DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS

Compilado por HENERIK KOCHER

Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas

A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  VZ

C1  C2  C3  C4  C5  C6  C7  C8  C9  C10  C11  C12

C4: 601-800

601. Certa viriliter, sustine patienter. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 3.19.16] Combate virilmente; suporta com paciência.

602. Certamen festinatum incendit ignem. [Vulgata, Eclesiástico 28.13] A prontidão em discutir acende o fogo.

603. Certamen non accipit excusationes. [Erasmo, Adagia 3.3.62] Guerra não admite desculpas. Certamen non admittit causationes. [Apostólio 1.29]

604. Certaminis gaudia. Os prazeres da luta. As alegrias da batalha.

605. Certandum est; nulli veniunt sine Marte triumphi. [Eiselein 568] É preciso lutar: o triunfo a ninguém chega sem luta. Só alcança quem não cansa. Certandum est; nulli veniunt sine Marte triumphi, et nisi certanti, nulla corona datur. [J.M.Fleischner, Handbürchlein 473] É preciso lutar: triunfo a ninguém chega sem luta, e a coroa só é dada a quem luta. Certandum est; nulli veniunt sine Marte triumphi, et non certanti nulla corona datur.  VIDE: Nemo coronatur, nisi certando mereatur.

606. Certanti et resistenti victoria cedit. A vitória se entrega a quem luta e resiste.

607. Certatis fatis, et spes extenditis aegras. [Sílio Itálico, Punica 9.543] Vós lutais contra o destino e levais longe demais vossas esperanças doentias.

608. Certavi et vici. [Divisa] Lutei e triunfei.

609. Certe, adveniente die iudicii, non quaeretur a nobis quid legimus, sed quid fecimus. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 1.3.26] Certamente quando chegar o dia do juízo, não nos será perguntado o que lemos, mas o que fizemos.

610. Certe aequa mors est. [Sêneca, Troades 435] A morte, sem dúvida, é imparcial. A morte não poupa nem o fraco nem o forte. VIDE: Aequa mors est. Aequa tellus pauperi recluditur regumque pueris. Aequat omnes cinis. Aequat omnes cinis, impares nascimur, pares morimur.

611. Certe igitur ignoratio futurorum malorum utilior est quam scientia. [Cícero, De Divinatione 2.9.23] Sem dúvida, a ignorância dos males futuros é mais útil do que seu conhecimento. VIDE: Ego ne utilem quidem arbitror esse nobis futurarum rerum scientiam.

612. Certe omnis medicina innovatio est, et qui nova remedia accipere nolit, nova mala exspectet. [Bacon, De Innovationibus] Sem dúvida todo remédio é inovação, e quem não quer aceitar os novos remédios, espere por novas doenças.

613. Certent et cycnis ululae. [Virgílio, Eclogae 8.55] Deixa as corujas disputarem com os cisnes.

614. Certis rebus certa signa praecurrunt. [Cícero, De Divinatione 1.52] Certos sinais precedem certos acontecimentos.

614a. Certissimum est ex alterius contractu neminem obligari. [Ortolan, Explication Historique des Institutes de Justinien 197] É muito certo que ninguém fica obrigado por contrato alheio.

615. Certius quam mors, quam mors incertius nil est. [Palingênio / Binder, Thesaurus 480]. Nada há mais certo do que a morte, nada mais incerto do que ela. A morte é certa, o dia da morte é incerto. VIDE: Mors certa, hora incerta.

616. Certo veniunt tempore Parcae. [Sêneca, Hercules Furens 188] As Parcas chegam na hora certa.

617. Certum ac dispositum est ubi quidquid crescat et insit. [Lucrécio, De Rerum Natura 789] É certo e definido onde cada coisa deve nascer e permanecer.

618. Certum est. É certo. A coisa está clara. VIDE: Liquet.

619. Certum est mihi quasi umbra, quoquo ibis tu, te persequi. [Plauto, Casina 1.1.3] Estou decidido a te seguir aonde quer que vás, como tua sombra.

620. Certum est omnia licere pro patria. [Quantiliano, Declamatio 369] Em favor da pátria é justo que tudo seja permitido.

621. Certum est otii vitia negotio discuti. [Sêneca, Epístulae 56,9] É certo que os vícios do ócio desaparecem com a atividade.

622. Certum est, quia impossibile. [Tertuliano, De Carne Christi 5.4] É certo porque é impossível. VIDE: Credibile quia ineptum est. Credo quia absurdum. Credo quia impossibile.

623. Certum est quia morieris, sed incertum quando aut quomodo vel ubi. [S.Bernardo, Meditationes Piissimae 3.10] Que morrerás é certo, mas é incerto quando, ou como, ou onde. A morte é certa, a hora é incerta. VIDE: Certa mihi mors, incerta est funeris hora.

624. Certum est quod certum reddi potest. [Edward Coke / Broom 478] Certo é o que pode ser confirmado. VIDE: Id certum est quod certum reddi potest.

624. Certum est tenendum, incertum dimittendum. [Leopold Volkman, Paroemia et Regulae Juris 55] O que é certo, deve ser mantido; o incerto deve ser abandonado.

625. Certum scio. Sei com certeza. VIDE: Non certum scio.

626. Certum voto pete finem. [Horácio, Epistulae 1.2.56] Põe um limite certo a teu desejo.

627. Certus amor morum est: formam populabitur aetas. [Ovídio, De Medicamine Faciei Femineae 45] O amor fundado no caráter é constante: a beleza, o tempo a destuirá.

628. Cervus ad sagittam properat. [Grynaeus 213] O cervo está correndo em direção à flecha. Está procurando sarna para se coçar.

629. Cervus canes trahit. [Erasmo, Adagia 4.4.11] O cervo atrai os cães.

630. Cervus lacessitus leo. [Divisa] O cervo atacado torna-se um leão.

631. Cespite natali quilibet optat ali. [Mota 162] Todo o mundo quer viver no torrão natal. Para o passarinho não há como o seu ninho.

632. Cessa regnare, si non vis iudicare. [Jur / Black 302] Deixa de reinar, se não queres julgar.

633. Cessante causa, cessat effectus. [Jur / Broom 129] Cessando a causa, cessa o efeito. Cessante causa, cessat et effectus. [Moore 48] Cessando a causa, cessa também o efeito. Cessante causa, tollitur effectus. Cessante causa privilegii, cessare debet privilegium. VIDE: Causa cessante, cessat effectus. Finita causa, cessat effectus. Sublata causa, tollitur effectus.

633a. Cessante causa impedimenti, cessat impedimentum. [Jur] Cessando a causa do impedimento, cessa o impedimento.

633b. Cessante causa privilegii, cessare debet privilegium. [Jur] Cessando a causa do privilégio, deve cessar o privilégio.

634. Cessante ratione legis, cessat et ipsa lex. [Jur / Broom 129] Cessando a razão da lei, cessa a própria lei. Cessante ratione cessat et lex. [Broom 131] Cessando a razão, cessa também a lei. Cessante causa legis, cessat lex. Cessante ratione legis, cessat et iuris dispositio. Cessando a razão da lei, cessa também a disposição legal. Cessante ratione legis, cessat ipsa lex, sublata enim causa, cessat effectus. [Breviarium Advocatorum 127] Cessando a razão da lei, cessa a própria lei, pois eliminada a causa, cessa o efeito.

635. Cessante statu primitivo, cessat derivativus. [Jur / Broom 380] Quando termina o estado primitivo, termina também o derivado.

636. Cessibile quod non est, nec transmissibile. [Jur] O que não pode ser cedido, também não pode ser transmitido. Cessibile quod non est, non est transmissibile.

637. Cessio bonorum. [Codex Iustiniani 7.71.4] A cessão de bens.

638. Cessio perpetua. [Jur] Cessão perpétua.

639. Cetera amici simus, et deinceps inter nos diligamus. [Schottus, Adagia 254] Agora somos amigos, e doravante amemo-nos entre nós.

640. Cetera animalia terram spectant, homo solus caelum intuetur. Os demais seres vivos olham para a terra, somente o homem contempla o céu.

640a. Cetera committo superis, qui, quando putantur omnia iam prorsus perdita, saepe iuvant. O mais confio aos deuses, que, muitas vezes, quando tudo parece já completamente perdido, nos ajudam.

641. Cetera desunt. Falta o resto. (=Usa-se para indicar que a parte final de um texto está perdida). Cetera desiderantur. Deseja-se o resto. VIDE: Desunt cetera.

642. Cetera quis nescit? [Ovídio, Amores 1.5.25] Quem não sabe do resto?

643. Ceteri perutiles; hic necessarius. Os outros são muitos úteis; este é indispensável.

644. Ceteris maior quo melior. [Plínio Moço, Panegyricus 21] Quanto melhor, tanto maior do que os outros. Ceteris maior qui melior. Quem é melhor do que os outros, é maior do que eles.

645. Ceteris paribus. [Black 266] Mantidas iguais as demais coisas. Em igualdade de condições.

646. Ceteris tacentibus. [Black 266] Permanecendo em silêncio os demais.

647. Ceteros consuetudo, natura potior, vicit. [Quinto Cúrcio, Historia Alexandri Magni 5.5.3] O costume, que é mais forte que a natureza, venceu os demais. VIDE: Consuetudo natura potentior est.

648. Chamaleonte mutabilior. [Erasmo, Adagia 3.4.1] É mais volúvel do que um cameleão. VIDE: Mutabilior est Proteo, et varius magis. Proteo mutabilior.

649. Chao antiquiora. São coisas mais antigas que o caos. Isso é velho como o mundo.

650. Chartae libertatum. As cartas das liberdades. (=Magna Charta e Charta de Foresta). VIDE: Magna Charta.

651. Chirografum eius apud me habeo. [Vulgata, Tobias 4.21] Tenho em meu poder o seu recibo. VIDE: Cognoscre chirographum suum.

652. Chorda semper oberrat eadem. [Rezende 763] Ele se engana sempre na mesma corda. Só o tolo cai duas vezes no mesmo buraco. VIDE: Ridetur chorda qui semper oberrat eadem.

652a. Choro alieno pedem figere. Pôr o pé na dança alheia. Meter o nariz onde não é chamado. Choro alieno pedem inferre.

653. Chorus Sancti Viti. Dança de São Vito. (=Dança de São Vito ou dança de São Guido. Nome popular da coréia, doença nervosa que se manifesta por freqüentes movimentos convulsivos)

654. Christi comitesque viae, testesque laborum. São companheiros de estrada de Cristo, e também testemunhas dos seus sofrimentos. (=São os Apóstolos).

655. Christi crux est mea lux. [Divisa] A cruz de Cristo é minha luz.

656. Christianos ad leones! [Tertuliano, Apologeticus 40.2] (Atirem) os cristãos aos leões! (=Grito dos gentios que perseguiam os cristãos). VIDE: Ad bestias! Si caelum stetit, si terra movit, si fames, si lues, statim ‘Christianos ad leones!’

657. Christianus nullius est hostis. [Tertuliano, Ad Scapulam 2.6 / Vieira, Sermão da Primeira Sexta-Feira (1649), 2] O cristão de ninguém é inimigo.

658. Christus bene coepta secundet. [Erasmo, Colloquia 1, Auspicanti quippiam] Que Cristo favoreça as boas iniciativas.

659. Christus lux mundi. [Divisa] O Cristo é a luz do mundo. Christus lux mundi, et apud eum est fons vitae. [S.Agostinho, Tractatus 34.2] Cristo é a luz do mundo, e Nele está a fonte da vida.

660. Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat. [Divisa de Carlos Magno] Cristo vence, Cristo reina, Cristo governa.

661. Cibabis nos pane lacrimarum. [Vulgata, Salmos 79.6] Sustentar-nos-ás com pão de lágrimas.

662. Cibaria et virga, et onus asino: panis et disciplina, et opus servo. [Vulgata, Eclesiástico 33.25] Para o asno, forragem, chicote e carga; para o escravo, pão, correção e trabalho.

663. Cibi condimentum est fames. A fome é o tempero da comida. A fome é o melhor tempero. A fome é boa mostarda. Para fome não há pão duro. Cibi condimentum fames. Cibi condimentum esse famem, potionis sitim. [Cícero, De Finibus 2.90] A fome é o tempero da comida, e a sede, da bebida. VIDE: Accipe quale datur, si cupis esse satur. Anima esuriens et amarum pro dulci sumet. Condimentum cibi fames est, potionis sitis. Condit fercla fames. Fame condiuntur cibi. Fames optimum condimentum. Optimum cibi condimentum esse famem, potionis sitim. Optimum condimentum fames.

664. Cibi copia fastidium parit. [Binder, Thesaurus 484] Abundância de comida faz fastio. A abastança faz fastio. A abundância traz a saciedade. VIDE: Copia parit fastidium. Mus satur insipidam deiudicat esse farinam.

665. Cibi cum appetitu sumpti melius digerunt et nutriunt quoque, quam alii. [Nenter 9] Os alimentos tomados com apetite são mais bem digeridos, e também nutrem melhor do que os outros.

666. Cibi, potus, somni, Venus, omnia moderata sint. [Victor Hugo, Notre Dame de Paris 2.1] Comidas, bebidas, dormidas, amor, que tudo seja moderado. VIDE: Cibus, potus et Venus omnia moderata sint.

667. Cibum e flamma petere. [Pereira 108] Buscar comida no fogo. Ir buscar lã e voltar tosquiado. VIDE: E flamma cibum petere. E transenna cibum petere.

668. Cibum in matulam ne immittas. [Apostólio 17.33] Não metas a comida no penico. Não deites pérolas a porcos. Cibum in matellam ne immittas. [Manúcio, Adagia 21] Cibum in matellam ne incidas. Cibum in vas sordidum ne immittito. Não ponhas comida em vaso sujo. VIDE: Improbis tua ne fidas. Noli mittere margaritas ante porcos.

669. Cibum sequitur somnus. [Lucrécio, De Rerum Natura 4.957] O sono segue a refeição. Barriga cheia, pé dormente. A studiis venter nimium distentus abhorret.

669a. Cibus absque potu est sicut vulnus sine emplastro. [Florilegium Hebraicum 87] Comida sem bebida é como ferida sem curativo.

669a. Cibus alienus dulcior est. [Hartleben 52] A comida do vizinho é mais gostosa. A galinha do vizinho é mais gorda que a minha.

670. Cibus et potus desiderio condiuntur. A comida e a bebida são temperadas pelo desejo. A fome é o melhor tempero. VIDE: Accipe quale datur, si cupis esse satur. Anima esuriens et amarum pro dulci sumet. Condimentum cibi fames est, potionis sitis. Optimum cibi condimentum esse famem, potionis sitim.

671. Cibus immodicus noxius. Comida em excesso faz mal. Cibus immodicus et animae et corpori nocet. Comida em excesso faz mal tanto ao espírito como ao corpo.

672. Cibus mentis est cibus Dei. O alimento do espírito é o alimento de Deus.

673. Cibus non qui plurimus, sed qui suavissimus. Comida, não a mais abundante, mas a mais delicada. Mais vale pouco e bom que muito e mau.

674. Cibus, potus et Venus omnia moderata sint. [Hipócrates / Rezende 769] Comer, beber e amar, em tudo haja moderação. VIDE: Cibi, potus, somni, Venus, omnia moderata sint.

675. Cibus sine sale. [Polydorus, Adagia] Comida sem sal.

676. Cicada cicadae cara, formicae formica. [Erasmo, Adagia 1.2.24] A cigarra gosta da cigarra, a formiga gosta da formiga. Cicada cicadae grata. Uma cigarra agrada a outra. Cré com cré, lé com lé. Cada qual folga com seu igual. Corvos a corvos não se arrancam os olhos. Um ruim com outro se quer. VIDE: Aequalis aequalem delectat. Formicae grata est formica, cicada cicadae, accipiter placet accipitri.

677. Cicada loquacior. Mais loquaz que uma cigarra. Fala mais que um papagaio. Fala mais que o pobre no sol. Cicada vocalior. [Erasmo, Adagia 1.9.100] VIDE: Graculo loquacior. Turdo loquacior. Turture loquacior.

678. Cicadae apem comparas. [Erasmo, Adagia 1.8.75] Comparas uma abelha com uma cigarra. VIDE: Tibiam tubae comparas.

678a. Cicatricem refricare. Reabrir a ferida.

679. Cicatrix conscientiae pro vulnere est. [Publílio Siro] Uma cicatriz na consciência vale uma ferida.

680. Cicatrix manet. A cicatriz fica. VIDE: Etiam cum vulnus sanatum est, cicatrix manet. Etiam sanato vulnere cicatrix manet.

681. Cicero pro domo sua. Cícero (discursando) em favor de sua casa. (=Um pleito em defesa dos próprios interesses. Um advogado em causa própria). VIDE: Pro domo sua.

682. Cicerone secundo non opus est, ubi fantur opes. [Joseph Iscanus, De Bello Troiano 252 / Rezende 772] Não há necessidade de um segundo Cícero, quando fala o dinheiro. Quando o ouro fala, tudo cala. VIDE: Auro loquente conticescunt omnia. Auro loquente, nihil pollet quaevis oratio. Nummus ubi loquitur, Tullius ipse tacet.

683. Cineres evitans, in carbones incidi. [Apostólio 18.41] Fugindo às cinzas, caí nas brasas. Fugi do alcaide, caí no meirinho. Fugiu do lodo, caiu no arroio. Escapou do trovão e deu no relâmpago. Cinerem vitans, in prunas incidi. [Pereira 106] VIDE: Cucurrit quispiam ne pluvia madesceret et in foveam praefocatus est. De calcaria in carbonariam pervenire. De fumo ad flammam. Dum alterum vitium devitat, incidit in alterum. Dum vitant stulti vitia, in contraria innant. Dum vito fumum, flammam in ipsam decido. Dum vito fumum, cecidi in ignem fervidum. Effugiens Charybdim, incidi in Scyllam. Evitata Charybdi in Scyllam incidi. Evitata Charybdi in Scyllam concidi. Festinavit ne madefieret, et in fossa suffocatus est. Fugiens ursum, incidit in leonem. Fugientes fumum in ignem incidimus. Fumum fugiens, in ignem incidi. Fumum fugi, in ignem incidi. Hi vitaturi lupum inciderunt in leonem. Hic timens Charybdim incidit in Scyllam. Incidis in Scyllam cupiens vitare Charybdin. Incidit in flammas, cupiens vitare favillas. Incidit in Scyllam, cupiens vitare Charybdim. Incidit in Scyllam cupiens vitare Charybdim, qui morbum fugiens incidit in medicum. Incidit in Scyllam cupiens vitare Charybdim, sic morbum fugiens incidit in medicos. Incidit in Scyllam qui vult vitare Charybdin. Leonem vitans, ursi unguibus occurrit. Luxuriam deposuit, et avaritiam induit. Profugiens hostem, inimici invadam in manus. Qui fugit patellam, cadit in prunas. Tendebat de fumo ad flammam.Viscum fugiens avis in laqueos incidit.

684. Cineri gloria sera venit. [Marcial, Epigrammata 1.25.8] Tarde vem a glória para quem já virou cinza. VIDE: Gloria sera venit. Post cineres gloria sera venit.

685. Cineri nunc medicina datur. [Propércio, Elegiae 2.14.6] Estão dando remédio ao defunto. Depois da morte, o remédio. Pôs sal em carne podre. Casa arrombada, trancas às portas. Cineri medicina. VIDE: Accepto claudenda est ianua damno. Accepto damno, ianuam claudis. Dare medicinam cineri. Post mortem, medicina. Post mortem, medicus.

686. Cinxerunt aethera nimbi! As nuvens cobriram o céu! As coisas estão ficando pretas! VIDE: Heu quianam tanti cinxerunt aethera nimbi?

687. Circa. Em volta de. Por volta de. Aproximadamente.

688. Circa eversos solitudo est. [Sêneca, Epistulae Morales 9] Em torno dos que caem há somente solidão. Todos adoram o sol nascente. VIDE: Cum hominibus felicibus omnes laetare cupiunt, sed infelices iuvare pauci volunt. Neminem casura delectant. Occidentem ab eo deseri, orientem spectari. Plures adorant solem orientem quam occidentem. Plures adorant solem orientem quam occidentem vel meridianum. Plures orientem solem adorant. Plures surgentem quam occidentem solem adorant.

689. Circa idem tempus. Mais ou menos na mesma época.

690. Circa nos ipsos quam multa mutata sunt! [Plínio Moço, Epistulae 4.24.4] E ao meu redor, quantas coisas se modificaram!

691. Circa pecuniam plurimum vociferationis est. [Sêneca, De Ira 3.33.1] É em torno do dinheiro que há mais disputa.

692. Circuitu sol tempora signat et horas. [Inscrição em relógio solar] Com o seu giro, o sol determina as épocas e as horas.

693. Circuitus est evitandus. [Jur] Devem-se evitar os rodeios. VIDE: Frustra fit per plura, quod fieri potest per pauciora.

694. Circuitus verborum. Um cincunlóquio.

695. Circulus aureus in naribus suis, mulier pulchra et fatua. [Vulgata, Provérbios 11.22] A mulher formosa e insensata é como um anel de ouro na tromba de uma porca. VIDE: Anulus aureus in nare suilla.

696. Circulus in definiendo. Um círculo no ato de definir.

697. Circulus in demonstrando. Um círculo no ato de demonstrar.

698. Circulus in probando. Um círculo no ato de provar. VIDE: Circulus vitiosus. Idem per idem.

699. Circulus sanguinis est motus sanguinis a corde per arterias ad partes, eiusdemque per venas ad eumdem fontem reditus. [Nenter 2] A circulação do sangue é o movimento do sangue pelas artérias do coração para as partes (do corpo) e sua volta à mesma fonte através das veias.

700. Circulus vitiosus. [Da linguagem filosófica] Um círculo vicioso. VIDE: Circulus in probando. Idem per idem.

701. Circumcidenda ergo duo sunt, et futuri timor et veteris incommodi memoria: hoc ad me iam non pertinet, illud nondum. [Sêneca, Epistulae Morales 78.14] Devem ser suprimidas duas coisas: tanto o medo do que virá, como a lembrança do sofrimento passado: este já não me pertence, aquele ainda não.

702. Circumfer oculos. [Plínio Moço, Epistulae 9.11] Olha à tua volta.

703. Circumscribatur nox, et aliquid ex illa in diem transferatur. [Sêneca, Epistulae Morales 122.3] Limite-se a noite, e seja parte dela passada para as atividades do dia.

704. Circumspexi, et non erat auxiliator. [Vulgata, Isaías 63.5] Olhei em roda, e não havia auxiliador.

705. Cis Apenninum. Aquém-Apeninos.

706. Cis dies paucos. [Plauto, Truculentus 347] Há poucos dias.

707. Citatio est fundamentum totius iudicii. [Jur] A citação é o fundamento de todo o julgamento.

708. Citatio per edictum. [Jur] Citação por edital.

709. Citato loco. No lugar citado. VIDE: Ibidem. In loco citato. Loco citato.

710. Citatoria scheda. [Jur] Mandado de citação. Citatoria schida.

711. Citharizando fit citharoedus. É tocando cítara que se fica citarista. Batendo ferro é que se fica ferreiro. A prática é a mestra de todas as coisas. Usa e serás mestre. VIDE: Fabricando fit faber. Fabricando fabricam disces. Fabricando, fabrilia disces. Fabricando fabricam disces, canendo musicam, militando militarem artem, scribendo disces scribere. Fit fabricando faber.

712. Citharoedus ridetur, chorda qui semper oberrat eadem. [Horácio, Ars Poetica 356] É ridicularizado o citarista que erra sempre na mesma corda. Ao que erra, perdoa-lhe uma vez, mas não três. VIDE: Iteranti culpam venia dari non solet.

713. Citima a terris luce lucebat aliena. [Cícero, De Republica 6.16] A (estrela) mais próxima da terra brilhava com uma luz alheia. VIDE: De luna, si vere luce lucet aliena, sequentia docebunt. Luce lucet aliena.

714. Citius, altius, fortius. [Divisa dos Jogos Olímpicos] Mais rápido, mais alto, com mais força.

715. Citius aquam a pumice quam ab ipsis lacrimas elicias. [Calvino, Homilia 85.2] É mais fácil tirares água de pedra do que deles tirares lágrimas.

716. Citius camelus pilos mutet. É mais fácil um camelo mudar de pelo.

716a. Citius elephantem sub ala celes. [Henderson 56] É mais fácil esconderes um elefante na tua axila. É mais fácil um boi voar.

717. Citius usura currit, quam Heraclitus. [Erasmo, Adagia 2.6.91; Manúcio, Adagia 658] O ágio corre mais rápido que Heráclito. (=Neste adágio, que recomenda a abstinência de empréstimos financeiros, Heráclito é o nome de certo corredor extremamente veloz). Citius usura quam Heraclitus celerrimus currit.

718. Citius elephanti parient. [Polydorus, Adagia] Antes disso acontecer, parirão os elefantes. É mais fácil um burro voar. VIDE: Celerius elephanti pariunt. Locusta prius pariet lucam bovem. Prius locusta pariet lucam bovem. Prius locusta bovem pariet. Scarabaeus citius faciet mel.

719. Citius elephantum sub alis celes. [Erasmo, Adagia 2.5.56] Com mais facilidade esconderás um elefante na axila. VIDE: Citius quinque elephantos sub ala tegas.

720. Citius flammas mortales ore tenebunt quam secreta tegant. [Petrônio, Fragmento 28] É mais fácil aos homens ficar com chamas na boca do que guardar um segredo.

720a. Citius leporem tympano aprehenderis. [Seybold 60] Mais fácil seria caçar a lebre com um tambor. É mais fácil um burro voar.

721. Citius mula pariet. [Polydorus, Adagia] Antes de isso acontecer a mula vai parir. É mais fácil um burro voar.

722. Citius pubescunt, citius senescunt. [Virey, Histoire Naturelle du Genre Humain 133; Busarello 249] Quanto mais cedo chegam à mocidade, mais cedo chegam à velhice. O que cedo amadurece, cedo apodrece. VIDE: Celerius occidit festinata maturitas. Cito maturum, cito putridum. Indicium imminentis exitii nimia maturitas est. Is cadit ante senem qui sapit ante diem. Quod cito fit, cito perit.

723. Citius quam ascendas cades. [Labério, Fragmenta] Desce-se mais rápido do que se subiu. Para baixo todos os santos ajudam. VIDE: Facilis descensus Averno. Omnia proclivia sunt, facile descenditur.

724. Citius quam asparagi coquuntur. [Erasmo, Adagia 3.7.5] Mais rápido do que se cozinham os aspargos. VIDE: Celerius quam asparagi coquuntur. Velocius quam asparagi coquantur.

725. Citius quinque elephantos sub ala tegas. [Schottus, Adagialia Sacra 50] Com mais facilidade esconderias cinco elefantes na axila. VIDE: Citius elephantum sub alis celes.

726. Citius tardiusve. [Sêneca, Quaestiones Naturales 2.59.6] Mais cedo ou mais tarde.

727. Citius terra aethera conscendet. [Manúcio, Adagia 1349] Antes disso a terra subirá aos céus. É mais fácil um burro voar.

728. Citius testudo leporem praevertat. [Schottus, Adagia 244] É mais fácil a tartaruga ultrapassar a lebre. É mais fácil um boi voar. VIDE: Primum testudo praeveniet leporem. Prius testudo leporem praeverterit. Prius testudo leporem praecurret. Prius testudo antevertere lepori. Prius testudo cursu vinceret leporem. Villosum pedibus leporem testudo praeibit.

729. Citius venit malum quam revertit. [DAPR 422] Mais depressa vem um mal do que vai embora. O mal entra às braçadas e sai às polegadas. A doença vem a cavalo e vai a pé. VIDE: Cito aegrotamus, tarde convalescimus. Heu! Male ab obtenta pellitur arce malum. Laedere facile, mederi difficile. Natura infirmitatis humanae tardiora sunt remedia quam mala. Tardiora sunt remedia quam mala. Venit morbus eques, suevit abire pedes.

730. Citius venit periculum cum contemnitur. [Publílio Siro] O perigo vem mais depressa quando é desprezado. Quem não se guarda, não se salva. VIDE: Caret periclo, qui, etiam cum est tutus, cavet.

731. Cito accusaveris aut laudaveris neminem. [Publílio Siro] Não acusarás nem louvarás ninguém apressadamente. VIDE: Neminem accusaveris, nec laudaveris cito. Neminem cito laudaveris, neminem cito accusaveris; semper puta te coram dis testimonium dicere. Neminem cito accusaveris, nec cito laudaveris. Neminem cito accusaveris, neminem cito laudaveris.

732. Cito ad naturam ficta reciderint suam. [Publílio Siro] As coisas artificiais logo retornam à sua natureza. As águas correm para o mar, e as coisas para o seu natural. VIDE: Ficta ad naturam suam cito redeunt. Ficta ad naturam cito redierint suam. Ficta cito in naturam suam recidunt.

733. Cito aegrotamus, tarde convalescimus. [Dumesnil, Latin Synonims 511] Adoecemos rápido, restabelecemo-nos lentamente. A doença vem a cavalo e vai a pé. VIDE: Citius venit malum quam revertit. Venit morbus eques, suevit abire pedes.

734. Cito arescit lacrima. A lágrima seca rápido. Nada seca mais depressa do que as lágrimas. Cito enim arescit lacrima, praesertim in alienis malis. [Cícero, De Partitione Oratoria 17.57] Seca rápido a lágrima, principalmente nos males alheios. VIDE: Lacrima nihil citius arescit. Lacrima nihil citius arescit, praesertim in alienis malis. Nihil citius arescit quam lacrima. Nihil enim lacrima citius arescit. Nihil facilius quam lacrimas inarescere.

735. Cito culpam effugias, si incurrisse paenitet. [Publílio Siro] Logo estarás livre do erro, se te arrependeres de tê-lo cometido. O arrependimento lava a culpa.

735a. Cito decernere, tardius exequi. [Hartleben 54] Decidir depressa, realizar devagar.

736. Cito desipieris, si ad externam hominum apparentiam tantum aspexeris. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 2.7.3] Facilmente te enganarás, se olhares apenas a aparência dos homens.

737. Cito enim in malo homines consenescunt. [Homero, Odisséia 19.360] Na desventura, os homens envelhecem rapidamente. VIDE: Curae canitiem inducunt. Cura facit canos.

738. Cito fit quod di volunt. [Petrônio, Satiricon 76.8] Não demora acontecer o que os deuses querem.

739. Cito ignominia fit superbi gloria. [Publílio Siro] A glória do soberbo logo se transforma em desonra.

740. Cito improborum laeta ad perniciem cadunt. [Publílio Siro] Logo a alegria dos desonestos se transforma em desgraça.

741. Cito lucratur, cito perditur. [Bebel, Adagia Germanica] Rápido se ganha, rápido se perde. Depressa se gasta o que depressa se ganha.

742. Cito lutum colligit amnis exundans. [S.Ambrósio / Bernardes, Luz e Calor 1.129] O rio que sai de suas margens logo recolhe lodo.

743. Cito maturum, cito putridum. [Gaal 146; DAPR 420] O que cedo amadurece, cedo apodrece. VIDE: Celerius occidit festinata maturitas. Citius pubescunt, citius senescunt. Festinata maturitas celerius occidit. Indicium imminentis exitii nimia maturitas est. Is cadit ante senem qui sapit ante diem. Odi puerulos praecoci sapientia. Praecocia ingenia raro maturescunt. Qui sapit ante pilos, non sapit ille diu. Quod cito fit, cito perit.

744. Cito nata, cito pereunt. As coisas que surgem depressa, depressa desaparecem. O que bem parece, devagar cresce. Cito nata pereunt; cito elaborata ferunt aetatem. O que surge depressa, depressa desaparece; o que se faz devagar, dura. VIDE: Beta cito nascitur, buxus paulatim.

745. Cito pede labitur aetas. [Ovídio, Ars Amatoria 3.65] O tempo se vai com passo ligeiro. O tempo voa. Tempo e maré não esperam por ninguém. Tempo e hora não se ata com soga. Cito pede praeterit aetas. [J. Ray, English Proverbs 111] VIDE: Aetate fruere: mobili cursu fugit. Eheu! fugaces labuntur anni! Fugax est aetas. Fugit hora. Fugit irreparabile tempus. Fugit irrevocabile tempus. Hora fugit. Horae volant. Labitur occulte, fallitque volatilis aetas. Nihil annis velocius. Nihil est velocius annis. Non revocant lapsos irrita vota dies. Perditum non redit tempus. Praeteritum tempus nunquam revertitur. Ruit hora. Sed fugit interea, fugit irreparabile tempus. Tempus amissum difficulter recuperatur. Tempus amissum non potest recuperari. Tempus fugit. Tempus fugit, nec revertitur. Utendum est aetate: cito pede labitur aetas. Volat aetas.

745a. Cito pereunt flores. [Seybold 60] As flores logo morrem. A beleza depressa acaba. VIDE: Florem decoris singuli carpunt dies. Forma bonum fragile est.

746. Cito rumpes arcum, semper si tensum habueris. Logo partirás o arco, se o mantiveres sempre esticado. Arco muito retesado é arco quebrado. Nem tanto puxar que se quebre a corda. Arco sempre armado, ou frouxo ou quebrado. Cito rumpes arcum, semper si tensum habueris; at si laxaris, cum voles, erit utilis. [Fedro, Fabulae 3.10.1] Logo partirás o arco, se o mantiveres sempre esticado; mas se o relaxares, ele te será útil, quando quiseres. VIDE: Absque modo tractus saepe frangitur arcus. Arcus nimis intensus rumpitur. Arcus qui nimis intenditur, rumpitur. Arcum nimia frangit intentio. Arcus tensus saepius rumpitur. Arcus, si nunquam cesses tendere, mollis erit. Intensus arcus nimium facile rumpitur.

747. Cito scribendo non fit ut bene scribatur; bene scribendo fit ut cito. [Quintiliano, Institutio Oratoria 10.3.10] Escrevendo depressa, não se escreve bem; escrevendo bem, escreve-se depressa.

748. Cito se produnt mendacia. As mentiras logo se revelam. A mentira tem pernas curtas. VIDE: Mendacem citius capies quam poplitem tardum. Mendaci claudus non citius capitur. Mendacia curta semper habent crura. Mendacia non diu fallunt. Mendacium nullum senescit. Nullum mendacium semper occultum. Nullum mendacium senescit. Nullum mendacium veterascit.

749. Cito transit lancea stulti. [Maloux 498] Voa rápida a lança do tolo. Quem cedo se determina, cedo se arrepende. VIDE: Ad paenitendum properat, cito qui iudicat. Fatuus statim indicat iram suam. Quicquid in buccam tibi venerit, loquaris. Stultus statim prodit iram. Ut dicunt multi, cito transit lancea stulti.

750. Cito, tuto, iucunde. [Busarello 231] Com rapidez, com segurança e com alegria. VIDE: Officium esse medici, ut tuto, ut celeriter, ut iucunde curet.

750a. Citra arationem, citraque sementem. [Erasmo, Adagia 1.5.81] Longe da lavoura, longe da semente. (=Diz-se de coisas que nos vêm de benesses, sem trabalho). VIDE: Citra pulverem.

751. Citra arrogantiam hoc dico. [Branco 496] Digo isso sem arrogância. VIDE: Absit iactantia verbis.

752. Citra laborem nil bene est. [Sófocles / Grynaeus 76] Fora do trabalho nada está bem. Não há atalho sem trabalho.

753. Citra petita. [Jur] Aquém do solicitado. VIDE: Infra petita.

753a. Citra pulverem. Longe da poeira. (Diz-se de coisas que nos vêm de benesses, sem trabalho). VIDE: Citra arationem, citraque sementem.

754. Citra sanguinis effusionem. Sem derramamento de sangue.

755. Citra satietatem. Sem se fartar.

756. Citra virtutem vir bonus intellegi non potest. Não se pode conceber um homem de bem sem a virtude. VIDE: Quando igitur orator est vir bonus, is autem citra virtutem intellegi non potest.

757. Cives magistratibus pareant, magistratus legibus. [Alexander Webster, Delectus Grammaticus 26] Obedeça o povo aos magistrados; e os magistrados às leis.

758. Cives mundi omnes sumus. Todos somos cidadãos do mundo. VIDE: Civis totius mundi. Non sum uni angulo natus, patria mea totus hic mundus est. Patria mea totus hic mundus est. Patriam tuam mundum existima.

759. Cives origo, incolas domicilium facit. [Jur] O nascimento faz os cidadãos, o domicílio faz os habitantes. Cives quidem origo, manumissio, allectio, adoptio, incolas vero domicilium facit. [Codex Iustiniani 10.40.7] O nascimento, a manumissão, a nomeação e a adoção fazem os cidadãos; o domicílio faz os moradores.

760. Civibus sodalibusque. [Divisa] Para os cidadãos e companheiros.

761. Civilis actio. [Jur / Black 333] Ação civil.

762. Civilis multitudo. A sociedade civil.

763. Civilis ratio naturalia iura corrumpere non potest. [Digesta 4.5.8] A razão civil não pode violar os direitos naturais. VIDE: Naturalia iura civilis ratio perimere non potest.

764. Civilitas successit barbarum. [Divisa de Minesota, EUA] A civilização sucedeu ao bárbaro.

765. Civiliter mortuus. [Jur / Black 333] Um morto para a lei. (=Pessoa que perdeu os direitos civis).

766. Civis bonus. Um patriota.

767. Civis Romanus sum. [Cícero, In Verrem 2.5.147] Sou cidadão romano. VIDE: Hic enim homo civis Romanus est.

768. Civis totius mundi. [Cícero, De Legibus 1.61] Um cidadão do mundo. VIDE: Cives mundi omnes sumus.

769. Civitas Dei. [Vulgata, Salmos 86.3; Tobias 13.11] A cidade de Deus. (=Título de uma obra de S.Agostinho). VIDE: Gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei. Haec est gloriosissima civitas Dei, haec unum Deum novit et colit. In civitate Dei nostri.

770. Civitas diaboli. A cidade do diabo.

770a. Civitas ea autem in libertate est posita, quae suis stat viribus, non ex alieno arbitrio pendet. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 35.32, adaptado] Livre é o estado que se mantém com suas próprias forças, não o que depende do arbítrio de outro.

771. Civitas in seditione non potest esse beata. A cidade que está em dissensão, não pode ser feliz. VIDE: Neque enim civitas in seditione beata esse potest, nec in discordia dominorum domus. Si domus super semetipsam dispertiatur, non potest domus illa stare.

772. Civitates quo maiores, eo deteriores. Quanto maiores as cidades, tanto piores.

773. Civitatis fortuna cives. [Divisa] Os cidadãos são a sorte da cidade. (=A sorte da cidade depende dos cidadãos).

774. Civium industria floret civitas. [Inscrição em moeda inglesa] O estado floresce com a dedicação dos cidadãos.

775. Clades scire qui refugit suas, gravat timorem. [Sêneca, Agamemnon 419] Quem recusa conhecer sua desgraça agrava sua inquietação.

776. Clam coarguas propinquum, quem palam laudaveris. [Ausônio, Septem Sapientum Sententiae, Solon] Advertirás o amigo em segredo, e o louvarás em público. Clam coarguas propinquum, propalam laudaveris. VIDE: Amicos secreto admone, palam lauda. Amicum in secreto mone, palam lauda. Amicum secreto mone, palam lauda. Castiga amicum clanculum, lauda palam. Secreto amicos admone, lauda palam. Secreto admone amicos, palam lauda.

777. Clam delinquentes magis puniuntur quam palam. [Jur / Black 335] Os que delinqüem em segredo são punidos com mais rigor que os que delinqüem às claras.

778. Clam se subducere e circulo. [DAPR 235] Escapar de uma roda às escondidas. Sair à francesa.

779. Clamare in deserto. Pregar no deserto. Pregar no deserto, sermão perdido. VIDE: Vox clamans in deserto. Vox clamantis in deserto.

780. Clamorem ad sidera tollunt. [Virgílio, Eneida 10.262] Eles levantam um clamor às estrelas.

781. Clandestina iniusta praesumuntur. [Jur] Os atos clandestinos se presumem contrários ao direito.

782. Clandestina possessio. [Jur] A posse clandestina.

783. Clara est et quae nunquam marcescit sapientia. [Vulgata, Sabedoria 6.13] A sabedoria é resplandescente e nunca murcha.

784. Clara et distincta cognitio. [Espinosa, Ethica 5.20] Entendimento claro e distinto.

785. Clara et distincta sunt certa. O que é claro e distinto é certo. VIDE: Ideae, quae sunt clarae et distinctae, nunquam possunt esse falsae.

786. Clara pacta, amicitia longa. [DAPR 59] Contratos claros, amizade longa. O preto no branco fala como gente. Amigos, amigos, negócios à parte. Boas contas fazem os bons amigos. Amigos de longe, contas de perto. Clara pacta faciunt amici. Contratos claros fazem amigos. Clara pacta, boni amici. Contratos claros, bons amigos. Clare pacta, boni amici. Com contratos claros, bons amigos. VIDE: Pacta clara, boni amici. Rationes crebras ponito, ut firma omnia custodias.

787. Clara voce. Em voz clara. Em voz alta.

788. Claret amor factis; dulcia verba volant. [Pereira 114] O amor brilha pelos fatos; palavras doces fogem voando. Obras são amores, e não palavras doces. Atos falam mais alto que palavras. Frei exemplo é o melhor pregador. VIDE: Adulescentia nulla re magis quam exemplis instruitur. Efficacior vox operis quam sermonis. Exempla, magis quam verba, movent. Exemplo melius quam verbo quidque docetur. Longum iter per praecepta, breve et efficax per exempla. Melius homines exemplis docentur. Magis movent exempla quam verba. Praecepta ducunt, exempla trahunt. Prosunt magis exempla quam praecepta. Verba docent, exempla trahunt. Verba movent, exempla trahunt. Verba sonant, exempla tonant.

789. Claret amor factis, non secus atque fides. [Rezende 783] O amor, bem como a fidelidade, brilha nos fatos. O amor e a fé nas obras se vêem. Obras são amores, e não palavras doces. VIDE: Probatio dilectionis exhibitio est operis.

790. Clari ad fontis aquam toties haustura liquorem urna venit, donec fracta feratur aquis. [Gaal 1049] Tantas vezes vai o vaso à fonte pura para colher água, até que se quebra e é levado pelas águas. Tantas vezes vai o cântaro à fonte, até que um dia lá fica. Desgraça de pote é caminho de riacho. VIDE: Amphora quae saepius petit fontem valde periclitatur. Cantharus assidue gestatus perdidit ansam. Casus quem saepe transit, aliquando invenit. Frangitur assidua fictilis urna via. Hydria tam diu ad fontem portatur, donec vel tandem frangatur. Ollula tam crebro fertur ad aquam, quod fracta refertur. Ollula tam fertur ad aquam, quod fracta refertur. Quem saepe transit casus aliquando invenit.

790a. Clarior argento, et fulvo pretiosior auro, est verus verae cultor amicitiae. [Ivan Ambrozovic, Proricsja i Narecsenja 76] O verdadeiro cultor de uma amizade sincera brilha mais que a prata e vale mais que o fulvo ouro.

791. Clarior e tenebris. [Divisa] Mais brilhante (quando vem) da escuridão. Clarior ex obscuro. Clariores e tenebris. [Divisa] Mais brilhantes (quando vêm) da escuridão.

792. Clarior est solito post maxima nubila Phoebus. [Alanus de Insulis / Binder, Thesaurus 498] O sol fica mais claro do que de costume depois dos maiores nevoeiros. Depois da tempestade, vem a bonança. VIDE: Blandi post nubila soles. Gratus est sollicito post maxima nubila Phoebus. Post inimicitias crescit amantis amor.

793. Claritas non desiderat multa suffragia; potest et unius boni viri iudicio esse contenta. [Sêneca, Epistulae Morales 102] A boa reputação não exige numerosos conceitos favoráveis; pode até se contentar com o julgamento de um único homem honesto.

793a. Clarorum virorum atque magnorum, non minus otii quam negotii rationem exstare oportere. [Cícero, Pro Plancio 27] É preciso que os homens ilustres e nobres estabeleçam regras tanto para suas atividades como para seu lazer.

794. Clarorum virorum senectus inviolata et tuta sit. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 38.53, adaptado] Seja inviolável e segura a velhice dos varões ilustres.

795. Clarum et venerabile nomen. [Lucano, Pharsalia 9.203] Um nome ilustre e venerável.

796. Classicum canit. A trombeta anuncia o ataque. Classicum canitur imperatore praesente. [Vegécio, Epitoma Rei Militaris 2.22] Toca-se a trombeta quando o comandante está presente.

797. Claude fenestras, ut luceat domus. [Divisa] Fecha as janelas, para que a casa fique iluminada.

798. Claude os, aperi oculos. Fecha a boca, abre os olhos.

799. Claude, tutus eris. [Gaal 951] Fecha; ficarás em segurança. Porta fechada, pele guardada. Porta fechada tira o dono da baralha. VIDE: Non cuilibet pulsanti patet ianua.

800. Claudenda est ianua belli. [Sílio Itálico, Punica 17.356] Deve-se fechar a porta da guerra.

Ao TOPO