está quente.

623. Est commune mori, mors nulli parcet honori. [Gaal 1532] Morrer é destino de todos; a morte não poupa nenhuma classe. A morte não poupa nem o fraco nem o forte. Tanto morre o papa como quem não tem capa. VIDE: Aequa mors est. Aequa tellus pauperi recluditur regumque pueris. Debilis ac fortis veniunt ad limina mortis. Mors nulli parcit honori. Mors servat legem: tollit cum paupere regem.

624. Est Deus immortalis lentus quidem, sed certus vindex generis humani. O Deus imortal é desapressado, mas vingador seguro da raça humana.

625. Est deus in nobis; agitante callescimus illo. [Ovídio, Fasti 6.5] Há um deus em nós; quando ele se agita, nós nos aquecemos.

626. Est deus in nobis, et sunt commercia caeli. [Ovídio, Ars Amatoria 3.549] Há um deus em nós, e há relações (nossas) com o céu.

627. Est deus occultos qui vetat esse dolos. [Tibulo, Elegiae 1.9.23] Há um deus que impede que haja armadilhas ocultas.

628. Est dictum verum: privata domus valet aurum. [Walther 7392 / Tosi 1047] Há um ditado verdadeiro: a nossa casa vale ouro. A própria morada a ninguém desagrada. Nossa casa, nossa brasa. VIDE: Domus propria, domus optima. Est foculus proprius multo pretiosior auro. Nihil miserabilius quam incerta sede vagari. Privata domus valet aurum. Propria domus omnium optima. Proprius focus auro comparandus.

629. Est difficillimum se ipsum vincere. [DM 82] É muito difícil vencer a si mesmo. Vencer-se a si é mais do que vencer o mundo. VIDE: Bellator fortis qui se poterit superare. Fortior est qui se, quam qui fortissima vincit moenia. Se vincere ipsum longe est difficillimum. Vincit qui se vincit.

630. Est difficilis cura rerum alienarum. [Cícero, De Officiis 1.9] É penoso o trato das coisas alheias.

631. Est dolendi modus, non est timendi. Doleas enim quantum scias accidisse, timeas quantum possit accidere. [Plínio Moço, Epistulae 8.17] O sofrimento tem limite, o medo não tem. Sofre-se com o mal que se sabe que aconteceu, teme-se o mal que pode acontecer.

632. Est dolor iniustus rerum aestimator. [Sêneca, Troades 546] A dor é um juiz parcial dos acontecimentos.

633. Est ea iucundissima amicitia quam similitudo morum coniugavit. [Cícero, De Officiis 1.58] A amizade mais agradável é a que a semelhança de caracteres uniu.

634. Est enim actio quasi sermo corporis. [Cícero, De Oratore 3.222] O gesto é como que a linguagem do corpo. VIDE: Actio est quasi sermo corporis.

635. Est enim amicitia nihil aliud nisi omnium divinarum humanarumque rerum cum benevolentia et caritate consensio. [Cícero, De Amicitia 1.20] Amizade não é senão o entendimento, com gentileza e afeição, sobre todas as coisas humanas e divinas. VIDE: Amicitia est rerum humanarum et divinarum cum benevolentia et caritate consensio.

636. Est enim amicus secundum tempus suum, et non permanebit in die tribulationis. [Vulgata, Eclesiástico 6.8] Porque há amigo que somente o é quando nisto acha a sua conveniência, e deixará de o ser no dia da tribulação. Amigo de bom tempo muda com o vento. VIDE: Amicus socius mensae non permanebit in die necessitatis. Avolitante manet argutus hirundine passer. Donec eris felix, multos numerabis amicos; tempora si fuerint nubila, solus eris. Evolat consumptis epulis generalis amicus.

637. Est enim apud omnes consuetudo ut lenia premittantur, quae si non proficiant aspera subsequantur. [VES 34] É costume de todos tentar em primeiro lugar os meios suaves; se esses não derem resultado, seguem-se os meios severos. VIDE: Lenia praemittantur, quae si non proficiant aspera subsequantur. Lenia si non proficiant, aspera subsequantur.

638. Est enim assiduitatis vis invicta, quae omnem superat, excinditque potentiam. [Plutarco / Rezende 1647] O poder da perserverança é invencível, supera a todos, e pode mais do que a força. Quem porfia, mata a caça.

639. Est enim confusio adducens peccatum. [Vulgata, Eclesiástico 4.25] Há vergonha que leva ao pecado.

640. Est enim non modo liberale, paululum nonnumquam de suo iure decedere, sed interdum etiam fructuosum. [Cícero, De Officiis 2.64] É não somente bom, mas às vezes até vantajoso, desistir do direito próprio.

641. Est enim oratio etiam timidissimis audax. [Sêneca, Epistulae Morales 26.6] Até os homens mais medrosos podem ter um discurso ousado.

642. Est enim proprium stultitiae aliorum vitia cernere, oblivisci suorum. [Cícero, Tusculanae Disputationes 3.30] É próprio dos insensatos observar os erros dos outros e esquecer os próprios.

643. Est enim pudentis animi et verecundi, ut mea opinio fert, vel falsas vituperationes gravari. [Apuleio, Apologia 3] Na minha opinião, é próprio do espírito honrado e discreto suportar mesmo as acusações falsas.

644. Est enim quaedam et dolendi modestia. [Sêneca, Ad Marciam 3.4] Até no sofrer há uma certa dignidade.

645. Est enim quaedam etiam dolendi voluptas, praesertim si in amici sinu defleas, apud quem lacrimis tuis vel laus sit parata, vel venia. [Plínio Moço, Epistulae 8.16] Até na dor há um certo prazer, especialmente se se chora no peito de um amigo que dê às lágrimas ou aprovação ou desculpa. VIDE: Est quaedam dolendi voluptas.

646. Est enim ratio mensque sapientis ad iubendum et ad deterrendum idonea. [Cícero, De Legibus 2.8] A razão do sábio está preparada para determinar e para impedir.

647. Est enim sine dubio domus iurisconsulti totius oraculus civitatis. [Cícero, De Oratore 1.200] Sem dúvida, a casa do jurisconsulto é o oráculo da cidade inteira.

648. Est enim superbia, non magnitudo, sed tumor: quod autem tumet videtur magnum, sed non est sanum. [S.Agostinho, Sermo 16. De Tempore] A soberba não é uma grandeza, mas um inchaço; e o que está inchado se mostra grande, mas não é são.

649. Est enim temperantia libidinum inimica, libidines autem consectatrices voluptatis. [Cícero, De Officiis 3.117] A moderação, portanto, é inimiga da luxúria, e a luxúria é seguidora do prazer. VIDE: Temperantia est libidinum inimica.

650. Est enim ulciscendi et puniendi modus. [Cícero, De Officiis 1.34] Há um limite no vingar-se e no punir.

651. Est, est, non, non. [Vulgata, Mateus 5.37] Sim, sim; não, não. VIDE: Sit autem sermo vester: est, est; non, non.

652. Est equitare grave; est mors gravis ire pede. [Pereira 123] Cavalgar é um sacrifício; ir a pé é morte dolorosa. Trabalho é caminhar a cavalo, que a pé é morte.

653. Est et fideli tuta silentio merces. [Horácio, Carmina 3.2.25] Há uma recompensa segura para o silêncio leal. O bem saber é calar, até ser tempo de falar. VIDE: Eximia est virtus praestare silentia rebus. Magna res est vocis et silentii tempora nosse. Prudens in loquendo est tardus.

654. Est et formicae et culici sua bilis. [Schottus, Adagia 420] Também a formiga e a pulga têm a sua bílis. Também a formiga tem catarro. Cada formiga tem sua ira. Até o cabelo sutil faz sua sombra. VIDE: Et formicae sua bilis inest. Etiam formicae sua bilis inest. Formicae sua bilis inest, habet et musca splenem. Habet et musca splenem. Habet et musca splenem, et formica bilem. Inest et formicae fel. Inest et formicae sua bilis. Inest et formicae et serpho bilis. Muscae quoque splen est. Nullum est sine nomine saxum. Tam parvum nihil est, cui sit defensio nulla

655. Est etiam ubi profecto damnum praestet facere quam lucrum. [Plauto, Captivi 326] Há ocasiões em que é melhor perder do que ganhar.

656. Est facies testis, quales intrinsecus estis. [Trench, Proverbs and Their Lessons 151] O rosto é testemunha de como vós sois por dentro. O mal e o bem à face vêm. O rosto é o espelho da alma. VIDE: Et bonum et malum interius os prodit. Frons est animi ianua. Heu quam difficile est crimen non prodere vultu! Sit vultus testis quod intrinsecus estis. Vultus animi ianua et tabula. Vultus ac frons animi ianua.

657. Est facile quodvis, quando fert opem Deus. [DAPR 253] Tudo é fácil quando Deus ajuda. A quem Deus ajuda, o vento lhe ajunta a palha. VIDE: Deo non dante, nil valet labor.

658. Est felicibus difficilis miseriarum vera aestimatio. [Quintiliano, Institutio Oratoria 9.6] Aos homens felizes é difícil avaliar corretamente os sofrimentos dos outros.

659. Est finis irae initium paenitentiae. O fim da ira é o começo do arrependimento. Onde acaba a ira, começa o arrependimento. VIDE: Finis irae initium est paenitentiae. Initium irae furor est, finis vero paenitentia.

660. Est finitimus oratori poëta ac pene par. [Cícero, De Oratore 1.16.2] O poeta é vizinho do orador e é quase igual a ele.

661. Est foculus proprius multo pretiosior auro. [Binder, Thesaurus 978] A casinha da gente vale muito mais que o ouro. Minha casa, meu lar, cem soldos vale; e estimou-se mal, porque mais vale. VIDE: Alterius non sit, qui suus esse potest. Domus propria, domus optima. Est dictum verum: privata domus valet aurum. Privata domus valet aurum. Propria domus omnium optima. Proprius focus auro comparandus.

662. Est fortunatior quam prudentior. [Erasmo, Adagia 1.8.44] Tem mais sorte que juízo. Uma onça de boa sorte vale mais que um arrátel de ciência. Mais vale sorte que sabedoria. VIDE: Fortuna extollet plus quam sapientia natos. Gutta fortunae prae dolio sapientiae. Prae dolio doctrinae malo guttam opum. Vitam regit fortuna, non sapientia.

663. Est genus hominum qui esse primos se omnium rerum volunt. [Terêncio, Eunuchus 247] Há um tipo de homens que querem ser os primeiros de tudo.

664. Est gula totius fons et origo mali. [Medina 594] A garganta é a fonte e a origem de todo o mal. A gula mata mais que a espada. Mais matou a ceia do que curou Avicena. VIDE: Ancipiti plus ferit ense gula. Ense cadunt multi, perimit sed crapula plures. Ferre solent paucas fercula pauca cruces. Gula plures occidit, quam gladius. Gula plures quam gladius perimit. Gula plures occidit quam gladius, estque fomes omnium malorum. Multa tibi multos coacervant fercula morbos. Nimia esca omnium malorum est causa. Nimia gula morborum mater. Parcito saepe cibis et sic annosior ibis. Plures interficit cena quam gladius. Plures necat gula quam gladius. Plures occidit gula quam gladius. Saeva quidem plures leto gula tradit acerbo quam gladius.

665. Est gutta doctrinae potior quam magnae opes. [Grynaeus 85] Mais vale uma gota de sabedoria do que grandes riquezas. Mais vale saber do que ter. VIDE: Doctrina multo praestat auro. Doctrinam magis quam aurum eligite. Melior est puer pauper, et sapiens, rege sene et stulto.

666. Est haec non scripta, sed nata lex. [Cícero, Pro Milone 4.2] Esta não é uma lei escrita, mas natural.

667. Est hoc auribus animisque omnium absurdum. [Cícero, Pro Roscio Comodeo 19] Isto choca o espírito e os ouvidos de todos.

668. Est hoc commune vitium magnis liberisque civitatibus, ut invidia gloriae comes sit. [Cornélio Nepos, Chabrias 3.3] Esse é um vício comum às cidades grandes e livres de que a inveja seja companheira da glória. Não há glória sem inveja. A inveja segue e persegue a virtude. VIDE: Gloriae et virtutis invidia est comes. Invidia gloriae comes. Invidia virtutum comes. Post gloriam invidia sequitur.

669. Est homini cum Deo similitudo. [Cícero, De Legibus 1.25] O homem tem semelhança com Deus.

670. Est homini semper diligenti aliquid super. [Publílio Siro] Ao homem que ama o trabalho, sempre há alguma coisa a fazer.

671. Est hominum penuria tanta bonorum, ut non miremur te modo iura dare. [Medina 582] Há tanta falta de homens de bem, que não nos admiramos de seres juiz. À falta de homens bons o fizeram alcaide.

672. Est hominum sors ista, magis felicibus ut sit mors cita, cum miseros vita diuturna regat. [Aviano, Fabulae 36.17] Tal é a sorte dos homens: aos mais felizes a morte vem rápida, enquanto a vida longa governa os infelizes.

673. Est humanus animus insatiabilis eo quod fortuna spondet. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 4.13] O espírito humano não se contenta com o que a sorte promete.

674. Est ibi nostra manus qua nos in parte dolemus. Nossa mão está no lugar em que sentimos dor. A língua vai aonde dói o dente. VIDE: Ubi dolet, ibi manus adhibemus. Ubi dolor, ibi digitus. Ubi dolor, ibi manus.

675. Est igitur adulescentis maiores natu vereri. [Cícero, De Officiis 1.122] É obrigação do jovem respeitar os mais velhos.

676. Est igitur res publica res populi. [Cícero, De Re Publica 1.39] O país é uma coisa do povo.

677. Est in canitie ridiculosa Venus. [Rezende 1653] Na velhice o amor é ridículo. O amor no velho traz culpa, e no mancebo, fruto. VIDE: Amare iuveni fructus est, crimen seni. Turpe senex miles, turpe senilis amor.

678. Est incredibilis hominum perversitas. [Cícero, Ad Familiares 1.7] A perversidade dos homens é incrível.

679. Est ingens arcto tramite saepe labor. [Pereira 111] Pelo caminho estreito muitas vezes é grande o trabalho. Não há atalho sem trabalho. VIDE: Absque labore nihil.

680. Est ita, ut tu dicis. [Plauto, Trinummus 1132] É como dizes.

681. Est laudanda voluntas. [Ovídio, Ex Ponto 3.4.79] O querer merece louvor. VIDE: Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas.

682. Est laus aliqua humanitatis. [Cícero, Pro Murena 65] Há mérito no sentimento de humanidade.

683. Est lex ipsorum legislatorum tamquam viva vox. [Jur / Coke, adaptado] A lei é como a viva voz dos legisladores.

684. Est lingua iurans, animus iniuratus est. [Schottus, Adagia 617] É minha língua que jura, meu espírito está sem nenhum juramento. Jurei só da boca para fora. O coração sente, a língua mente. VIDE: Iuravi lingua, mentem iniuratam gero. Lingua iuravi. Non ego iuravi, legi iurantia verba.

685. Est lingua quibusdam, molares at aliis. Uns têm língua, mas outros têm dentes. VIDE: Alii linguam, alii molares. Aliis lingua, aliis dentes. Aliis lingua, aliis vero molares. Alteri loquaces, alteri voraces. Illi enim loquaces, hi voraces.

686. Est locus unicuique suus. [Horácio, Sermones 1.9.51] Cada homem tem seu lugar.

687. Est lupus in fabula. Eis o lobo da história. Falar no mau e aparelhar o pau. Falai do ruim, e olhai para a porta. VIDE: Eccum lupus in sermone. En lupus in historia. Video lupum.

687a. Est melius regredi, quam male coepta sequi. [Seybold 106] É melhor voltar do que continuar o que se começou mal. Melhor é mudar conselho que perseverar no erro. VIDE: Haud errat tota, qui redit media via. Haud errat via tota, qui media regreditur. Melius est recurrere quam male currere. Melius est regredi quam male coepta sequi. Optimus est portus paenitenti mutatio consilii. Optimus paenitenti portus est mutatio consilii. Portus optimus paenitenti mutatio consilii. Praestat mutare consilium in melius, quam in male institutis pergere. Quod male coeptum est, ne pudeat mutasse. Sapientis est mutare consilium. Satius est recurrere, quam currere male. Satius est regredi quam male coepta sequi. Temporibus mores sapiens sine crimine mutat.

688. Est meminisse voluptas. [Ovídio, Heroides 18.57] Recordar é um prazer.

689. Est meus carnifex. [Pereira 107] É o meu algoz. É minha perseguição.

690. Est mihi honori. [Stone 116] Considero isso bom.

691. Est miser nemo, nisi comparatus. [Sêneca, Troades 1024] Só se é infeliz por comparação.

692. Est miser omnis amans. [Amorum Emblemata] Todo homem apaixonado é um sofredor.

693. Est modus in rebus. Há medida em tudo. Em tudo convém medida. Nem oito nem oitenta. Tudo tem limite. Est modus in rebus, sunt certi denique fines, quos ultra citraque nequit consistere rectum. [Horácio, Satirae 1.1.106] Em todas as coisas há um meio termo; existem, afinal, limites definidos, além ou aquém dos quais não se pode manter o bem. VIDE: Modus omnibus in rebus optimum est habitu. Modus in rebus.

694. Est modus in rebus, sicut cecinere poëtae; laudavere modus pariter sanctique prophetae. [Walther 7688ª / Tosi 1760] Há uma medida nas coisas, segundo cantaram os poetas; também louvaram a moderação os santos e os profetas.

695. Est mulier quasi generalis regula. Quare? In multis fallit regula: sic mulier. [John Owen, Epigrammata 5.19 / Bernardes, Nova Floresta 4.254] A mulher se parece com a regra geral. Por quê? Porque a regra geral falha muito: a mulher também é assim.

696. Est multis certare datum, sed vincere paucis. [Eiselein 557] Competir é concedido a muitos, mas vencer, a poucos. Muitos são os chamados, e poucos os aproveitados.

697. Est natura cibis solers contenta modestis. [Pereira 95] A natureza sábia contenta-se com comida moderada. A natureza com pouco se contenta.

698. Est natura hominum novitatis avida. [Plínio Antigo, Historia Naturalis 12.11] A natureza dos homens é ávida por novidade. Do que é novo gosta o povo. VIDE: Ad nova homines concurrunt, ad nota non veniunt. Est nova res grata: vilescit res inveterata. Est quoque cunctarum novitas carissima rerum. Grata rerum novitas. Grata novitas. Nova placent. Omne novum carum, vilescit cotidianum. Quod rarum est, carum est.

699. Est nobis voluisse satis. [Panegyricus Messallae 7, atribuído a Tibulo] Para mim, ter querido é o bastante. Quem quer, já fez metade. A boa vontade supre a obra. VIDE: In magnis et voluisse sat est. In magnis vel voluisse satis est. Si deficiant vires, audacia certe laus erit: in magnis et voluisse sat est.

700. Est, non est. [Inscrição em relógio solar] A hora está presente, já não está mais.

701. Est, non est quod agas, semper agis. [Marcial, Epigrammata 1.79] Haja ou não haja o que fazer, estás sempre fazendo alguma coisa.

702. Est nova res grata: vilescit res inveterata. [Samuel Singer, Thesaurus Proverbiorum 472; Busarello 259] O novo agrada, o costumeiro perde o valor. Tudo que é novo cativa. O novo apraz. VIDE: Ad nova homines concurrunt, ad nota non veniunt. Est natura hominum novitatis avida. Est quoque cunctarum novitas carissima rerum. Grata rerum novitas. Grata novitas. Nova placent. Omne novum carum, vilescit cotidianum. Quod rarum est, carum est.

703. Est nulli certum cui pugna velit dare sertum. [Seybold 106; Trench, Proverbs and Their Lessons 151] Ninguém tem certeza de a quem o combate dará a coroa de flores. A guerra, sabe-se como começa, não se sabe como termina. VIDE: Belli exitus incertus. Bellorum exitus incerti.

704. Est oculis sanum saepe lavare manum. [Regimen Sanitatis Salernitanum] É saudável para os olhos lavar as mãos com freqüência.

705. Est oculo gratum speculari semper amatum. [Gaal 133] Ao olho é sempre agradável ver a pessoa amada. Onde está vosso tesouro, lá está vosso coração.

706. Est omnino iniquum, sed usu receptum, quod honesta consilia vel turpia, prout male aut prospere cedunt, ita vel probantur vel reprehenduntur. [Plínio Moço, Epistulae 5.9.7] É totalmente injusto, mas aceito pelo uso, ver as ações honestas ou desonestas serem aprovadas ou reprovadas dependendo do seu sucesso ou insucesso.

707. Est orare ducum species violenta iubendi. [Seybold 107] As solicitações dos chefes são uma forma violenta de ordenar. Rogo dos grandes, mandamento é. Est orare ducum species violenta precandi. Pedido de chefe é forma violenta de pedir. Est orare ducum species violenta precandi, et quasi nudato supplicat ense potens. [Albertano da Brescia, De Amore 5] As solicitações dos chefes são uma forma violenta de pedir, e o poderoso suplica quase com a espada na mão.

708. Est pabulum animorum contemplatio naturae. [Cícero, Academicae Quaestiones 2.127] A contemplação da natureza é o alimento dos espíritos.

709. Est pactum duorum pluriumve in idem placitum consensus. [Ulpiano, Digesta 2.14.1] Pacto é a concordância de duas ou mais pessoas sobre a mesma questão.

710. Est pater ille quem iustae nuptiae demonstrant. [Jur] É pai aquele que as núpcias legítimas indicam. VIDE: Is pater vero est, quem iustae nuptiae demonstrant. Pater is est quem nuptiae demonstant. Pater is est, quem iustae nuptiae demonstrent, nisi evidentibus argumentis contrarium probatur.

711. Est patris nato vestem praebere cibumque. [Binder, Thesaurus 987] Cabe ao pai prover o filho de roupa e comida.

712. Est philosophi habere non errantem et vagam, sed stabilem certamque sententiam. [Cícero, De Natura Deorum 2.2] É do filósofo não ter o pensamento errante e vago, mas estável e definido.

713. Est pii Deum et patriam diligere. [Divisa] É do homem virtuoso amar a Deus e a sua pátria.

714. Est pluvia exurens, atque est sol qui irrigat herbas. [Rezende 1667] Há chuva que seca, e há sol que rega as plantas. Há chuva que seca, e sol que rega.

715. Est profecto animi medicina, philosophia. [Cícero, Tusculanae Disputationes 3.3.2] A filosofia é a verdadeira medicina do espírito.

716. Est profecto deus, qui, quae gerimus, auditque et videt. [Plauto, Captivi 245] Certamente há um deus que ouve e vê o que fazemos.

esquecer os próprios.

717. Est propter gloriam minoratio, et est qui ab humilitate levabit caput. [Vulgata, Eclesiástico 20.11] Há quem procura glória e encontra humilhação, e há quem foi humilhado, mas levanta a cabeça.

718. Est pueris carus qui non est doctor amarus. [Werner] É querido das crianças o professor que não é impertinente.

719. Est pulchris sua dos forma sine arte potens. [DAPR 104] O dote das mulheres belas é a beleza notável sem artifício. Mulher bonita nunca é pobre. Beleza vale riqueza. VIDE: Formosa virgo est dotis dimidium.

720. Est Pylus ante Pylum. [Erasmo, Adagia 2.8.45] Pilos fica diante de Pilos. (=Havia duas cidades gregas com o nome de Pilos, uma grande e rica, outra pequena e pobre). Muito vai de Pedro a Pedro.

721. Est quadam prodire tenus, si non datur ultra. [Horácio, Epistulae 1.32] É possível avançar até algum ponto, se não se pode ir além.

722. Est quaedam dolendi voluptas. Há um certo prazer na dor. VIDE: Est enim quaedam etiam dolendi voluptas, praesertim si in amici sinu defleas, apud quem lacrimis tuis vel laus sit parata, vel venia.

723. Est quaedam dulcedo sermonis, quae irrepit et blanditur. [Sêneca, Epistulae Morales 105] Há uma doçura na conversação que atrai e agrada.

724. Est quaedam flere voluptas: expletur lacrimis, egeriturque dolor. [Ovídio, Tristia 4.3.37] Chorar é uma forma de prazer, a dor se completa e se esvazia com as lágrimas.

725. Est quaedam in ipsis malis miserorum voluptas. [Sêneca Retórico, Controversiae 4.1.1] Há certo prazer no próprio sofrimento dos infelizes.

726. Est quandoque olitor valde opportuna locutus. [Binder, Thesaurus 990] Algumas vezes o hortelão disse coisas muito oportunas. VIDE: A stulto homine prudens verbum nonnumquam profertur. Saepe etiam est stultus valde opportuna locutus. Saepe etiam est olitor valde opportuna locutus.

727. Est quasi grande forum vox alta trium mulierum. [Binder, Thesaurus 991] A voz alta de três mulheres é como um grande mercado. Três mulheres e um pato fazem uma feira. VIDE: Sermones fundent, si grex muliebris abundet. Tres feminae et tres anseres sunt nundinae. Tres mulieres faciunt nundinas.

728. Est qui declinat aliquos labores, sed incidit procul dubio in graviores. [S.Bernardo / Rezende 1671] Há quem foge de certos trabalhos, mas longe de dúvida cai em trabalhos maiores. Quem não quer sofrer o leme tem de sofrer o escolho.

729. Est qui macram regis vaccam, solvit opimam. [Rezende 1672] Quem a vaca d’el-rei come magra gorda a paga. Quem come a galinha magra paga a gorda.

730. “Est” qui non potuit dicere, dixit “erit”. [Binder, Medulla 438; Rezende 1644] Quem não pôde dizer “é” disse “será”.

731. Est quidem haec natura mortalium, ut nihil magis placeat quam quod amissum est. [Sêneca, Ad Marciam 16] É tal a natureza dos mortais, que nada lhes agrada mais do que o que se perdeu. Só se conhece o bem pelas costas. VIDE: Nihil magis placet quam quod amissum est.

732. Est quoque cunctarum novitas carissima rerum. [Ovídio, Ex Ponto 3.4.51] A novidade é a mais apreciada de todas as coisas. O novo apraz. Do que é novo gosta o povo. VIDE: Est natura hominum novitatis avida. Est nova res grata: vilescit res inveterata. Grata rerum novitas. Grata novitas. Nova placent. Omne novum carum, vilescit cotidianum.

733. Est regis tueri cives. Cabe ao rei proteger os cidadãos.

734. Est regium male audire et benefacere. [Publílio Siro] Cabe aos reis ouvir críticas e fazer o bem. VIDE: Benefacere et male audire regium est.

735. Est rerum omnium magister usus. [César, De Bello Civile 2.8] O uso é o mestre de todas as coisas. Batendo o ferro é que se fica ferreiro. Usa e serás mestre.

736. Est rerum omnium vicissitudo. Todas as coisas têm sua sorte. Tudo tem seu tempo. VIDE: Omnium rerum, heus, vicissitudo est! Rerum omnium vicissitudo.

737. Est satis atque superest verbum sapientibus unum. [Medina 581] Para quem sabe, uma única palavra dá e sobra. A bom entendedor uma palavra basta. A bons entendedores, poucas palavras. Para quem sabe ler, pingo é letra. VIDE: Cum sapiente loquens perpaucis utere verbis. Dictum sapienti sat est. Et satis et superest verbum sapientibus unum. Intellegenti pauca. Intellegenti satis dictum est. Sapienti dictum sat est. Sapienti pauca. Sapienti sat! Strenuis abunde dictum puta. Verbum sapienti sat est. Verbum sat sapienti!

738. Est senibus prudentia maior. [Binder, Medulla 440] Os velhos têm maior discernimento.

739. Est socia mortis homini vita ingloria. [Publílio Siro] Para o homem, a vida inglória é companheira da morte.

740. Est solitudo mater sollicitudinis. [Publílio Siro] A solidão é a mãe da inquietação. VIDE: Solitudo est mater sollicitudinis.

741. Est sub lapide scorpius omni. [Manúcio, Adagia 171] Debaixo de toda pedra está um escorpião. Onde está o homem, está o perigo. Onde quer o demo jaz. VIDE: Sub omni lapide scorpius dormit.

742. Est tacens qui invenitur sapiens. [Vulgata, Eclesiástico 20.5] Há quem, estando calado, é tido por sábio. Tolo calado passa por avisado. VIDE: Dum tacet insipiens, sapiens tantisper habetur. Intellegis me esse philosophum? Intellexeram, si tacuisses. Quando tacet stolidus, prudenti corde putatur. Sapiens est, qui tacere novit. Si tacuisses, philosophus mansisses. Sile et philosophus esto. Stultitiam dissimulare non potes, nisi taciturnitate. Stultus quoque si tacuerit, sapiens reputabitur. Stultus tacebit: pro sapiente habebitur. Taciturnitas stulto homini pro sapientia. Tunc sapient stolidi, cum fuerint taciti.

743. Est tamen optimum, si terram nunquam expertus es alienam. [Sófocles / Rezende 1675] É grande felicidade não se ter nunca experimentado a terra alheia.

744. Est tanti, ut gratum invenias, experiri et ingratos. [Sêneca, Epistulae Morales 81.2] Vale a pena experimentar também os ingratos, para encontrar um homem grato.

745. Est tarda illa quidem medicina, sed tamen magna, quam affert longinquitas et dies. [Cícero, Tusculanae Disputationes 3.16] É lento, mas de grande eficácia, o remédio que trazem a distância e o tempo.

746. Est tempus quando nihil, est tempus quando aliquid, nullum tamen est tempus in quo dicenda sunt omnia. [DAPR 786] Há momento em que não se deve dizer nada, há momento em que se deve dizer alguma coisa, mas em momento nenhum se deve dizer tudo. . VIDE: Exigua est virtus praestare silentia rebus, at contra gravis est culpa tacenda loqui.

747. Est tempus tacendi non minus atque est tempus loquendi. Há um tempo de calar, bem como há um tempo de falar. VIDE: Tempus tacendi et tempus loquendi.

748. Est turba semper argumentum pessimi. [Publílio Siro] A multidão é sempre o indicador do pior.

749. Est unusquisque faber ipse suae fortunae. [Appius Claudius Caecus] Cada um é artífice da própria sorte. O homem faz-se por si. Cada um é filho de suas obras. Felicidade, cada qual faz a sua. Vem a ventura a quem a procura. VIDE: Cuiusque opera parentum loco illi sunt. Faber est suae quisque fortunae. Faber quisque fortunae sibi. Faber quisque fortunae suae. Faber suae fortunae unusquisque est ipsus. Fabrum esse quemque fortunae. Fortunae suae quisque faber est. Fortunam sibi quisque facit. Fortunam suam sibi quisque ipse parat. Fortunam suam quisque parat. Quisque fortunae suae faber est. Sapiens fingit fortunam sibi. Suae quisque fortunae faber est. Sui cuique mores fingunt fortunam.

750. Est utique profunda ignorantia nescire quod pecces. [Publílio Siro] Sem dúvida é uma profunda ignorância não perceber o próprio erro.

751. Est verbum verum: frangit Deus omne superbum. [Samuel Singer, Thesaurus Proverbiorum 127] É uma afirmação verdadeira: Deus abate tudo que é soberbo. VIDE: Desine grande loqui; frangit Deus omne superbum. Hoc retine verbum: frangit Deus omnem superbum.

752. Est virtus placitis abstinuisse bonis. [Ovídio, Heroides 17.40] É virtude abstermo-nos dos bens que nos são agradáveis.

753. Est vita vino nostra quam simillima: ubi paululum restat, in acetum vertitur. [Aristófanes] Como a nossa vida é muito parecida com o vinho: quando resta somente um pouquinho, vira vinagre.

754. Est vulgus ad deteriora promptum. [Tácito, Annales 15.64] O vulgo está sempre pronto para as coisas piores.

755. Este procul, lites, et amarae proelia linguae! [Ovídio, Ars Amatoria 2.1.151] Ficai longe de mim, conflitos e lutas de uma língua mordaz.

756. Estisne vos legati oratoresque? [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 1.38] Sois vós os embaixadores?

757. Esto ad iram tardus, ad misericordiam pronus, in adversis firmus, in prosperis cautus et humilis. [S.Martinho de Dume, Formula Vitae Honestae 4] Sê lento para a ira, disposto para a misericórdia, firme na adversidade, cauteloso e humilde no sucesso.

758. Esto brevis, et placebis. [Rezende 1660] Sê breve, e agradarás.

759. Esto brevis, ut cito dicta percipiant animo dociles teneantque fideles. [Horácio, Ars Poetica 335] Sê breve para que logo tuas palavras atinjam os dóceis de espírito e os mantenham fiéis.

760. Esto consentiens adversario tuo cito dum es in via cum eo. [Vulgata, Mateus 5.25] Entra em acordo sem demora com o teu adversário, enquanto estás na estrada com ele.

761. Esto correctus et semper paratus. [S.Agostinho, Sermones 82.14] Mantém-te no bom caminho e sempre alerta. VIDE: Nunquam non paratus. Semper paratus.

762. Esto fidelis usque ad mortem. [Vulgata, Apocalipse 2.10] Sê fiel até a morte.

763. Esto frater meus, et ego sim frater tuus, ut ambo simus eius qui Dominus est et meus et tuus. [S.Agostinho, Sermones 358.4] Sê meu irmão, e que eu seja teu irmão, para que ambos sejamos daquele que é meu e teu Senhor. VIDE: Agnosce me fratrem; agnosco te fratrem.

764. Esto humilis et pacificus. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 2.8.3] Sê humilde e pacífico.

765. Esto laborator, et erit Deus auxiliator. [Trench, Proverbs / DAPR 93] Sê trabalhador, e Deus será auxiliador. Ajuda-te, que Deus te ajudará. Deus ajuda a quem trabalha. Deus ajuda os diligentes. VIDE: Absque labore nihil. Ad opus manum admovendo Fortunam invoca. Adesse gaudet, sed laboranti, Deus. Assiduos Deus ipse iuvat. Deus facientes adiuvat. Fac officium, Deus providebit.

766. Esto leo ubi oportet, esto et simia interdum. [Apostólio 9.19] Sê leão quando é preciso, mas sê macaco de vez em quando.

767. Esto longanimis, et vir fortis: veniet tibi consolatio in tempore suo. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 4.30.10] Sê paciente e corajoso, que te virá a recompensa na hora certa.

768. Esto mansuetus ad audiendum verbum, ut intellegas et cum sapientia proferas responsum verum. [Vulgata, Eclesiástico 5.13] Sê manso para ouvir a palavra, a fim de que a entendas e dês com sabedoria uma resposta verdadeira.`

769. Esto mihi, ero tibi. [Scaliger / Jacob Cats, Moral Emblems 75] Sê meu, que eu serei teu. VIDE: Excute mihi ignem, et allucebo tibi.

770. Esto peccator et pecca fortiter, sed fortius fide et gaude in Christo. [Lutero, Epistulae 1.345] Sê pecador, e peca corajosamente, mas com mais coragem confia e regozija-te em Cristo.

771. Esto perpetua. [Divisa do Estado de Idaho, EUA] Que dures para sempre.

772. Esto quod es; quod sunt alii, sine quemlibet esse. Sê o que és; o que os outros são, deixa cada um ser.

773. Esto quod esse videris. [Divisa / Henderson 105] Sê o que pareces ser. VIDE: Quod vis videri, esto. Re magis quam specie.

774. Esto tua sorte contentus. Contenta-te com tua sorte. VIDE: Nemo sua sorte contentus. Stude tua sorte contentus esse. Vive tua sorte contentus.

775. Esto, ut nunc multi, dives tibi, pauper amicis. [Juvenal, Satirae 5.113] Sê, como agora muitos são, rico para ti, pobre para os amigos.

776. Esto vir. Sê varonil. Porta-te varonilmente. VIDE: Estote viri.

777. Esto vir fortis. [Vulgata, 2Reis 10.12] Mostra-te com valor.

778. Estote ergo prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbae. [Vulgata, Mateus 10.16] Sede, pois, prudentes como as serpentes e simples como as pombas. VIDE: Columbi oculi in serpentino corde.

779. Estote parati. [Vulgata, Mateus 24.44] Ficai preparados.

780. Estote viri. [Vulgata, 1Reis 4.9] Portai-vos varonilmente. VIDE: Esto vir.

781. Estque pati poenam, quam meruisse, minus. [Ovídio, Ex Ponto 1.1.62] E sofrer uma punição é menos que merecê-la. A vergonha está no crime, não na pena. VIDE: Ictus fustium infamiam non important, sed causa propter quam id pati meruit. Non damnatio, sed causa, hominem turpem facit. Pati poenam minus est quam meruisse. Puniri non est malum, sed fieri poena dignum.

782. Esu suave, digestione grave. Gostoso de comer, difícil de digerir.

783. Esuriem silva patiens lupus exit opaca. [Binder, Thesaurus 998] O lobo com fome sai do escuro bosque. A fome faz sair o lobo do mato. A fome e a sede põe a lebre a caminho. VIDE: Fames pellit lupum e silvis. Longa fames macros mittit in arva lupos.

784. Esuriens stomachus fertur coquus optimus esse. [Walther 8065 / Tosi 717] Considera-se o estômago faminto o melhor cozinheiro. A fome é boa cozinheira.  Esuries stomachi fertur coquus optimus esse, nam facit insipidos persapuisse cibos. [Bebel, Proverbia Germanica 309] Considera-se a fome do estômago o melhor cozinheiro, pois torna gostosíssimas as comidas insípidas. VIDE: Ambitiosa non est fames. Anima esuriens et amarum pro dulci sumet. Fames est optimus coquus. Fames optimus est coquus.

785. Esuriens venter non vult studere libenter. [Walther 8067 / Tosi 721] Barriga faminta não quer estudar. Sem comer não há prazer. VIDE: Ieiunus venter non vult cantare libenter. Ieiunus venter non vult studere libenter. Impletus venter non vult studere libenter. Venter plenus somnum parit.

786. Esurientes implevit bonis, et divites dimisit inanes. [Vulgata, Lucas 1.53] Encheu de bens os famintos, e os ricos despediu vazios.

787. Esurientes in popina. [Stevenson 2209] Esfomeados na taberna.

788. Esurienti ne occurras. [Erasmo, Adagia 4.10.53] Não contraries o homem esfomeado. O ventre em jejum não ouve a nenhum. VIDE: Asinum esurientem haud flagra movent. Famelico ne occurras. Fames et mora bilem in nasum conciunt. Non interpellandus famelicus.

789. Esurienti vulpi somnus obrepit. [Apostólio 16.8] O sono toma a raposa faminta. VIDE: Somnus domat famem malorum pessimum. Vulpi esurienti somnus obrepit.

789a. Esurit atque sitit pauper qui lauta requirit. [Horae Belgicae 74] Passa fome e sede o pobre que exige coisas ricas.

790. Esurivi enim, et dedisti mihi manducare; sitivi, et dedisti mihi bibere. [Vulgata, Mateus 25.35] Tive fome, e me deste de comer; tive sede, e me deste de beber.

791. Et a mortuo tributum colligis. [Manúcio, Adagia 820] Até de defunto cobras imposto. VIDE: A mortuo tributum exigere. A mortuo tributum colligere. Exigit et a statuis farinam. Statuis ab ipsis hic farinas exigit. Vel a defuncto vectigal aufert. Vel a mortuo tributum auferat.

792. Et actum est. E assim se fez.

793. Et alia. E outras coisas. VIDE: Et cetera. Et reliqua.

794. Et alibi. E em outro lugar. E em outros lugares.

795. Et alii. E outros.

796. Et alius. E outro.

797. Et altera pars audiatur. Seja ouvida também a parte contrária. Se queres ser bom juiz, ouve o que cada um diz. VIDE: Audi et alteram partem. Audi alteram partem. Audi partem alteram. Audiatur et altera pars. Iudicium differ, partes dum audiveris ambas. Iudicium ne fer si non sunt ambo locuti. Ne iudex fueris, partes ni audiveris ambas. Ne rem defini, nisi partem audieris utramque. Solius affatus est sermo dimidiatus, sed cum auditur reliquus, tunc res aperitur.

798. Et ama tamquam inimicus futurus, et odi tamquam amaturus. [Bacon, Advancement of Learning 2.23.42] Não só deves amar como se fosses tornar-te inimigo, como deves odiar como se fosses vir a amar. Et ames tamquam inimicus futurus, et oderis tamquam amaturus. VIDE: Ama tamquam osurus, oderis tamquam amaturus. Amare oportet tamquam osuros, et odisse tamquam amaturos. Amicum ita habeas posse ut fieri hunc inimicum scias. Ex inimico cogita posse fieri amicum. Ita amare oportere, ut si aliquando esset osurus. Ita amicum habeas, posse ut facile fieri hunc inimicum putes. Sicut osurus adama, oderis velut amaturus.

799. Et arma et verba vulnerant. [E.Lautenbach, Zitatens Lexikon 80] Tanto ferem as armas quanto as palavras.

800. Et bonum et malum interius os prodit. [Manuel de Valbuena, Diccionario Español-Latino 134; Branco 190] Tanto o bem como o mal mais ocultos o rosto revela. O mal e o bem à cara vêm. VIDE: Mores indicat vultus.

Ao TOPO