DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS

Compilado por HENERIK KOCHER

Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas

A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  VZ

I1  I2  I3  I4  I5  I6  I7  I8  I9  I10  I11  I12  I13

I8: 1401-1600

1401. Inertis est, nescire quid liceat sibi. [Sêneca, Octavia 453] É do incapaz não saber o que lhe é permitido.

1402. Inesse et incredibile verum, et verisimile mendacium. [Minúcio Félix, Octavius 14] Existe a verdade incrível e a mentira verossímil.

1403. Inest clementia forti. [Divisa / Rezende 2605] A clêmencia é própria do homem valente.

1404. Inest et formicae sua bilis. [Apostólio 8.26] A mosca também tem a sua bílis. Também a formiga tem catarro. Cada formiga tem sua ira. Não há pequeno inimigo. Não há nada tão pequeno que não possa ser veneno. Inest et formicae fel. [Schottus, Adagia 70] A mosca também tem o seu fel. Inest et formicae et serpho bilis. [Erasmo, Adagia 2.5.31] Também a formiga e o mosquito têm a sua ira. VIDE: Est et formicae et culici sua bilis. Et formicae sua bilis inest. Etiam formicae sua bilis inest. Formicae sua bilis inest, habet et musca splenem. Habet et musca splenem. Habet et musca splenem, et formica bilem. Ne despicias debilem, nam culex fodit oculum leonis. Tam parvum nihil est, cui sit defensio nulla.

1405. Inest sua gratia parvis. [Bailey, Divers Proverbs 21] As coisas pequenas têm seu encanto. Pequenas caixas têm bons ungüentos. VIDE: Parvum parva decent. Parvum parva decent, sed inest gratia parvis.

1406. Ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentia est. [Cícero, De Officiis 1.34] A inexperiência da mocidade deve ser regulada e dirigida pela prudência dos velhos.

1407. Inevitabile est fatum. O destino é inevitável. O que há de ser tem muita força. Quem nasceu para a forca não morre afogado. VIDE: Destinatus cruci non submergitur. Ducunt volentem fata, nolentem trahunt. Pugnare cum diis cumque fortuna grave est.

1408. Inexcusabilis es, o homo omnis qui iudicas. [Vulgata, Romanos 2.1] És inescusável, ó homem que julgas, quem quer que sejas.

1409. Inexspectata semper gratiora. O que não se espera é sempre mais agradável. Toda coisa nova apraz. Tudo que é novo cativa. VIDE: Omne novum carum.

1410. Inexpertis enim dulcis est pugna. [Vegécio, Epitoma Rei Militaris 3.11] A guerra é doce para os que não a conhecem. Doce é a guerra para quem não andou nela. Bem parece a guerra a quem está longe dela. VIDE: Bellum dulce inexpertis. Dulce bellum inexpertis. Dulce bellum inexpertis, expertus metuit. Dulce haud expertis est bellum. Maxime bellum affectant, qui, quid sit bellare nunquam experti sunt.

1411. Inexplebile dolium. [Erasmo, Adagia 1.10.33] Um barril que nunca fica cheio. É um saco sem fundo. VIDE: Danaidum dolium. Dolium Danaidum. Dolium inexplebile. Dolium pertusum. Pertusum dolium. Saccus pertusus.

1412. Inexplebile dolium avaritia et libido habendi. [Eiselein 494] Ambição e desejo de possuir, barril que nunca fica cheio.

1413. Inexplebile lucrum. [Tales de Mileto / Rezende 2606] A ganância é insaciável. A cobiça não se farta. VIDE: Avarum irritat, non satiat pecunia.

1414. Inexspectata plus aggravant. [Sêneca, Epistulae Morales 91.3] Os males imprevistos prejudicam mais.

1415. Infandum, regina, iubes renovare dolorem. [Virgílio, Eneida 2.3] Ó rainha, tu fazes renovar uma dor inefável.

1415a. Infans ante partum matri est onerosus, in partu dolorosus, post partum laboriosus. [Seybold 156] Para a mãe, a criança, antes do parto é peso, no parto é dor, depois do parto é trabalho.

1416. Infans conceptus pro nato habetur, totiens de commodo eius agitur. [Jur] Tem-se por nascida a criança concebida, sempre que se tratar de sua vantagem. VIDE: Conceptus pro iam nato habetur. Conceptus pro nato, quoad sui commodum, habetur. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de eius commodo agitur.

1417. Infans crescat in mores patrios. [Estácio, Silvae 4.7.41] Cresça a criança nos costumes paternos.

1418. Infantissimus inter eloquentissimos. [Manúcio, Adagia 293] Um caladão entre homens muito eloqüentes. VIDE: Argutos inter strepere anser olores. Graculus inter musas. Indoctus inter doctissimos.

1419. Infecta ovis eiciatur, ne totum ovile inficiatur. Expulse-se a ovelha infectada, para que não se infecte todo o rebanho. Uma ovelha tinhosa faz todo o rebanho tinhoso. VIDE: De contaminatis contaminamur. Grex totus in agris unius scabie cadit. Mala vicini pecoris contagia laedent. Morbida sola pecus totum corrumpit ovile. Morbida facta pecus totum corrumpit ovile. Saepe unus puer improbus atque impurus inquinat totum gregem. Scabiosa ovis totum inquinat gregem. Scabiosam ovem totum inquinare gregem. Una infecta ovis totum corrumpit ovile. Una mala pecus inficit omne pecus. Unius pecudis scabies totum commaculat gregem.

1420. Infelices, ecquid intellegites maiorem vos famem habere quam ventrem? [Sêneca, Epistulae Morales 89.22] Infelizes, porventura não percebeis que tendes fome maior que a barriga?

1421. Infelici innocentia est felicitas. [Publílio Siro] Para o infeliz, a inocência é a felicidade.

1421a. Infelicissimum infortunii genus est fuisse felicem. [Seybold 156] O pior tipo de desgraça é ter sido feliz.

1422. Infelicium nulli sunt affines. [Jacob Cats, Moral Emblems 91] Os infelizes não têm parentes. Pobre não tem parentes. Ninguém quer do indigente ser primo nem parente. Infelicium nulli sunt cognati nec amici. Os infelizes não têm parentes nem amigos. VIDE: Felicium multi cognati. Felicium omnes sunt affines. Inopi nullus amicus.

1423. Infelix! cui te exitio fortuna reservat! [Virgílio, Eneida 5.625] Infeliz! A que morte a sorte te reserva! VIDE: O gens infelix! cui te exitio fortuna reservat! O gens infortunata! cui morti reservat te fortuna!

1423a. Infelix domus est, in qua colus imperat ensi. [Obras Sueltas de D. Juan de Yriarte 59] E infeliz a casa em que a roca manda na espada. Mal vai a casa quando a roca manda à espada. Em casa de Gonçalo mais pode a galinha que o galo. VIDE: Illa domus labetur ubi colus imperat ensi. VIDE: Sponsae des curtum, magis oblongum tibi cultrum.

1424. Infelix ego homo! [Vulgata, Romanos 7.24] Pobre de mim! VIDE: Me miser! Miser ego homo!

1425. Infelix est cui omnia licent. [Rezende 2613] É infeliz aquele a quem tudo é permitido.

1426. Infelix mus est cui non uno lare plus est. [Samuel Singer, Sprichwörter des Mittelalters 1.104]  É infeliz o rato que não tem mais que uma morada. Infeliz do rato que só conhece um buraco. Não ponhas todos os ovos na mesma cesta. VIDE: Is cito mus capitur latebrae qui credidit uni. Miser est mus antro qui clauditur uno. Muri nulla salus cui pervius est cavus unus. Ne totam substantiam uni credamus navi. Uni navi ne committas omnia.

1427. Infelix nec habet quem porrigat ore trientem. [Juvenal, Satirae 3.267] O infeliz não tem quem coloque em sua boca uma moeda. ("Aristófanes faz menção da moeda de quatro réis que costumavam meter na boca do defunto, para ter a alma com que pagar o frete da barca de Aqueronte". Bernardes, Nova Floresta 1.156). VIDE: Non habet infelix quem porrigat ore trientem.

1428. Infelix, operam perdas, ut si quis asellum in campo doceat parentem currere frenis. [Horácio, Sermones 1.1.90] Perderás teu trabalho, infeliz, como alguém que ensine o asno a correr pelo campo submisso ao freio. VIDE: Asinum sub freno currere doces.

1429. Infelix vero matrimonium non solum verbera faciunt. [Augustin von Leyser, Meditationes ad Pandectas 340] Não são apenas as agressões que tornam infeliz o casamento.

1430. Inferior horret, quidquid peccat superior. [DAPR 507] O inferior treme de medo a qualquer erro que o chefe cometa. A grei paga as loucuras do seu rei. VIDE: Humiles laborant ubi potentes dissident. Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi.

1431. Inferior legem superioris tollere non potest. [Jur] O inferior não pode impedir a determinação do superior.

1432. Inferior rescit, quicquid peccat superior. [Publílio Siro] O subordinado descobre tudo que o chefe faça de errado. Ninguém é herói para seu criado de quarto. O sacristão sabe que o santo é de pau.

1433. Inferior virtute, meas devertor ad artes. [Ovídio, Metamorphoses 9.62] Sendo inferior em forças, recorro aos meus artifícios.

1434. Infida societas regni. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 1.14, adaptado] É pouco segura a sociedade com o poder. VIDE: Ego primam tollo, nominor quoniam leo. Iniqua partitio. Leonina societas. Nunquam est fidelis cum potente societas. Primo mihi. Quia nominor leo.

1435. Infideli in minimis, ne credas maiora. [DAPR 396] A quem é infiel no pouco não confiarás o muito. Quem não é leal no pouco, não fies dele no muito. Ladrão de tostão, ladrão de milhão. VIDE: Canis a corio nunquam absterrebitur uncto.

1435a. Infidelis secreti custos est ebrietas. A embriaguez é guardião infiel do segredo. Quando o vinho desce, as palavras sobem. Onde entra o vinho, sai a razão. VIDE: Ubi intrat vinum, exit arcanum. Ubi intrat vinum, exit ratio.

1436. Infimus et servus quisque valere cupit. Até o humilde servo quer ter poder. Estorninhos e pardais, todos querem ser iguais. Infimus quisque valere cupit. [Pereira 117] Qualquer pessoa humilde quer ter poder.

1437. Infimus infimo non praestat. [Medina 603] Um humilde não vale mais que outro. Estorninhos e pardais, todos somos iguais.

1438. Infinita est velocitas temporis, quae magis apparet respicientibus. [Sêneca, Epistulae Morales 49.2] A velocidade do tempo é infinita, e mais visível aos que olham para trás.

1439. Infinito non est aliquid maius. [Tomás de Aquino, Opera 34] Nada é maior que o infinito. VIDE: Nihil maius infinito.

1440. Infirma venditio erit, si legis forma neglegatur. [Jur / L.De-Mauri, Regulae Juris 81] É defeituosa a venda, se a formalidade da lei é desprezada.

1441. Infirmas adiuvat ira manus. [Ovídio, Amores 1.7.66] A cólera dá forças às mãos fracas.

1442. Infirmi animi est, non posse divitias pati. [Sêneca, Epistulae Morales 5.6] É do espírito fraco não poder suportar as riquezas.

1443. Infirmi est animi exiguique voluptas ultio. [Juvenal, Satira 13.190] A vingança é o prazer do espírito fraco e pequenino. VIDE: Ne malorum memineris.

1444. Infirmi medicina opus habent. [Schottus, Adagialia Sacra 24] Os doentes é que precisam de remédio. VIDE: Cum nullus sit morbus, nulla medela opus. Cum nullus sit morbus, nulla medela indigeamus. Indigent infirmi medici auxilium. Non egent qui sani sunt medico, sed qui male habent. Non est opus sanis medicus, sed male habentibus. Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus. Non necesse habent sani medico, sed qui male habent. Quorum corpus aegrotat, iis medico opus est. Recte qui valeat, medicae non indigus artis. Sanus non eget medico, sed male habens.

1445. Infirmis culpa pusilla nocet. [Ovídio, Remedium Amoris 730] Para os doentes, a menor imprudência faz mal.

1446. Infirmitas mali per ipsam boni formam lucemque discernitur. [Plotino / Rezende 2620] A deformidade do mal se destaca pela própria beleza e luz do bem.

1447. Infirmitas puerorum, ferocitas iuvenum et gravitas iam constantis aetatis. [Cícero, De Senectute 34] A insegurança é das crianças, a arrogância é dos jovens e a seriedade é da idade adulta.

1448. Infirmos curate, mortuos suscitate, leprosos mundate, daemones eicite. [Vulgata, Mateus 10.8] Curai os enfermos, ressuscitai os mortos, limpai os leprosos, expeli os demônios.

1449. Infirmum autem in fide assumite, non in disceptationibus cogitationum. [Vulgata, Romanos 14.1] Ao que é pois ainda fraco na fé, ajudai-o, não com debates de opiniões.

1450. Infixo iaculo fugere. [Pereira 101] Fugir depois de enterrar o dardo. Dar bofetada e esconder a mão. Infixo aculeo fugere. [Erasmo, Adagia 1.1.5] Fugir depois de espetar o aguilhão.

1451. Infixus sum in limo profundi, et non est substantia. [Vulgata, Salmos 68.3] Atolado estou no lodo profundo, e não há firmeza. Infixus sum in limo profundi, et non possum consistere. Atolado estou no lodo profundo e não posso firmar-me. VIDE: Immersus sum in limo profundi, et non est ubi pedem figam.

1452. Inflat se tamquam rana. [Petrônio, Satiricon 74] Ele se incha como uma rã.

1452a. Inflati si rogentur, inflatiores fiunt. [Seybold 156] Os soberbos, se lhe rogam, ficam ainda mais soberbos. Ao ruim, quanto mais lhe rogam, mais se estende.

1453. Infortunati procul amici. [Gaal 99] Os amigos ficam longe do infeliz. Não há amigo nem irmão, não havendo dinheiro na mão. VIDE: Est enim amicus secundum tempus suum, et non permanebit in die tribulationis. Mendico nec parentes amici sunt. Procul amici sunt viri in malis siti. Viri infortunati procul amici.

1454. Infortunia nostra, alienis collata, leviora. [Geoffrey Whitney, A Choice of Emblems] Nossos infortúnios, comparados com os dos outros, parecem mais suaves.

1455. Infortunium et fugientem corripit. [Schrevelius 1184] A má sorte apanha até quem dela foge.

1456. Infortunium tuum celato, ne gaudio inimicos afficias. [Periandro / Rezende 2627] Oculta a tua infelicidade para que não recompenses teus inimigos com o prazer. VIDE: Dissimula casum, gnarus ne gaudeat hostis.

1457. Infra. Abaixo.

1458. Infra aetatem. [Jur / Black 960] Abaixo da idade.

1459. Infra annos nubiles. [Jur / Black 960] Abaixo da idade de contrair matrimônio.

1460. Infra dignitatem. Abaixo da dignidade.

1461. Infra lunam nihil est nisi caducum. [Cícero, Somnium Scipionis 17, adaptado] Abaixo da lua nada existe que não seja temporário.

1461a. Infra petita. [Jur] Abaixo do que foi pedido. VIDE: Citra petita.

1462. Infrenis oris finis et vectigal calamitas. [Seybold 157] O fim e o ganho da boca sem freio é a desgraça.

1462a. Infundant oleum qui egent lucerna. Quem precisa da candeia, coloque o azeite. Quem precisa de candeia, que traga azeite. VIDE: Qui egent lucerna, infundunt oleum.

1463. Ingemisce tacens. [Vulgata, Ezequiel 24.17] Geme baixinho.

1464. Ingenia coacta male respondent. [Binder, Thesaurus 1504] Inteligências forçadas produzem mal.

1465. Ingenio facies conciliante placet. [Ovídio, De Medicamine Faciei Femineae 44] A beleza agrada quando a ela se junta a inteligência.

1466. Ingenio maximus, arte rudis. [Ovídio, Tristia 2.1.424] O maior em inteligência, mas inexperiente em arte. (=Refere-se a Ênio).

1467. Ingenio pollet, cui vim fortuna negavit. [Binder, Medulla 740] Vence com a inteligência aquele a quem a sorte recusou força.

1468. Ingenio pugnax, corpore parvus erat. [Binder, Medulla 742] De inteligência, era um lutador, mas era pequeno de corpo.

1469. Ingenio stat sine morte decus. [Propércio, Elegiae 3.2.26] Para o gênio a glória é imortal.

1470. Ingenio stimulos subdere fama solet. [Ovídio, Tristia 5.1.76] A fama costuma estimular o engenho.

1471. Ingenio tardo praeceptum firmius haeret. [Binder, Thesaurus 1505] Na inteligência lenta, o ensinamento se fixa com mais firmeza.

1472. Ingenio vulpes cedat capientibus aequum est. [Pereira 111] É justo que a raposa seja inferior em sabedoria aos que a capturam. Muito sabe a raposa, mais sabe quem a toma. VIDE: Nunquam fuit vulpes adeo ingeniosa quae quandoque non caderet in laqueum venatoris. Pulchre fallit vulpem.

1473. Ingeniorum cos aemulatio. [Moore 462] A rivalidade é a pedra de afiar das inteligências.

1474. Ingeniosa gula est. [Marcial, Epigrammata 13.62] A garganta é engenhosa. A fome faz o lobo sair do mato. VIDE: Etiam stultis acuit ingenium fames. Fames acuit animantibus ingenium.

1475. Ingeniosus homo es. [Marcial, Epigrammata 1.73.4] És um homem inventivo.

1476. Ingenita levitas et erudita vanitas. [Cícero, Pro Flacco, fragmento] A frivolidade é inata, mas a vaidade se aprende.

1477. Ingenium est omnium hominum ab labore proclive ad libidinem. [Terêncio, Andria 77] É da natureza de todos os homens deixarem o trabalho pelo prazer.

1478. Ingenium excellens non gignit venter obesus. [Binder, Thesaurus 1506] Barriga inchada não produz inteligência superior. Barriga cheia, pé dormente. VIDE: A studiis venter nimium distentus abhorret. Impletus venter non vult studere libenter. Plenus venter non studet libenter. Venter plenus somnum parit. Ventre pleno corpus sopore gravatum.

1479. Ingenium industria alitur. [Cícero, Pro Caelio 45, adaptado] A inteligência se alimenta do esforço. Gênio é um por cento de inspiração e noventa e nove por cento de transpiração. [Thomas Alva Edison]

1480. Ingenium ingens inculto latet hoc sub corpore. [Horácio, Satirae 3.33] Um talento poderoso se esconde sob esse corpo rude. Debaixo de uma ruim capa jaz um bom dizedor. VIDE: Saepe sub palliolo sordido latet sapientia. Saepe summa ingenia in occulto latent.

1481. Ingenium magni detrectat livor Homeri. [Ovídio, Remedia Amoris 365] A inveja menospreza até o gênio do grande Homero.

1482. Ingenium mala saepe movent. [Ovídio, Ars Amatoria 2.43] As desgraças, muitas vezes, despertam a inteligência. A necessidade faz o sapo pular. VIDE: Artis magistra necessitas. Durum flagellum est paedagogus ingenii.

1483. Ingenium nequam nunquam rem diligit aequam. [Eiselein 617] Cabeça ruim não gosta nunca de coisa certa.

1484. Ingenium non ante pilos venit. [Binder, Thesaurus 1508] A sabedoria não chega antes da barba.

1485. Ingenium potis irritet Musa poëtis. [Propércio, Elegiae 4.6.75] A Musa excitará o talento dos poetas que tenham bebido.

1485a. Ingenium probitas, artemque modestia vincit. [Estácio. Silvae 3.5.67] A honradez vence o talento, e a modéstia vence a habilidade.

1486. Ingenium quondam fuerat pretiosius auro; at nunc barbaria est grandis, habere nihil. [Ovídio, Amores 3.8.3] Outrora a inteligência era mais preciosa que o ouro, mas agora nada ter é considerado grande ignorância.

1487. Ingenium res adversae nudare solent, celare secundae. [Horácio, Sermones 2.8.73] A adversidade costuma mostrar a natureza da pessoa; a prosperidade costuma escondê-la.

1488. Ingenium studio si non acuatur, hebescit. [Owen, Epigrammata 3.153] Se não se afia a inteligência com o estudo, ela se embota. VIDE: Acies hebescit. Mentis acies nonnumquam hebescit.

1489. Ingenium superat vires. [Rezende 2636] A inteligência vence a força. Mais vale astúcia que força. VIDE: Ars compensabit, quod vis tibi magna negabit. Longe antecellit viribus sollertia.

1490. Ingenium suum vulpecula mutare nescit. [Suetônio, Vespasiano 16.3, adaptado] A raposinha não consegue mudar sua natureza. A raposa muda de pelo, mas não de manha. VIDE: De flavis vetula in canos vulpecula pilos mutat, illius at mores vertere nemo videt. Flavos permutat canis vulpecula crines, at nunquam mores alterat ipsa suos. Liquit sponte pilos Romae fera saeva lupinos, non tamen assuetos liquit in urbe dolos. Lupus pilum mutat, non animum. Lupus pilum mutat, non mentem. Lupus pilum mutat, non mores. Lupus pilum, non ingenium mutat. Pilos lupus mutat, sed animum non item. Senecta canitiem affert improbis, non item aufert malitiam. Vulpeculorum mutantur pili, non mores. Vulpes pilum mutat, non mores.

1491. Ingens copia, ingens inopia. [Daniel de La Feuille, Symbola et Emblemata Selecta 104] Grande abundância, grande escassez. A abundância arruína a muitos. A abundância, como a necessidade, arruína a muitos.

1492. Ingens discrimen. [Manúcio, Adagia 966] Uma grande diferença.

1493. Ingens opus. Um trabalho imenso.

1494. Ingens telum necessitas. [Erasmo, Adagia 2.3.40] A necessidade é uma arma poderosa. VIDE: Durum telum necessitas. Magna vis necessitas

1495. Ingentes animos angusto in pectore versant. [Virgílio, Georgica 4.82] Elas (as abelhas) agitam enormes esforços em pequeno peito. Grande esforço em pequeno corpo. VIDE: Grandis in exiguo regnabat corpore virtus.

1496. Ingentes geminant discrimina magna triumphos. [Claudiano, Contra Getas] Os grandes perigos duplicam os grandes triunfos.

1497. Ingentia marmora findit caprificus. [Divisa / Rezende 2637] A figueira brava rompe o forte mármore. Pequeno asno faz grande dano. VIDE: Marmora findit caprificus. Parva quidem statura, et est malus integer.

1498. Ingenuae artes. As artes liberais.

1499. Ingenuas didicisse fideliter artes emollit mores nec sinit esse feros. [Ovídio, Ex Ponto2.9.48] Ter aprendido com fidelidade as artes liberais suaviza os costumes e não permite a violência.

1500. Ingenue educatus. [Cícero, De Finibus 3.38] Educado como filho de boa família.

1501. Ingenuitas non recipit contumeliam. [Publílio Siro] A honradez não admite afronta. Ingenuitas non facit contumeliam. [Seybold 158] A honradez não faz afronta. VIDE: Ingenuus animus non fert vocis verbera.

1502. Ingenuitatem laedis, cum indignum rogas. [Publílio Siro] Comprometes tua honra, quando rogas a um homem indigno.

1503. Ingenuum veritas decet. [Stevenson 2385] Ao homem honrado convém a verdade. VIDE: Illiberale est mentiri; ingenuum veritas decet.

1504. Ingenuus. Nascido livre. De boa família. Nobre.

1505. Ingenuus animus non fert vocis verbera. [Publílio Siro] Uma mente digna não tolera agressões verbais. VIDE: Ingenuitas non recipit contumeliam.

1506. Ingenuus mensam niveis mantilibus ornat, et tegit exiles candida mappa cibos. [Pereira 100] O nobre enfeita a mesa com toalhas alvas, e cobre com guardanapo branco os raros alimentos. Comida de fidalgos, pouca em mantéis alvos. VIDE: Obtegit exiles candida mappa cibos.

1507. Ingrata patria, ne ossa quidem mea habebis. [Valério Máximo, Facta et Dicta Memorabilia 5.3.2] Pátria ingrata, não terás nem meus ossos. (=Palavras de Cipião Africano). Ingrata patria, non possidebis ossa mea. Pátria ingrata, não terás meus ossos.

1508. Ingrata quae tuta. O que não oferece risco não agrada. Ingrata quae tuta; ex temeritate spes. [Tácito, Historiae 3.26] O que é seguro, desagrada; da temeridade vem a esperança. VIDE: Illicita amantur. Illicita amantur; excidit, quidquid licet.

1509. Ingrata sunt beneficia quibus comes est metus. [Publílio Siro] São desagradáveis os favores acompanhados pelo medo.

1510. Ingrata sunt, quae ultro non petentibus offeruntur. [Manúcio, Adagia 388] Não agrada o que se dá a quem não pediu. VIDE: Merx ultronea putet.

1511. Ingrati immemores beneficiorum esse solent homines. [DAPR 375] Os homens ingratos costumam esquecer-se dos favores. O mundo paga com ingratidão. A ingratidão é a sombra do benefício.

1512. Ingratis, cum benefeceris, peiores fiunt. Quando se faz bem a ingratos, eles ficam piores. Quem faz bem ao ingrato, compra caro e vende barato.

1513. Ingratitudinem impudentia sequitur quae ad omnem turpitudinem maxime est dux. [Xenofontes / Bernardes, Nova Floresta 2.188] O atrevimento é companheiro da ingratidão, a qual leva a toda torpeza.

1514. Ingrato benefacere et mortuum ungere paria sunt. [Apostólio 5.30] Fazer bem a ingrato e perfumar defunto são coisas iguais. Duas vezes é perdido o que ao ingrato é concedido. Ingrato benefacere et ungere mortuum aequalia sunt.

1515. Ingrato benefaciens perdit oleum et operam. [DAPR 83] Quem beneficia um ingrato perde o óleo da lâmpada e o trabalho. Quem faz bem ao ingrato compra caro e vende barato. Duas vezes é perdido o que ao ingrato é concedido. VIDE: Ingrato quid agis, hoc semper et undique perdis. Perit quod facis ingrato. Praemia non capiet, ingrato qui bona praestat. Qui beneficium collocat in ingratum perdit operam.

1516. Ingrato homine nihil impensius est. [Plauto, Bacchides 359] Nada é mais abominável que o ingrato. VIDE: Ingrato benefaciens perdit oleum et operam.

1517. Ingrato nil ingratius. Nada é mais desagradável que o ingrato.

1517a. Ingrato quid agis, hoc semper et undique perdis. [Horae Belgicae 13] Sempre e em qualquer lugar, perde-se o que se faz para o ingrato.  ■Duas vezes é perdido o que ao ingrato é concedido.

1518. Ingrato tellus homine nil peius creat. [Publílio Siro] A terra não produz nada pior que o homem ingrato. Ingrato homine terra peius nihil creat.

1519. Ingratos ante omnia pone sodales. [Juvenal, Satirae 11.192] Antes de mais nada, deixa os companheiros ingratos.

1520. Ingratum est beneficium, quod diu inter manus dantis haesit. [Sêneca, De Beneficiis 2.1.2] É desagradável a dádiva que demora nas mãos do doador. Dá duas vezes quem de pronto dá. Ao amigo que pede não se diz amanhã. VIDE: Beneficium celeritas gratius facit. Gratia quae tarda est, ingrata est gratia. Gratia namque cum fieri properat, gratia grata magis. Non dat qui munere tardat. Plus dat qui in tempore dat. Tarde benefacere nolle est. Tardum beneficium ingratum est.

1521. Ingratum etiam ipsi culpabunt mali. [Plauto, Bachides 395] Até os maus censurarão o ingrato.

1522. Ingratum gratia tarda facit. [Ausônio, Epigrammata 86] O favor que demora faz o ingrato. VIDE: Si bene quid facias, facies cito, nam cito factum gratum erit: ingratum gratia tarda facit.

1523. Ingratum si dixeris, omnia dixeris. [Macdonnel 120] Se o chamares de ingrato, terás dito tudo. O mal-agradecido não é bem-nascido. VIDE: Dixeris maledicta cuncta, cum ingratum hominem dixeris. Ingrato tellus homine nil peius creat. Si ingratum dixeris, omnia dixeris.

1524. Ingratus est qui beneficium accepisse se negat quod accepit; ingratus est qui dissimulat; ingratus qui non reddit; ingratissimus omnium, qui oblitus est. [Sêneca, De Beneficiis 3.1.2] É ingrato quem nega ter recebido um favor que de fato recebeu; é ingrato quem esconde; é ingrato quem não retribui; e o mais ingrato de todos é aquele que esqueceu.

1525. Ingratus est qui remotis arbitris agit gratias. [Sêneca, De Beneficiis 2.23.2] É ingrato quem só agradece quando não há testemunhas.

1526. Ingratus unus omnibus miseris nocet. [Publílio Siro] Um único ingrato prejudica a todos os necessitados.

1527. Ingredere, ut proficias. [Inscrição em entrada de escola] Entra, para progredires.

1528. Ingrediens egrediensque valvas osculare. Tanto ao entrar, como ao sair, beija a porta. (=Avalia tanto o começo como o fim dos teus atos).

1529. Ingrediente vino, egreditur secretum. [Florilegium Hebraicum 317] Quando o vinho entra, o segredo sai. Quando o vinho desce, as palavras sobem. Cachaceiro não tem segredo. VIDE: Aperit praecordia Liber. Arcanum demens detegit ebrietas. Vino affluente orationes annatant.

1530. Inhaeret etiam aviditas, desidia, iniuria, inopia, contumelia, dispendium, multiloquium, pauciloquium. [Plauto, Mercator 30] Também estão ligados também (ao amor) a cobiça, a negligência, a injustiça, a pobreza, o insulto, a despesa, a loquacidade, o laconismo.

1531. Inhonesta victoria est suos vincere. [DM 68] Vencer os seus é uma vitória indigna.

1532. Inhumanitas omni aetati molesta est. [Cícero, De Senecture 7] A crueldade é perniciosa a qualquer idade.

1533. Inhumanum verbum est ultio. [Sêneca, De Ira 2.32] Vingança é uma palavra desumana.

1534. Inimici ad animum nullae conveniunt preces. [Publílio Siro] As súplicas jamais chegam ao coração do inimigo.

1535. Inimici diligendi sunt, sed cavendi. [Medina 651] Os inimigos devem ser amados, mas deve-se ter cuidado com eles. VIDE: Inimicus, ut homo, diligendus est.

1536. Inimici eius terram lingent. [Vulgata, Salmos 72.9] Os seus inimigos beijarão a terra.

1537. Inimici hominis domestici eius. [Vulgata, Miquéas 7.6; Mateus 10.36] Os inimigos do homem são seus familiares.

1538. Inimici occulti sunt pessimi. Os inimigos ocultos são os piores. VIDE: Occultae inimicitiae magis timendae sunt quam apertae.

1539. Inimici sui amicum nemo in amicitias sumit. [S.João Crisóstomo / Bernardes, Nova Floresta 1.136] Ninguém toma como amigo o amigo de seu inimigo. Não pode ser meu amigo o amigo do meu inimigo.

1540. Inimicior senibus hiems est, aestas adulescentibus. [Celso, Medicina 2.1] O inverno é mais inimigo dos velhos; o verão, dos jovens.

1541. Inimicis te placabilem, amicis inexorabilem praebes. [RH 4.21] Tu te mostras clemente com os inimigos, inexorável com os amigos.

1542. Inimicitia ira ulciscendi tempus observans. [Cícero, Tusculanae Disputationes 4.21] A inimizade é uma ira que espera o momento de vingar-se.

1543. Inimicitias maximas saepe inter amicissimos exstitisse. [Cícero, De Amicitia 34] Muitas vezes as maiores inimizades surgem entre os maiores amigos. Amigo anojado, inimigo dobrado. VIDE: Ab amico reconciliato cave.

1544. Inimicitias ponam inter te et mulierem. [Vulgata, Gênesis 3.15] Eu porei inimizades entre ti e a mulher.

1545. Inimicitias tarde suscipe, moderate exerce, fideliter depone. [DM 70] Demora a criar uma inimizade, trata-a com moderação, e renuncia a ela com lealdade.

1546. Inimico exstincto exitium lacrimae non habent. [Publílio Siro] Morto o inimico, não correm lágrimas por sua destruição.

1547. Inimicorum dona infausta. [Whitney's Choice of Emblemes 37] Dádivas de inimigos dão azar. Dádiva de ruim a seu dono se parece. VIDE: Dona inimicorum veneno illita sunt. Donum inimicorum veneno illitum. Hostium dona non dona, nec utilia. Hostium dona non sunt dona. Hostium munera non sunt munera. Hostium munera, non munera. Laedit, iuvat nil improbi munus viri. Suspecta malorum beneficia.

1548. Inimicos eius induam confusione. [Vulgata, Salmos 131.18] Cobrirei de confusão seus inimigos. (=Inscrição em moeda inglesa).

1549. Inimicum, quamvis humilem, docti est metuere. [Publílio Siro] O homem prudente teme o inimigo, por mais fraco que este seja. Não há pequeno inimigo. Pequeno machado derruba grande carvalho. Inimicum quamvis minimum non est contemnendum. O inimigo, por menor que seja, não deve ser desprezado. VIDE: A cane non magno saepe tenetur aper. Hostis, etiam si vilis, nunquam contemnendus. Iniuriam, quamvis humilem, docti est metuere.

1550. Inimicum ulcisci, vitam accipere est alteram. [Publílio Siro] Tirar vingança de um inimigo é como renascer.

1550a. Inimicus amicum simulans, inimicissimus est. O inimigo que se finge de amico é o maior inimigo.

1551. Inimicus et invidus vicinorum oculus. [Erasmo, Adagia 2.22] O olho dos vizinhos é inimigo e invejoso. VIDE: Oculus vicinorum invidus.

1552. Inimicus homo hoc fecit. [Vulgata, Mateus 13.28] O homem inimigo é que fez isso.

1553. Inimicus oculus esse vicini solet. [Publílio Siro] O olho do vizinho costuma ser inimigo. Não se tem inveja a defuntos e apartados, senão a vizinhos e chegados. VIDE: Affinitas et invidere sunt simul. Invidus vicini oculus. Vicinus invidet vicino.

1554. Inimicus regni, regis, et populi. Um inimigo do país, do rei e do povo.

1555. Inimicus reipublicae. Um inimigo do estado.

1556. Inimicus sapiens praestat amico stulto. [Erpênio, Sententiae Arabicae 50 / Rezende 2657] Mais vale inimigo sabedor que amigo ignorante. VIDE: Melior est inimicitia sapientis quam amicitia insipientis.

1557. Inimicus sibi, amicus nemini. Quem é inimigo de si mesmo, não é amigo de ninguém.

1558. Inimicus, ut homo, diligendus est. [Medina 651] Deve-se amar o inimigo, como a um ser humano. VIDE: Inimici diligendi sunt, sed cavendi.

1559. Iniqua nunquam regna perpetuo manent. [Sêneca, Medea 196] As tiranias nunca subsistem para sempre. Iniqua nunquam imperia retinentur diu. As tiranias nunca duram por muito tempo. VIDE: Imperia crudelia magis acerba quam diuturna. Invisa nunquam imperia retinentur diu.

1560. Iniqua partitio. [Cícero, De Oratore 2.123; Pereira 116] É injusta essa divisão. Partilha de Liboa com Almada: uma leva tudo, outra nada. VIDE: Ego primam tollo, nominor quoniam leo. Infida societas regni. Leonina societas. Nunquam est fidelis cum potente societas. Primo mihi. Quia nominor leo.

1561. Iniqua raro maximis virtutibus fortuna parcit. [Sêneca, Hercules Furens 325] A sorte injusta raramente poupa as grandes virtudes.

1562. Iniquissima haec bellorum condicio est: prospera omnes sibi vindicant; adversa uni imputantur. [Tácito, Agricola 27] É muito injusta esta condição das guerras: o sucesso todos reivindicam para si; o desastre é atribuído a um só.

1562a. Iniquissimam pacem iustissimo bello antefero. [Cícero, Ad Familiares 6.5.5, adaptado] Prefiro uma paz injustíssima a uma guerra muito justa.

1563. Iniquissimum est ex furto servi dominum locupletari impune. [Digesta 15.1.3.12] É extremamente iníquo locupletar-se o senhor do furto praticado pelo servo.

1564. Iniquo secernere iustum. Separar o justo do iníquo. VIDE: Rectum dignoscere curvo.

1565. Iniquum est aliquem rei suae esse iudicem. [Edward Coke / Stevenson 1277] É injusto alguém ser juiz em própria causa. Ninguém pode ser juiz em causa própria. Iniquum est aliquem suae rei iudicem fieri. VIDE: Aliquis non debet esse iudex in propria causa, quia non potest esse iudex et pars. In propria causa nemo iudex. Iudex in causa propria nemo esse potest. Ne quis in sua causa iudicet. Nemo esse iudex in sua causa potest. Nemo iudex in sua causa. Nullus in sua causa iudex sit.

1566. Iniquum est collapsis manum non porrigere. [Sêneca Retórico, Controversiae 1.1.14] É injusto não estender a mão aos caídos. VIDE: Cadenti porrige dextram. Da dextram misero.

1567. Iniquum est queri de eo, quod uni accidit, omnibus restat. [Sêneca, Epistulae Morales 99] É injusto queixar-se do que aconteceu a um e que pode acontecer a todos.

1568. Iniquum petendum, ut aequum feras. [Quintiliano, Institutio Oratoria 4.4.16] Deve-se pedir o injusto para conseguir o justo. Pedir mais do que se deve para cobrar o devido. Pede o máximo para teres o que baste. Iniquum petas, ut aequum feras. [Bacon, De Supplicationibus 2] Iniquum pete, ut aequum obtineas. Iniquum postula, ut aequum auferas. [Schottus, Adagia 19] VIDE: Ad summa quisque contendat, sic enim futurum medium ut teneat. Alta pete ut media adsint. Oportet iniquum petas, ut aequum feras. Summa cape, et medio potieris. Summum cape et medium tenebis. Summum cape, et medium habebis. Ut obtineas medium, summum cape.

1569. Iniquum ut accusator idem sit et iudex. É uma iniqüidade ser a mesma pessoa o acusador e o juiz.

1570. Iniquus est, qui commune vitium singulis obiecit. [Sêneca, De Ira 3.26.3] É injusto quem censura nos indivíduos defeito comum a todos.

1571. Iniquus, qua capit insontes, se dolet arte capi. [Gualterius Anglicus, Fabulae Aesopicae 45.17] O malvado chora, quando é apanhado pela mesma armadilha com que apanhou os inocentes.

1572. Initia enim in potestate nostra sunt: de eventu fortuna iudicat. [Sêneca, Epistulae Morales 14.16; Albertano da Brescia, Liber Consolationis 26] O início está em nosso poder; do resultado é a sorte que decide. Initia in potestate nostra, exitus fortunae. [Binder, Thesaurus 1514] O início está em nossas mão; o resultado pertence à sorte.

1573. Initiis mederi praestat. [Binder, Medulla 753] É melhor tratar no começo. Remédio só serve cedo. VIDE: Auxilium profligatis contumelia est. Incipientibus malis obstruendae sunt viae.

1574. Initio confidens, in facto timidus. [Erasmo, Adagia 3.4.12] Atrevido no projeto, tímido na execução.

1575. Initio litis. [Jur] No início da lide. No início do processo.

1576. Initium artis dedit observatio. Foi a observação que deu início à ciência. Initium ergo dicendi dedit natura, initium artis observatio. [Quintiliano, Institutio Oratoria 3.2.3] À fala foi a natureza que deu início; à ciência, foi a observação.

1577. Initium ergo eius ab natura ductum videtur. [Cícero, De Inventione 2.65] Portanto, considera-se que o fundamento dele (do direito) foi tirado da natureza. VIDE: Iuris initium a natura ductum est.

1578. Initium est salutis notitia peccati. [Epicuro / Sêneca, Epistulae Morales 28.9] O reconhecimento do erro é o início da regeneração. Quem se arrepende, salva-se. Quem erra e se emenda, a Deus se recomenda. Initium est salutis cognitio peccati. VIDE: Confessio sceleris initium salutis. Locum tenet proximum innocentiae confessio: ubi confessio, ibi remissio. Parce fatenti. Peccavi, fateor; veniam peto; parce fatenti, Deus! Qualis confessio, talis absolutio. Saepe impetravit veniam confessus reus. Ubi est confessio, ibi est remissio. Veniam provocat criminis confessio.

1579. Initium irae furor est, finis vero paenitentia. [Erpênio, Grammatica Arabica 282 / Rezende 2661] O começo da cólera é o furor, e o fim é o arrependimento. A cólera começa pelo delírio e finda pelo arrependimento. VIDE: Finis irae initium est paenitentiae.

1580. Initium morbi est aegris sana miscere. [Sêneca, De Tranquillitate Animi 7.4] O começo da doença é misturar o que está são com o que que está enfermo.

1581. Initium omnis peccati est superbia. [Vulgata, Eclesiástico 10.15] O princípio de todo pecado é a soberba. VIDE: Superbia initium omnium peccatorum.

1582. Initium sapientiae, timor Domini. [Vulgata, Salmos 110.10; Eclesiástico 1.16] O temor do Senhor é o princípio da sabedoria. VIDE: Corona sapientiae timor Domini. Ecce timor Domini, ipsa est sapientia. Principium sapientiae timor Domini. Timor Domini principium sapientiae. Timor Domini principium scientiae.

1583. Initium vitae hominis, aqua et panis, et vestimentum, et domus protegens turpitudinem. [Vulgata, Eclesiástico 29.28] O essencial para a vida do homem é água e pão, e roupa, e casa para proteger a intimidade.

1584. Iniuria absque damno. [Jur / Broom 162] Injustiça sem dano. VIDE: Damnum absque iniuria.

1585. Iniuria dicitur omne quod non iure fit. [Institutiones 4.4.1] Considera-se injustiça tudo que se faz em desacordo com a lei. VIDE: Omne enim, quod non iure fit, iniuria fieri dicitur.

1586. Iniuria duobus modis fit: vi et fraude. [Jur] A injustiça se faz de dois modos: ou pela força, ou pela fraude. VIDE: Duobus modis fit iniuria: aut vi aut fraude.

1587. Iniuria ex affectu facientis consistat. [Digesta 47.10.3.1] A injustiça está na intenção de quem a faz.

1588. Iniuria ex iniuria, ex probro probrum. [Apostólio 19.79] De uma injustiça vem outra, de uma ofensa vem outra.

1589. Iniuria in sapientem virum non cadit. [Sêneca, De Constantia Sapientis 7.2] A injustiça não afeta o sábio.

1590. Iniuria iniuriam cohibere licet. [Schrevelius 1174] É permitido coibir uma injustiça com outra.

1591. Iniuria non excusat iniuriam. [Jur / Broom 309] Uma injustiça não justifica outra.

1592. Iniuria non fit volenti. [Jur] Não há injustiça a quem consente. VIDE: Volenti non fit iniuria.

1593. Iniuria probos afficit qui malis parcit. [Apostólio 1.47] Quem poupa os maus injuria os bons. Quem poupa o mau, prejudica o bom. VIDE: Bonis nocet qui malis parcet. Bonis nocet quisquis pepercerit malis. Minatur innocentibus qui parcit nocentibus. Parcit quisque malis, perdere vult bonos. Qui parcit nocentibus, innocentes punit.

1594. Iniuria solvit amorem. [Luciano / Erasmo, Adagia 4.7.79] A violência destrói o amor.

1595. Iniuria unius, minae multorum. Injustiça a um, ameaças a muitos.

1596. Iniuriae addidit contumeliam. À injustiça juntou a injúria. Além de queda, coice. VIDE: Ad damnum adderetur iniuria.

1597. Iniuriae inscribuntur aeri, et beneficia arenae. [Gaal 596] As ofensas se escrevem no bronze, os benefícios, na areia. VIDE: Beneficiorum memoria labilis est, iniuriarum vero tenax. Memoria beneficiorum fragilis est, iniuriarum tenax.

1598. Iniuriae optima est medela oblivio. [H.J.P.de Bayer, Poematum Libellus 142] O esquecimento é o melhor remédio para a injustiça. O esquecimento é o melhor remédio das injúrias. VIDE: Iniuriarum remedium est oblivio.

1599. Iniuriae plus in maledicto est quam in manu. [Publílio Siro] Há mais injustiça na palavra má do que na mão. Mais fere má palavra que espada afiada. VIDE: Asperitas odium movet. Asperitas odium saevaque bella movet. In maledicto plus iniuriae quam in manu. Lingua mala, acutior cuspide gladii. Multo quam ferrum lingua atrocior ferit. Plus in maledicto quam in manu est iniuriae. Plus stricto mendax offendit lingua mucrone. Vox est potentior ense. Vulnus linguae consolidari non potest.

1600. Iniuriae potentiorum sunt. [Francis Bacon, Of Church Controversies 51] As injustiças vêm dos que têm mais poder.

Ao Topo