DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS

Compilado por HENERIK KOCHER

Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas

A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  VZ

P1  P2  P3  P4  P5  P6  P7  P8  P9  P10  P11  P12

P9: 1601-1800

1601. Praecepta melius imperii reges dabunt. [Sêneca, Phoenyssae 661] Os reis definirão melhor as normas de governo.

1602. Praecepta, non homines. [Divisa] Princípios, não homens.

1603. Praecepta vana surdis auribus canere. Cantar ordens inúteis a ouvidos surdos. Perder o latim. VIDE: Asello fabulam narrare. Vana surdis auribus canere.

1604. Praeceptores suos adulescens veneratur ac suspicit. [Sêneca, Epistulae Morales 73.4] O jovem respeita e admira seus professores.

1605. Praeceptoris nimia saevitia culpa assignatur. [Digesta 9.2.9] O excessivo rigor do preceptor é considerado culpa.

1606. Praeceptum legis. [Jur] Um preceito da lei.

1606a. Praecipitantia mater erroris. [Florilegium Hebraicum 92] A precipitação é a mãe do erro. A pressa é a mãe da imperfeição.

1606b. Praecipito mihi, me postquam satiaveris esca. [Gaal 390] Dá-me lição depois de me teres saciado com comida. Primeiro a pança, depois a dança. VIDE: Somno, esca, potu, nemo carere potest.

1607. Praecipua pars felicitatis sit, ut quod sis, esse velis. [Erasmo, Moriae Encomium 22] A parte mais importante da felicidade é desejar ser como se é.

1608. Praeclara sunt rara. As coisas excelentes são raras. VIDE: Omnia praeclara rara. Omnia præclara tam difficilia quam rara sunt.

1609. Praeclarior est bona existimatio quam pecunia. [S.Ambrósio, Epistula Constantio 11] Boa fama vale mais que dinheiro. Mais vale boa fama que dourada cama. Mais vale crédito na praça que dinheiro em caixa. VIDE: Bona existimatio pecuniis praestat. Bona opinio hominum tutior pecunia est. Honesta fama est alterum patrimonium. Honestus rumor alterum est patrimonium. Melius est nomen bonum quam divitiae multae. Nomen bonum melius est quam divitiae multae. Plus valet bonum nomen, quam divitiae multae. Si bona existimatio divitiis praestat.

1610. Praeco valet Satanae, quo non valet ipse venire. [Binder, Thesaurus 2631] Aonde Satã não pode ir pessoalmente, seu porta-voz pode. Quando o Diabo não aparece, manda o secretário. Praeco venit Satanae, quo non valet ipse venire. VIDE: Diabolus unde prohibetur mittit nuntium suum. Nuntius it Satanae quo non valet ipse venire.

1611. Praecocia ingenia raro maturescunt. [DAPR 546] As inteligências precoces raramente amadurecem. O que cedo amadurece, cedo apodrece. Praecox ingenium raro pervenit ad frugem. [Medina 609] Inteligência prematura raramente dá fruto. Praecocia ingenia cito deficiunt. [Binder, Thesaurus 2632] Talentos precoces logo se esgotam. Praecocia non sunt diuturna. As coisas prematuras não são duradouras. Praecocia non diuturna. VIDE: Cito maturum, cito putridum. Senilis iuventa praematurae mortis signum.

1611a. Praecocibus mors ingeniis est invida semper. A morte sempre tem inveja das inteligências precoces.

1612. Praecogitati mali mollis ictus venit. [Sêneca, Epistulae Morales 76.34] O golpe do mal, previsto, nos atinge com mais suavidade. Homem prevenido a custo é vencido. VIDE: Iacula praevisa minus feriunt.

1613. Praeda lupina placet corvis, ut lumina captent. [Pereira 115] A caçada do lobo agrada aos corvos, para que possam arrancar os olhos. O mal que faz o lobo apraz ao corvo.

1614. Praedones qui praedam captant et ad aliena manum extendent, bellum, non pacem, affectant. [VES 4] Salteadores que buscam presas e metem a mão nos bens alheios, desejam guerra, não paz.

1615. Praeesse nescit qui subesse nescit. [J.E.D.Otero, Sentencias de Sabiduría 191] Quem não sabe obedecer, não sabe mandar. É obedecendo que se aprende a mandar. VIDE: Nemo bene imperat, nisi qui paruerit imperio. Non potest bene imperare qui male ante serviit. Parere cum didiceris, imperare scies. Qui nescit oboedire, is nesciet imperare.

1616. Praeferendam esse spurcissimam mortem servituti mundissimae. [Sêneca, Epistulae Morales 70.21] É preferível a mais indigna morte à mais brilhante escravidão. Magro, mas sem coleira. Antes coelho magro no mato do que gordo no prato.

1617. Praeferre patriam liberis regem decet. [Sêneca, Troades 333] É dever do rei colocar a pátria acima dos próprios filhos.

1618. Praeiudicata opinio iudicia obruit. [Epígrafe de Fábula de Fedro 5.5 / Rezende 5130] A opinião preconcebida prejudica o julgamento.

1618a. Praeiudiciale minus in dubio eligi debet. [Filippo Decio, De Regulis Juris 422] Na dúvida, deve-se escolher o que menos prejudique.

1619. Praelatio alterius sine alterius contumelia non potest procedere, quia nec electio sine reprobatione. [Tertuliano, Apologeticus 13.1] Não pode haver preferência de um sem ofensa a outro, pois não pode haver escolha sem rejeição.

1620. Praemeditata animo levius sufferre valebis. Conseguirás suportar com mais facilidade os males previstos. Praemeditata quidem levius sufferre valebunt; quae subito adveniunt multo graviora videntur. [Columbano] As coisas previstas serão mais facilmente suportadas; as imprevistas parecem muito mais graves.

1621. Praemeditatio futurorum malorum lenit eorum adventum. [Cícero, Tusculanae Disputationes 3.14] A previsão de males futuros suaviza a chegada deles.

1622. Praemia nobis posita sunt post laborem. [Medina 655] A recompensa nos é dada depois do trabalho. Não há lucro sem trabalho. Quem trabalha ganha pão. Quem trabalha tem alfaia. VIDE: Ager, quamvis fertilis, sine cultura fructuosus esse non potest. Non dereliquetur agricola qui colit terram, et qui seminat eam. Panem quaeramus aratro.

1623. Praemia non capiet, ingrato qui bona praestat. [Bebel, Proverbia Germanica 493] Não conseguirá recompensa quem faz favor a ingrato. Quem faz bem ao ingrato, compra caro e vende barato. VIDE: Beneficium perdidit qui ingrato dedit. Ingrato benefacere et mortuum ungere paria sunt. Ingrato benefaciens perdit oleum et operam. Perit quod facis ingrato.

1624. Praemissa sententia. A premissa.

1625. Praemium virtutis honor. [Divisa] A glória é o prêmio da virtude. VIDE: Gloria virtuti debetur. Vera laus verae virtuti debetur.

1626. Praemium vitae mori pro patria. [DAPR 520] É um prêmio da vida morrer pela pátria. É doce morrer pela pátria. VIDE: Dulce et decorum est pro patria mori.

1627. Praemones venatum. Espantas a caça.

1628. Praemonitus, praemunitus. [Rezende 5132] Prevenido, protegido. O homem prevenido vale por dois. Homem prevenido a custo é vencido. O mal não tarda a quem prevenido não se guarda. VIDE: Iacula praevisa minus feriunt. Nimia securitas saepe in periculum homines ducit. Se minus afflictum sentit qui praevidet ictum. Tela nocent levius visa venire prius.

1629. Praenunciat fumus incendium. [Sêneca, Epistulae Morales 103] A fumaça anuncia um incêndio. Onde há fumaça, há fogo. VIDE: Flamma fumo est proxima. Fumus indicium est flammae mox erupturae. Semper flamma fumo proxima est.

1630. Praeponam enim unum ex libertis sepulchro meo custodiae causa, ne in monumentum meum populus cacatum currat. [Petrônio, Satiricon 71.14] Porei de guarda diante de meu túmulo um dos meus libertos, para que o povo não corra a defecar no monumento.

1631. Praepropera consilia raro sunt prospera. [Jur / Black 1396] Decisões apressadas raramente são bem sucedidas. Quem cedo se determina, cedo se arrepende. VIDE: Ad paenitendum properat, cito qui iudicat. Periculosa est praepropera prudentia. Prudentia praepropera periculosa est.

1632. Praeproperum initium languidum finem facit. Começo apressado faz fim demorado. Quem muito corre, depressa cansa. VIDE: Dum festino omnia celeriter percurrere, tardior sum. Properans nimis, minus viator proficit.

1633. Praeproperum lucri spes parit obsequium. [Pereira 97] A esperança de lucro propicia uma deferência exagerada. Beijo-te, bode, porque hás de ser odre.

1634. Praesens abest. [Erasmo, Adagia 2.7.84] Embora fisicamente presente, está ausente. Está com o sentido em Caparica. Está com a cabeça no mundo da lua. Praesens absens. [Binder, Thesaurus 2635] VIDE: Mens peregrina est. Mentem peregrinam habet.

1635. Praesens est certior hora. [E.F.C.Oertel, Sprüchewörter 46] A hora presente é mais segura. O futuro não dá nunca tanto quanto promete. VIDE: Spes incerta futuri.

1636. Praesens in tempus. Para o tempo presente. Para o presente.

1637. Praesens labor gradus est futuri. [Pereira 108] O trabalho presente é um passo para o próximo. Um trabalho é véspera de outro. VIDE: Gradus futuri est, finis praesentis mali.

1638. Praesens sustinete, maius ne veniat malum. Suportai o mal atual, para que não venha outro maior. Sofre teus males com paciência infinda, se não os queres aumentar ainda. VIDE: Hoc sustinete, maius ne veniat, malum.

1639. Praesente arbore, ligna omnes colligunt. [Grynaeus 106] Quando a árvore está à mão, todos catam lenha. De árvore caída todos fazem lenha. Praesente quercu, ligna quivis colligit. [Grynaeus 106] Quando o carvalho está à mão, qualquer um cata lenha. VIDE: Arbore deiecta, ligna quivis colligit. Audet vel lepus exanimo insultare leoni.

1640. Praesente cadavere. Na presença do cadáver. De corpo presente.

1641. Praesente medico, nihil nocet. Na presença de um médico, nada pode fazer mal.

1642. Praesente urso, vestigia ne quaere. [Schottus, Adagia 37] Com o urso à tua frente, não lhe procures as pegadas. Estás na floresta e não vês as árvores? VIDE: Cum adsit ursus, vestigia quaeris. Invento urso vestigia insequeris. Praesentis ursi quaeritas vestigia. Ursa praesente, vestigia quaeris. Ursus cum adsit, vestigia quaeris. Ursi praesentis vestigia quaeris.

1643. Praesente via diverticulum quaeris. [Apóstólio, Paroimiai 14.4] Com a estrada à tua frente, procuras um atalho.

1644. Praesente vino, bibere acetum maluit. [Grynaeus 100] Havendo vinho, preferiu beber vinagre.

1645. Praesentem fortunam boni consule. [Erasmo, Adagia 2.9.33] Vela pela sorte presente. Aceita o bem conforme vem. Contenta-te com teu estado, se queres viver descansado. VIDE: Fortunam praesentem bone consule.

1646. Praesentem mulge; sequeris cur aufugientem? [Apostólio 18.47] Ordenha o que está presente; por que corres atrás do que foge? Praesentem mulge; quid fugientem insequeris? [Erasmo, Adagia 3.2.91] Praesentem sortem mulge, fugientem desere. Aproveita a sorte que se oferece; esquece a que foge. VIDE: Stultus qui non prompta sequens, iam prompta relinquit.

1647. Praesentem refert quaelibet herba Deum. [Robert Burton, The Anatomy of Melancholy 505] Qualquer capim revela que Deus está presente. Praesentem monstrat quaelibet herba Deum.

1648. Praesenti malo aliis malis remedia dabantur. [César, De Bello Civili 1.81] O mal presente será curado por outros males. Um mal indo, outro vindo.

1649. Praesenti malo peior est futuri metus. [Rezende 5140] O medo do mal futuro é pior que o mal presente.

1649a. Praesenti medicina malo nil crastina prodest. [Juan de Yriarte, Obras Sueltas 157] Para mal de hoje nada ajuda remédio de amanhã. Remédio só serve cedo. VIDE: Aegroto mortuo, sero venit medicus. Auxilium profligatis contumelia est. Multo quam finem, medicari initia praestat.

1650. Praesentia curanda, non futura. Deve-se cuidar das coisas atuais, não das futuras. VIDE: Plus quam praesentia cures.

1651. Praesentia domini provectus est agri. [Paládio, Opus Agriculturae 1.6] A presença do dono é a prosperidade da propriedade. O pé do dono estruma o roçado. VIDE: Fertilissimus in agro oculus domini. Maiores fertilissimum in agro oculum domini esse dixerunt. Oculos et vestigia domini, res agro saluberrimas. Oculus domini in agro fertilissimus est. Optima pes domini fundo laetamina culto: non cibus aut potus, cura saginat equum. Optimus est fimus, qui cadit de calceis domini in agrum. Res male dilabitur, quae conspectu domini caret. Stercus optimum domini vestigium. Vestigia domini optimum stercus.

1652. Praesentia scire fas homini; solique Deo praescire futura. [Samuel Singer, Thesaurus Proverbiorum Medii Aevi 147] É certo o homem conhecer as coisas atuais; pertence somente a Deus conhecer o que vai acontecer. O futuro a Deus pertence. O futuro é segredo de Deus. VIDE: Cursus fatorum nescit mens ulla virorum; solius est proprium scire futura Dei. Fruere praesentibus; futura diis committe! Solius est proprium scire futura Dei.

1653. Praesentis ursi quaeritas vestigia. [Schottus, Adagia 607] Procuras as pegadas do urso que está à tua frente. Estás na floresta e não vês as árvores? VIDE: Cum adsit ursus, vestigia quaeris. Invento urso vestigia insequeris. Praesente urso, vestigia ne quaere. Ursa praesente, vestigia quaeris. Ursus cum adsit, vestigia quaeris. Ursi praesentis vestigia quaeris

1654. Praesertim natura ipsa magistra et duce. [Cícero, De Officiis 1.129] Principalmente tendo a própria natureza como mestra e guia. VIDE: Magistra et duce natura.

1655. Praesta te eum, qui mihi a teneris unguiculis es cognitus. [Cícero, Ad Familiares 1.6]. Mostra seres aquele que eu conheci desde que eras criancinha.

1656. Praesta te virum. Mostra que és homem. Comporta-te como homem.

1657. Praestabis parentibus pietatem, cognatis indulgentiam, amicis fidem, omnibus aequitatem. [DM 30] Garantirás amor aos teus pais, indulgência aos parentes, fidelidade aos amigos, justiça a todos.

1657a. Praestanda est honesta mors turpi vitae. [Cornélio Nepos, Chabrias 4] A uma vida torpe é preferível uma morte honesta.

1658. Praestant aeterna caducis. [S.Agostinho / Stevenson 709] As coisas eternas valem mais que as transitórias.

1658a. Praestant praesentia futuris. Mais valem as coisas presentes do que as futuras. Mais vale um toma que dois te darei. VIDE: Beneficium celeritas gratius facit. Melior est res quam spes.

1659. Praestat aliis quam sibi divitem esse. [Medina 655] É melhor ser rico para os outros que para si mesmo.

1660. Praestat aliquando quam nunquam. [Grynaeus 776] Mais vale alguma vez que nunca. Antes tarde do que nunca. VIDE: Potius sero quam nunquam. Praestat sero quam nunquam. Utilius tarde quam nunquam.

1660a. Praestat aliquid quam nihil. Antes pouco que nada. VIDE: Melius aliquam partem, quam nullam, attingere. Melius putatur aliquam partem quam nullam attingere. Partem habere est melius quam totum privari. Parum accipere plus est quam nihil omnino. Plus valet il quam nil, pulicem glutiens lupus inquit.

1661. Praestat amari quam timeri. Antes ser amado que temido. VIDE: Amari malo quam timeri. Malo amari quam timeri. Malo me diligi quam metui. Maluit se diligi quam metui. Nolo ego metui; amari mavolo. Plus a vobis amari appetat quam timeri. Potius amari, quam metui.

1662. Praestat amicitia propinquitati. [Cícero, De Amicitia 5.19] Vale mais a amizade do que o parentesco. Amigo fiel e prudente é melhor que parente. VIDE: Hoc praestat amicitia propinquitati, quod ex propinquitate benevolentia tolli potest, ex amicitia non potest.

1662a. Praestat amicus in via, quam nummus multus in zona. [Bebel, Proverbia Germanica 343] Mais vale amigo na estrada que dinheiro na bolsa. Mais vale amigo na praça que dinheiro na caixa. VIDE: Amplius valet amicus in platea, quam aurum in arca. Melior est amicus in platea quam aurum in cista. Melius valet amicus in via quam denarius in corrigia.

1663. Praestat canem irritare quam anum. [Erasmo, Adagia 4.8.28] Antes provocar um cão que uma velha. Melhor é fazer agastar um cão que uma velha. VIDE: Praestat irritare canem, quam anum.

1664. Praestat cautela quam medela. [Black 1396; DAPR 724] Vale mais a prevenção que o remédio. Mais vale prevenir do que remediar. Praestat cautela potius quam medela. VIDE: Cum melius et utilius sit in tempore occurrere quam post causam vulneratam quaerere remedium.

1665. Praestat cum dignitate cadere quam cum ignominia servire. Antes morrer com dignidade do que servir com ignomínia. Antes morte que vergonha. Praestat cum dignitate cadere quam cum ignominia vivere. Antes morrer com dignidade do que viver com ignomínia. VIDE: Bene mori praestat quam turpiter vivere. Cum dignitate potius cadamus quam cum ignominia serviamus.

1665a. Praestat esse in compitis quam in compedibus. [Hartleben 57] Antes estar numa encruzilhada do que em grilhões. VIDE: In compitis esse praestat, quam in compedibus.

1666. Praestat exorari quam perire funditus. [DAPR 229] É melhor pedir socorro do que morrer afogado. Mais vale descoser do que romper. Melhor é dobrar que quebrar.

1667. Praestat fugere quam rogare. [Medina 599] É melhor fugir que rogar. Mais vale salto de mata que rogos de homens bons.

1668. Praestat habere acerbos inimicos quam eos amicos qui dulces videantur: illos verum saepe dicere, hos nunquam. [Cícero, De Amicitia 24.90] É melhor ter inimigos acerbos do que amigos que se mostrem afetuosos: aqueles muitas vezes dizem a verdade, estes nunca.

1669. Praestat in terra egere quam divitem navigare. [Schottus, Adagia 216] É melhor passar necessidade em terra, do que ser rico navegando. Antes na estrada em carro velho do que no mar em navio novo. Praestat in terra pauperem esse quam divitem navigare. [Schottus, Adagia 420] É melhor ser pobre em terra do que ser rico no mar. VIDE: Egere praestat in solo, quam divite sulcare fluctus. In terra pauperem esse praestat quam divitem navigare. In terra egere malo quam dis navigem. Tellure praestat pauperies, quam opes mari.

1670. Praestat invidiosum esse quam miserabilem. [Heródoto / Erasmo, Adagia 4.4.87] Antes invejado que lastimado. Melhor é ser invejado que misericordiado. Invejado é melhor que lastimado. Mais quero que me tenham inveja do que compaixão. Praestat invidiosum esse quam miserandum. [Grynaeus 424] Praestat invidos habere quam misericordiam. [DAPR 284] É melhor ter invejosos que misericórdia. Praestat invidos habere quam misericordes. É melhor ter invejosos que misericordiosos. Praestat invidos habere quam condolentes. [Gaal 1211] VIDE: Invidiosum esse praestat quam miserabilem. Melior est commiseratione invidentia. Melius invideri quam misereri.

1671. Praestat mori quam peccare. Antes morrer que pecar. Antes morte honrada que vida abatida. VIDE: Bene mori praestat quam turpiter vivere. Candorem praefero vitae. Malo mori quam foedari. Potius mori quam foedari.

1672. Praestat irritare canem, quam anum. [Pereira 110] É melhor provocar um cão do que uma velha. Melhor é fazer agastar um cão que uma velha. VIDE: Praestat canem irritare quam anum.

1673. Praestat mutare consilium in melius, quam in male institutis pergere. [Manúcio, Adagia 380] Mais vale mudar a decisão para melhor que prosseguir nas decisões erradas. Melhor é mudar conselho que perseverar no erro. VIDE: Est melius regredi, quam male coepta sequi. Optimus paenitenti portus est mutatio consilii. Portus optimus paenitenti mutatio consilii. Quod male coeptum est, ne pudeat mutasse.

1674. Praestat nullam aut incertam de Deo habere opinionem, quam contumeliosam et Deo indignam. [Bacon, De Superstitione 1] É melhor não ter qualquer opinião, sobre Deus, ou tê-la incerta, do que ter opinião injuriosa e indigna de Deus.

1675. Praestat otiosum esse quam male agere. [Erasmo, Colloquia 3] É melhor ficar sem fazer nada do que fazer mal. Praestat otiosum esse quam nihil agere. Antes nada fazer que fazer nadas. VIDE: Satius est enim otiosum esse quam nihil agere.

1676. Praestat parum lucis accipere, quam prorsus obtenebrari. [Apostólio 11.62] Mais vale receber um pouco de luz que continuar na escuridão completa.

1677. Praestat paulum cito dare quam multum tardius. É melhor dar pouco imediatamente do que muito com atraso. Mais vale um hoje que dois amanhã. VIDE: Praestat unum accipe quam duo dabo tibi.

1678. Praestat possidere quam persequi. [Jur / Grynaeus 606] Mais vale ter a posse do que reivindicar. VIDE: Melius est habere quam avere.

1679. Praestat principio mederi quam fine. [Apostólio 4.41] Mais vale curar no princípio que no fim. No perigo com tento, e ao remédio com tempo. VIDE: Incipientibus malis obstruendae sunt viae. Multo quam finem, medicari initia praestat. Pharmaca nascenti sunt adhibenda malo. Principio melius quam fini tu medearis. Principio praestat, quam fini adhibere medelam. Satius est initiis mederi quam fine. Satius mederi est initiis quam finibus.

1680. Praestat pudere quam pigere. [Medina 599] Mais vale ter vergonha que arrependimento. Mais vale vergonha na cara que mágoa no coração. VIDE: Melius est erubescere verecundia, quam habere cordis magnum dolorem. Pudere quam pigere praestat. Quod pudet facilius fertur, quam quod piget.

1681. Praestat saepe dies, annus quod ferre recusat. [Binder, Thesaurus 2539] Muitas vezes, um dia nos dá o que um ano recusa trazer. O que não acontece num ano, acontece num minuto. VIDE: Accidit in puncto quod non contingit in anno.

1681a. Praestat sero, quam non venire. [Binder, Thesaurus 2640] Antes chegar tarde que não vir.

1682. Praestat sero quam nunquam. Antes tarde do que nunca. VIDE: Non unquam sera est ad bonos mores via. Potius sero quam nunquam. Praestat aliquando quam nunquam. Utilius tarde quam nunquam.

1683. Praestat sero quam nunquam discere. [Rezende 5145] É melhor aprender tarde do que nunca. Praestat sero quam nunquam discere quod cognitu necessarium est. [Erasmo, De Pueris Instituendis] É melhor aprender tarde do que nunca o que é indispensável conhecer.

1684. Praestat silere quam stulte loqui. [Pereira 99] Antes calar que falar tolices. Antes calar que mal falar. Calar é melhor que mal falar. Falar é prata, calar é ouro. Praestat tacere quam stulte loqui. [Mota 192] Praestat silere quam male loqui. VIDE: Aliquid silentio melius loquere, aut tace. Aut opportunum silentium, aut sermonem utilem habe.

1685. Praestat solum esse quam esse cum improbis. É melhor estar só do que estar com maus. Antes só que mal acompanhado. VIDE: Malo solari quam perverso sociari.

1686. Praestat uni malo obnoxium esse quam duobus. [Grynaeus 480] É melhor receber um mal do que dois. Mais vale uma perna sã que duas muletas.

1687. Praestat uni probo quam mille improbis placere. [Divisa / Leslie Gilbert Pine, Dictionary of Mottoes 178] Melhor é agradar a um honesto do que a mil desonestos.

1688. Praestat unum accipe quam duo dabo tibi. [Stevenson 956] Mais vale um toma que dois te darei. VIDE: Beneficium celeritas gratius facit. Plus dat qui in tempore dat. Praestat paulum cito dare quam multum tardius.

1689. Praestat vir sine pecunia quam pecunia sine vir. Antes homem sem dinheiro do que dinheiro sem homem. VIDE: Animus est, qui divites facit. Pecunia vir potius.

1690. Praestatur laus virtuti, sed multo ocius verno gelu tabescit. [Lívio Andronico] À virtude presta-se homenagem, mas esta se desfaz mais depressa que o gelo na primavera.

1691. Praestet fides supplementum sensuum defectui. [Do hino Pange, lingua, atribuído a S.Tomás de Aquino] Que a fé venha suprir a fraqueza de nossos sentidos.

1692. Praestituta die. No dia marcado.

1693. Praesto et persto. [Divisa] Estou à frente e firme.

1693b. Praesto: perdo rem; nego: perdo petentis amorem. [Samuel Singer, Thesaurus Proverbiorum Medii Aevi 66] Empresto: perco o que emprestei; nego: perco a amizade de quem me pediu. VIDE: Si praestabis, non habebis; si habebis, non tam cito; si tam cito, non tam bonum; si tam bonum, perdes amicum.

1694. Praesumitur bonus de bono genere natus. [DAPR 351] Presume-se que seja bom quem nasceu de boa família. De boa cepa a vinha, e de boa mãe a filha. De boa árvore, bons frutos. VIDE: Arbor bona bonos fructus facit.

1695. Praesumitur ignorantia ubi scientia non probatur. [Regulae Iuris Bonifacii VIII 47] Presume-se a ignorância, quando não se comprova a ciência.

1696. Praesumptio caedit veritati. [Jur] A presunção cede à verdade. VIDE: Praesumptiones cessant in claris. Probatio vincit praesumptionem.

1697. Praesumptio est rei incertae probabilis coniectura. [Jur] Presunção é uma conjectura provável a respeito de coisa incerta.

1698. Praesumptio iuris et de iure. [Jur / Broom 214] Presunção absoluta. (=Presunção jurídica que, por expressa determinação da lei, não admite prova em contrário nem impuganação. De Plácido e Silva, Vocabulário Jurídico). Praesumptio iuris et de iure probationem in contrarium non admittit. [Rezende 5150] Presunção “iuris et de iure” não admite prova em contrário.

1699. Praesumptio sumitur de eo quod plerumque fit. [Jur] A presunção resulta daquilo que geralmente acontece.

1699a. Praesumptiones cessant in claris. [Jur] As presunções cessam quando os fatos ficam claros. VIDE: Praesumptio caedit veritati.

1700. Praeter cantilenam. [Manúcio, Adagia 500] Fora da canção. (=Diz-se de afirmação que não tem a ver com a questão tratada). VIDE: Extra cantionem.

1701. Praeter consuetudinem. Fora do costume.

1702. Praeter haec. Além disso.

1703. Praeter legem. Fora da lei. À margem da lei.

1704. Praeter modum. Além da medida. Imoderadamente.

1705. Praeter morem applaudenti credendum non est. [Pereira 120] Não se deve confiar em quem faz festa sem estar acostumado a isso. Quem te faz festa, não soendo fazer, ou te quer enganar, ou te há mister. VIDE: Dulcia praefatur qui fallere praemeditatur. Non temerarium est, ubi dives blande appellat pauperem.

1706. Praeter seipsam cetera edulcat fames. [Schottus, Adagia 605] A fome adoça tudo, menos a si mesma. VIDE: Fames omnia reddit dulcia praeter seipsam. Fames praeter seipsam edulcat omnia. Suavia cuncta, praeter se ipsam, facit fames.

1707. Praeter sibyllam leget nemo. [Erasmo, Adagia 4.2.41] Só um adivinho conseguirá ler isto. Isso é letra de médico.

1708. Praeter solitum. Fora do costume. Extraordinariamente. VIDE: Extra consuetudinem.

1709. Praeter spem. Contra toda esperança.

1710. Praeterita fluxerunt. As coisas passadas foram embora. Águas passadas não movem moinhos. O que passou, passou. VIDE: Aqua praeterlapsa non vertitur mola. Praeteritis fruges non mola frangit aquis.

1711. Praeterita magis reprehendi possunt quam corrigi. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 30.30] O que passou pode antes ser criticado do que corrigido. Seta despedida não volta ao arco. Palavra e pedra solta não têm volta. Praeterita reprehendi possunt, corrigi non possunt. O que passou pode ser criticado, não pode ser corrigido. VIDE: Dicta semel nullum patiuntur verba recursum.

1712. Praeterita mutare non possumus. [Cícero, In Pisonem 25] Não podemos mudar o passado. O que está feito não pode ser desfeito. O passado, passado. Praeterita mutari non possunt. O que passou não se pode mudar. Praeterita non mutantur. [Grynaeus 495] O que passou não se modifica. VIDE: Facta infecta fieri nequeunt. Mutare praeterita nemo potest. Non reprehendo praeterita, quoniam mutari corrigique non possunt. Quod factum est infectum fieri nequit. Semel emissum volat irrevocabile verbum.

1713. Praeterita semper meliora. O que passou sempre foi melhor.

1714. Praeteritae veniam dabit ignorantia culpae. [Ovídio, Heroides 20.169] O desconhecimento desculpará o erro passado.

1715. Praeteriti ratio scire futura facit. [Gualterius Anglicus, Fabulae Aesopicae 49.12] A avaliação do passado faz conhecer o futuro.

1716. Praeteritis fruges non mola frangit aquis. [Collins 12] O moinho não mói grão com águas passadas. Águas passadas não movem moinho. VIDE: Aqua praeterlapsa non vertitur mola.

1717. Praeteritis temporibus. Nos tempos idos. No passado.

1718. Praeteritorum recordatio est acerba, et acerbior exspectatio futurorum. [Cícero, Brutus 266] É penosa a recordação dos fatos passados, e mais penosa a expectativa dos acontecimentos futuros.

1719. Praeteritum tempus nunquam revertitur. [Cícero, De Senectute 69] O tempo que passou, nunca volta. Tempo perdido não se recupera. VIDE: Fugit irreparabile tempus. Perditum non redit tempus. Tempus amissum difficulter recuperatur. Tempus amissum non potest recuperari. Tempus fugit. Tempus fugit, nec revertitur.

1720. Praetextu solum eget improbitas. [Schottus, Adagia 307] A desonestidade só precisa de um pretexto. A ocasião faz o furto; o ladrão nasce feito. Praetextu dumtaxat opus est improbitati. [Gaal 1472] VIDE: Oblata occasione, vel iustus peccat. Oblata occasione, vel iustus perit. Occasio facit furem. Occasio furem facit. Occasio furtum facit; fur nascitur. Occasione dumtaxat opus est improbitati. Occasiones solent aditus aperire peccatis.

1721. Praetorem decet non solum manus, sed etiam oculos abstinentes habere. [Cícero, De Officiis 1.144] Convém ter o pretor não só as mãos, mas também os olhos abstinentes.

1722. Praetulit arma togae, sed pacem armatus amavit. [Lucano, Bellum Civilis 199] Ele preferiu as armas à toga, mas, embora armado, amou a paz.

1723. Praevalent illicita. [Tácito, Annales 13.12] As coisas proibidas têm mais valor. O proibido aguça o dente. VIDE: Cupiditas nihil amat magis quam quod non licet.

1724. Praevalet iure, qui praevenit tempore. [Codex Iustiniani 8.17.2] Tem precedência no direito quem precede no tempo. VIDE: Potior in tempore, potior in iure. Prior in tempore, potior in iure. Prior in tempore, melior in iure. Prior tempore, prior iure. Prior tempore, potior iure. Qui prior est tempore, potior est iure. Sicut prior es tempore, ita potior es iure.

1725. Praevaricari est vera crimina abscondere. [Jur] Ocultar crimes verdadeiros é prevaricar.

1726. Praevenire melius est quam praeveniri. É melhor preceder do que ser precedido. Antes ser cabeça de lagarto que rabo de dragão. VIDE: Malo hic esse primus, quam Romae secundus. Melius in oppidulo esse primum quam in civitate secundum.

1727. Praevia censura. Censura prévia.

1728. Praevidet et providet. [Divisa] Prevê e provê.

1729. Praevisa minus laedere tela solent. [Rezende 5158] As flechas que prevemos costumam ferir menos. Homem prevenido a custo é vencido. Praevisa minus tela nocere solent. Praevisum est levius quod fuit ante malum. [Stevenson 2455] O mal que foi previsto é mais suave. Praevisus ante, mollior ictus venit. [Riley 341] O golpe previsto vem mais brando. VIDE: Levius laedit quicquid praevidimus ante. Mala praevisa minus nocent. Mala praevisa vitantur facilius. Minus enim iacula feriunt quae praevidentur. Minus nocent iacula quae praevidentur. Quae multo ante praevisa sunt, languidius incurrunt. Tela nocent levius visa venire prius. Tela praevisa minus nocent.

1730. Praevisa, praedicta, scripta sunt omnia. [S.Agostinho, Epistulae 232.3] Tudo isso foi previsto, predito e registrado por escrito.

1730b. Prandeo si tecum, nulli secreta revelo. [Bebel, Proverbia Germanica 91] Se eu almoçar contigo, não revelo os segredos a ninguém. (=Calo-me se me subornares). VIDE: Taceo si comprandeo.

1731. Prandere multum, cenare autem parum. [Apostólio 4.26] Almoçar muito, mas jantar pouco. VIDE: Prandium cena sit liberalius.

1732. Prandete tamquam apud inferos cenaturi. [Sêneca, Epistulae Morales 82.21] Almoçai como se fôsseis jantar com os mortos.

1733. Prandium bonum malis condimentis corrumpere. [Bacon, De Discursu Sermonum, adaptado] Estragar um bom almoço com maus condimentos.

1734. Prandium caninum. Uma refeição de cão. (=Uma refeição sem vinho). Água e pão, jantar de cão. VIDE: Aqua et panis est vita canis. Canina prandia. Caninum prandium. Vilis aqua et panis, potus et esca canis.

1735. Prandium cena sit liberalius. [Nenter 95] Que o almoço seja mais abundante que o jantar. VIDE: Prandere multum, cenare autem parum.

1736. Prava indoles mores parit nunquam probos. [Apostólio 20.44] Má índole nunca produz boas ações.

1737. Pravis non est fides adhibenda. [Epígrafe de Fábula de Fedro] Não se deve confiar nos desonestos.

1738. Pravo animo qui sunt, deteriores fiunt rogati. [Pereira 118] Os que têm mau gênio ficam piores, quando rogados. Quanto mais rogam ao ruim, pior é. Ao ruim, quanto mais lhe rogam, mais se estende. VIDE: Qui malevolo sunt animo, deteriores fiunt rogati. Quo vilem magis ipse rogas, magis ille superbit. Rusticus, quanto plus rogatur, tanto magis inflatur.

1739. Pravo domino servit qui vulgo servit. [Bebel, Adagia Germanica / DAPR 175] A mau senhor serve, quem serve ao vulgo. Quem serve a comum, serve a nenhum. VIDE: Qui servit communi, servit nulli.

1740. Pravum consilium danti sunt maxima damna. [Schottus, Adagia 583] O mau conselho resulta nos maiores prejuízos para quem o dá. VIDE: Malum consilium consultori pessimum est.

1741. Pravum lignum nunquam rectum. [Schottus, Adagia 554] Pau torto nunca fica direito. Pau que nasce torto, até a cinza é torta. VIDE: Curvum lignum nunquam rectum. Lignum curvum nunquam rectum. Lignum curvum nunquam fit rectum. Lignum incurvum nunquam rectum. Lignum quod tortum haud unquam vidimus rectum. Lignum tortum haud unquam rectum. Lignum tortum nunquam fiet rectum. Nunquam rectum tortile lignum. Rectum haud fit tortile lignum.

1742. Pravum ovum pravi corvi est. [Schottus, Adagia 589] De mau corvo, mau ovo. VIDE: Mala gallina, malum ovum. Mali corvi malum ovum.

1743. Pravus ipse geres, si nimium celer es. [Tosi 1581] Se tens pressa demais, farás mal a ti mesmo. Quem corre cansa, quem anda alcança. Obra apressada, obra estragada. VIDE: Festina lente. Lente properare memento.

1744. Praxis omnia vincit. A prática tudo vence.

1745. Prece vel pretio. [VES 2] Por persuasão ou recompensa. VIDE: Precibus vel pretio. Vel prece vel pretio.

1746. Preces armatae. [Erasmo, Adagia 5.1.46] Súplicas armadas. (=Imposições sob forma de rogos). Preces magnatum armatae. [Binder, Thesaurus 1743] Rogos de poderosos são armados. Rogos de rei mandados são. Rogo dos grandes mandamento é. Preces magnatum imperia. VIDE: Cogit rogando, cum rogat potentior. Potestas et si supplicet, cogit. Potestas, non solum si invitet, sed etiam si supplicet, cogit. Qui rogat potentior, rogando cogit. Si opulentus it petitum pauperioris gratiam, pauper metuit.

1747. Preces diis, non boves, offer. [Schrevelius 1169] Aos deuses oferece orações, não bois.

1747a. Preces iniustas non audit Deus. [Bernolák 304] Deus não ouve súplicas injustas.

1748. Preces saepe hostem mitigavere. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 8.33] Súplicas muitas vezes comoveram o inimigo. Palavra mansa a ira abranda. VIDE: Bonum est etiam bona verba inimicis reddere. Comis enim et blanda salutatio saepe conciliat amicitiam, inimicitiam diluit. Ferocitas lenitate sedatur. Flectitur iratus voce rogante deus.

1749. Preces superborum, foetor in conspectu Dei. [Schrevelius 1169] Aos olhos de Deus os rogos dos soberbos são bafos fedorentos.

1750. Precibus emptum carum. [Seybold 280] O que se obtém com rogos é caro. Antes comprar que rogar. Mais caro é o dado que o comprado. VIDE: Hic tua mercatur qui a te tua saepe precatur. Neque enim levi mercede emit, qui precatur.

1751. Precibus vel pretio. [Terêncio, Eunuchus 1055] Por meio de súplicas ou de recompensa. VIDE: Prece vel pretio. Vel prece vel pretio.

1752. Premitur virtus, non opprimitur. [John Holms, The Art of Rethoric Made Easy 71] A virtude é perseguida, mas não vencida.

1753. Pretio parata pretio vendita iustitia. [Bacon, Essays, Of a King] A justiça obtida por dinheiro é vendida por dinheiro.

1754. Pretio parata vincitur pretio fides. [Sêneca, Agamemnon 287] A fidelidade obtida pelo dinheiro é vencida pelo dinheiro.

1754a. Pretiosa custodia poscunt. Coisas de valor exigem proteção.

1755. Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum eius. [Vulgata, Salmos 115.15] É preciosa aos olhos do Senhor a morte dos seus santos. Pretiosa est in oculis Domini mors sanctorum eius.

1756. Pretiosa quam sit sanitas morbus docet. [Gaal 702; DAPR 597] A doença ensina quanto é valiosa a saúde. Só se sabe o que é saúde, quando se está doente. Só se sente a falta d'água quando o pote está vazio. Borrasca faz apreciar bonança. VIDE: Bona a tergo formosissima. Sol spectatorem, nisi deficit, non habet.

1757. Pretiosior est sapientia divitiis. [Guillelmus Peraldus, De eruditione principum 5.2] A sabedoria vale mais que as riquezas. Mais vale saber que haver. VIDE: Doctrina multo praestat auro. Doctrinam magis quam aurum eligite. Melior est puer pauper, et sapiens, rege sene et stulto. Posside sapientiam, quia auro melior est. Sapientia divitiis praestantior. Sapientia longe praestat divitiis. Sapientiae divitiis possessio praestantior.

1758. Pretiosior est sapientia et gloria, parva et ad tempus stultitia. [Vulgata, Eclesiastes 10.1] Um pouco de necedade em seu devido tempo vale mais que a sabedoria e a glória.

1759. Pretiosum Dei donum. [Divisa de Águas de Santa Bárbara, SP] Preciosa dádiva de Deus.

1760. Pretiosum quod utile. [Divisa] O que é útil tem valor.

1761. Pretiosum tamen nigrum. [Divisa da cidade de Ouro Preto, MG] Precioso, apesar de negro.

1762. Pretium aestimationis. O valor estimativo.

1763. Pretium affectionis. [Jur / Black 1412] O valor sentimental.

1764. Pretium doloris. [Jur] O preço do sofrimento. (=Indenização por dano moral).

1765. Pretium hominis. O valor de um homem. VIDE: Aestimatio capitis.

1765b. Pretium impossibilia vincit. O dinheiro vence o impossível. O dinheiro governa o mundo. Quem tem dinheiro, quebra penedos. VIDE: Aurum aperit omnia, et inferni portas. Ille agit ad votum, cui multum suppetit aeris.

1766. Pretium luctus. [Jur] O preço do luto. (=Indenização pela perda de um parente).

1767. Pretium laborum non vile. [Divisa] O prêmio dos sofrimentos não é vil.

1768. Pretium sceleris. O preço do crime.

1769. Pretium sibi virtus. [Ovídio, Tristia 5.14.31] A virtude é seu próprio prêmio. VIDE: Nullum virtutum pretium dignum illis extra ipsas

1770. Pretium sonus indicat aeris. O som indica a qualidade do bronze. Pelo canto se conhece a ave. Pela voz se conhece o músico. VIDE: Et pretium et vitium tacti sonus indicat aeris.

1771. Pretium succedit loco rei. [Jur] O pagamento faz as vezes da coisa.

1772. Pridem mos ille vigebat, ut meritos colerent. [Claudiano, In Eutropium 2.211] Houve um tempo em que vigia o costume de valorizar o mérito.

1773. Pridie eius diei. Na véspera daquele dia.

1774. Prima caritas incipit a seipso. [DAPR 735] O melhor amor começa com a própria pessoa. A caridade bem entendida começa por nós. Caridade em casa, depois na cidade. Farinha pouca, meu pirão primeiro. Prima caritas incipit ab egomet. [Latim macarrônico / DAPR 142] A primeira caridade começa comigo mesmo. Prima caritas incipit ab ego. [Rezende 5166] VIDE: Amor incipit a se ipso. Caritas bene ordinata incipit a se ipso. Perquirit quisque utilitati frui. Primus sum egomet mihi.

1775. Prima Ceres unco glaebam dimovit aratro. [Ovídio, Metamorphoses 5.341] Ceres foi a primeira a abrir a terra com o curvo arado.

1776. Prima coitio acerrima. [Terêncio, Phormio 346] O primeiro choque é o mais violento. A primeira pancada é que mata a cobra.

1777. Prima cratera ad sitim pertinet, secunda ad hilaritatem, tertia ad voluptatem, quarta ad insaniam. [Apuleio, Florida 4.20] A primeira taça é para a sede, a segunda para o riso, a terceira para o prazer, a quarta para a loucura.

1778. Prima digestio fit in ore. [Rezende 5167] A primeira digestão se faz na boca. VIDE: In ventre fit prima digestio.

1779. Prima docet rectum sapientia. [Juvenal, Satirae 13.189] Primeiro a filosofia ensina o que é correto.

1780. Prima enim impressio plurimum valet. [Bacon, De Ira 4] A primeira impressão é a que tem mais força.

1781. Prima est eloquentiae virtus perspicuitas. [Quintiliano, Institutio Oratoria 8.2.22, adaptado] O primeiro requisito da eloqüência é a clareza.

1782. Prima est haec ultio quod se iudice nemo nocens absolvitur. [Juvenal, Satirae 13.2] O primeiro castigo é que, ao julgar a si mesmo, nenhum culpado é absolvido. VIDE: Se iudice nemo nocens absolvitur.

1783. Prima est historiae lex ne quid falsi dicere audeat, deinde ne quid veri ne audeat. A primeira lei da história é que ela não ouse dizer nada de falso, e, além disso, não ouse não dizer nada de verdadeiro. VIDE: Quis nescit primam esse historiae legem, ne quid falsi dicere audeat?

1784. Prima facie. [Erasmo, Adagia 1.9.88] À primeira vista. Prima fronte. VIDE: Primo aspectu. Primo intuitu. Primo ictu oculi.

1785. Prima felicitatis pars sapere. [Erasmo, Adagia 5.1.87] A parte principal do sucesso é ter juízo. Prima felicitatis mater sapere. [Grynaeus 765] A primeira causa do sucesso é ter juízo.

1786. Prima fuit rerum confusa sine ordine moles. [Ovídio, Ars Amatoria 2.1.467] No começo (o mundo) foi uma massa confusa e sem ordem.

1787. Prima illa et maxima peccantium est poena peccasse. [Sêneca, Epistulae Morales 97.14] O primeiro e o maior castigo dos culpados é terem cometido a falta.

1788. Prima languescit senum memoria, longo lassa sublabens situ. [Sêneca, Oedipus 819] Em primeiro lugar é a memória dos velhos que se enfraquece, cansada pela longa inação.

1789. Prima luce. À primeira luz. Ao amanhecer. Ao romper do dia. VIDE: Ad galli cantum. Aurora surgente. Primo diluculo.

1790. Prima mors miseros fugit. [Sêneca, Troades 955] A morte é a primeira coisa que abandona os desgraçados.

1791. Prima pars est aequitatis aequalitas. [Sêneca, Epistulae Morales 30] A igualdade é a principal parte da imparcialidade.

1792. Prima peregrinos obscena pecunia mores intulit. [Juvenal, Satirae 6.298] Foi o dinheiro que primeiro introduziu (em nossa terra) os obscenos hábitos estrangeiros.

1793. Prima quae vitam dedit hora, carpsit. [Sêneca, Hercules Furens 874] A primeira hora que nos deu a vida já a colheu. Prima quae vitam dedit hora, carpit.

1794. Prima societas in ipso coniugio est. [Cícero, De Officiis 1.54] A primeira sociedade está no próprio matrimônio. VIDE: Cum sit hoc natura commune animantium, ut habeant libidinem procreandi, prima societas in ipso coniugio est, proxima in liberis, deinde una domus, communia omnia; id autem est principium urbis et quasi seminarium rei publicae.

1795. Prima urbes inter, divum domus, aurea Roma. [Ausônio, Ordo Nobilium Urbium 1] A primeira entre as cidades, lar dos deuses, áurea Roma.

1796. Prima virtus artis est ne ars videatur. A primeira virtude da arte é que não se perceba o artifício.

1797. Prima virtus est vitio carere. [Quintiliano, Institutio Oratoria 8.3.41] A principal virtude é não ter vícios. O primeiro passo para o bem é a abstinência do mal.

1798. Primam vocem similem omnibus emisi plorans. [Vulgata, Sabedoria 7.3] Soltei a primeira voz, como todos, chorando.

1799. Primamque ex natura hanc habere appetitionem, ut conservemus nosmet ipsos. [Cícero, De Finibus 4.10.25] Pela natureza, o primeiro impulso que temos é o de preservar a nós mesmos.

1800. Primi duo parentes nostri erant Adam et Eva; ille pater, illa mater: ergo nos fratres. [S.Agostinho, Semones 56.10] Nossos dois primeiros pais foram Adão e Eva: ele foi o pai, ela, a mãe; logo somos irmãos.

Ao Topo