DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS
Compilado por HENERIK KOCHER
Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas
A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U VZ
I1 I2 I3 I4 I5 I6 I7 I8 I9 I10 I11 I12 I13
I8: 1401-1600
1401. Inertis est, nescire quid liceat sibi. [Sêneca, Octavia 453] É do incapaz não saber o que lhe é permitido.
1402. Inesse et incredibile verum, et verisimile mendacium. [Minúcio Félix, Octavius 14] Existe a verdade incrível e a mentira verossímil.
1403. Inest clementia forti. [Divisa / Rezende 2605] A clêmencia é própria do homem valente.
1404. Inest et formicae sua bilis. [Apostólio 8.26] A mosca também tem a sua bílis. ■Também a formiga tem catarro. ■Cada formiga tem sua ira. ■Não há pequeno inimigo. ■Não há nada tão pequeno que não possa ser veneno. ●Inest et formicae fel. [Schottus, Adagia 70] A mosca também tem o seu fel. ●Inest et formicae et serpho bilis. [Erasmo, Adagia 2.5.31] Também a formiga e o mosquito têm a sua ira. VIDE: ●Est et formicae et culici sua bilis. ●Et formicae sua bilis inest. ●Etiam formicae sua bilis inest. ●Formicae sua bilis inest, habet et musca splenem. ●Habet et musca splenem. ●Habet et musca splenem, et formica bilem. ●Ne despicias debilem, nam culex fodit oculum leonis. ●Tam parvum nihil est, cui sit defensio nulla.
1405. Inest sua gratia parvis. [Bailey, Divers Proverbs 21] As coisas pequenas têm seu encanto. ■Pequenas caixas têm bons ungüentos. VIDE: ●Parvum parva decent. ●Parvum parva decent, sed inest gratia parvis.
1406. Ineuntis aetatis inscitia senum constituenda et regenda prudentia est. [Cícero, De Officiis 1.34] A inexperiência da mocidade deve ser regulada e dirigida pela prudência dos velhos.
1407. Inevitabile est fatum. O destino é inevitável. ■O que há de ser tem muita força. ■Quem nasceu para a forca não morre afogado. VIDE: ●Destinatus cruci non submergitur. ●Ducunt volentem fata, nolentem trahunt. ●Pugnare cum diis cumque fortuna grave est.
1408. Inexcusabilis es, o homo omnis qui iudicas. [Vulgata, Romanos 2.1] És inescusável, ó homem que julgas, quem quer que sejas.
1409. Inexspectata semper gratiora. O que não se espera é sempre mais agradável. ■Toda coisa nova apraz. ■Tudo que é novo cativa. VIDE: ●Omne novum carum.
1410. Inexpertis enim dulcis est pugna. [Vegécio, Epitoma Rei Militaris 3.11] A guerra é doce para os que não a conhecem. ■Doce é a guerra para quem não andou nela. ■Bem parece a guerra a quem está longe dela. VIDE: ●Bellum dulce inexpertis. ●Dulce bellum inexpertis. ●Dulce bellum inexpertis, expertus metuit. ●Dulce haud expertis est bellum. ●Maxime bellum affectant, qui, quid sit bellare nunquam experti sunt.
1411. Inexplebile dolium. [Erasmo, Adagia 1.10.33] Um barril que nunca fica cheio. ■É um saco sem fundo. VIDE: ●Danaidum dolium. ●Dolium Danaidum. ●Dolium inexplebile. ●Dolium pertusum. ●Pertusum dolium. ●Saccus pertusus.
1412. Inexplebile dolium avaritia et libido habendi. [Eiselein 494] Ambição e desejo de possuir, barril que nunca fica cheio.
1413. Inexplebile lucrum. [Tales de Mileto / Rezende 2606] A ganância é insaciável. ■A cobiça não se farta. VIDE: ●Avarum irritat, non satiat pecunia.
1414. Inexspectata plus aggravant. [Sêneca, Epistulae Morales 91.3] Os males imprevistos prejudicam mais.
1415. Infandum, regina, iubes renovare dolorem. [Virgílio, Eneida 2.3] Ó rainha, tu fazes renovar uma dor inefável.
1415a. Infans ante partum matri est onerosus, in partu dolorosus, post partum laboriosus. [Seybold 156] Para a mãe, a criança, antes do parto é peso, no parto é dor, depois do parto é trabalho.
1416. Infans conceptus pro nato habetur, totiens de commodo eius agitur. [Jur] Tem-se por nascida a criança concebida, sempre que se tratar de sua vantagem. VIDE: ●Conceptus pro iam nato habetur. ●Conceptus pro nato, quoad sui commodum, habetur. ●Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de eius commodo agitur.
1417. Infans crescat in mores patrios. [Estácio, Silvae 4.7.41] Cresça a criança nos costumes paternos.
1418. Infantissimus inter eloquentissimos. [Manúcio, Adagia 293] Um caladão entre homens muito eloqüentes. VIDE: ●Argutos inter strepere anser olores. ●Graculus inter musas. ●Indoctus inter doctissimos.
1419. Infecta ovis eiciatur, ne totum ovile inficiatur. Expulse-se a ovelha infectada, para que não se infecte todo o rebanho. ■Uma ovelha tinhosa faz todo o rebanho tinhoso. VIDE: ●De contaminatis contaminamur. ●Grex totus in agris unius scabie cadit. ●Mala vicini pecoris contagia laedent. ●Morbida sola pecus totum corrumpit ovile. ●Morbida facta pecus totum corrumpit ovile. ●Saepe unus puer improbus atque impurus inquinat totum gregem. ●Scabiosa ovis totum inquinat gregem. ●Scabiosam ovem totum inquinare gregem. ●Una infecta ovis totum corrumpit ovile. ●Una mala pecus inficit omne pecus. ●Unius pecudis scabies totum commaculat gregem.
1420. Infelices, ecquid intellegites maiorem vos famem habere quam ventrem? [Sêneca, Epistulae Morales 89.22] Infelizes, porventura não percebeis que tendes fome maior que a barriga?
1421. Infelici innocentia est felicitas. [Publílio Siro] Para o infeliz, a inocência é a felicidade.
1421a. Infelicissimum infortunii genus est fuisse felicem. [Seybold 156] O pior tipo de desgraça é ter sido feliz.
1422. Infelicium nulli sunt affines. [Jacob Cats, Moral Emblems 91] Os infelizes não têm parentes. ■Pobre não tem parentes. ■Ninguém quer do indigente ser primo nem parente. ●Infelicium nulli sunt cognati nec amici. Os infelizes não têm parentes nem amigos. VIDE: ●Felicium multi cognati. ●Felicium omnes sunt affines. ●Inopi nullus amicus.
1423. Infelix! cui te exitio fortuna reservat! [Virgílio, Eneida 5.625] Infeliz! A que morte a sorte te reserva! VIDE: ●O gens infelix! cui te exitio fortuna reservat! ●O gens infortunata! cui morti reservat te fortuna!
1423a. Infelix domus est, in qua colus imperat ensi. [Obras Sueltas de D. Juan de Yriarte 59] E infeliz a casa em que a roca manda na espada. ■Mal vai a casa quando a roca manda à espada. ■Em casa de Gonçalo mais pode a galinha que o galo. VIDE: ●Illa domus labetur ubi colus imperat ensi. VIDE: ●Sponsae des curtum, magis oblongum tibi cultrum.
1424. Infelix ego homo! [Vulgata, Romanos 7.24] Pobre de mim! VIDE: ●Me miser! ●Miser ego homo!
1425. Infelix est cui omnia licent. [Rezende 2613] É infeliz aquele a quem tudo é permitido.
1426. Infelix mus est cui non uno lare plus est. [Samuel Singer, Sprichwörter des Mittelalters 1.104] É infeliz o rato que não tem mais que uma morada. ■Infeliz do rato que só conhece um buraco. ■Não ponhas todos os ovos na mesma cesta. VIDE: ●Is cito mus capitur latebrae qui credidit uni. ●Miser est mus antro qui clauditur uno. ●Muri nulla salus cui pervius est cavus unus. ●Ne totam substantiam uni credamus navi. ●Uni navi ne committas omnia.
1427. Infelix nec habet quem porrigat ore trientem. [Juvenal, Satirae 3.267] O infeliz não tem quem coloque em sua boca uma moeda. ("Aristófanes faz menção da moeda de quatro réis que costumavam meter na boca do defunto, para ter a alma com que pagar o frete da barca de Aqueronte". Bernardes, Nova Floresta 1.156). VIDE: ●Non habet infelix quem porrigat ore trientem.
1428. Infelix, operam perdas, ut si quis asellum in campo doceat parentem currere frenis. [Horácio, Sermones 1.1.90] Perderás teu trabalho, infeliz, como alguém que ensine o asno a correr pelo campo submisso ao freio. VIDE: ●Asinum sub freno currere doces.
1429. Infelix vero matrimonium non solum verbera faciunt. [Augustin von Leyser, Meditationes ad Pandectas 340] Não são apenas as agressões que tornam infeliz o casamento.
1430. Inferior horret, quidquid peccat superior. [DAPR 507] O inferior treme de medo a qualquer erro que o chefe cometa. ■A grei paga as loucuras do seu rei. VIDE: ●Humiles laborant ubi potentes dissident. ●Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi.
1431. Inferior legem superioris tollere non potest. [Jur] O inferior não pode impedir a determinação do superior.
1432. Inferior rescit, quicquid peccat superior. [Publílio Siro] O subordinado descobre tudo que o chefe faça de errado. ■Ninguém é herói para seu criado de quarto. ■O sacristão sabe que o santo é de pau.
1433. Inferior virtute, meas devertor ad artes. [Ovídio, Metamorphoses 9.62] Sendo inferior em forças, recorro aos meus artifícios.
1434. Infida societas regni. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 1.14, adaptado] É pouco segura a sociedade com o poder. VIDE: ●Ego primam tollo, nominor quoniam leo. ●Iniqua partitio. ●Leonina societas. ●Nunquam est fidelis cum potente societas. ●Primo mihi. ●Quia nominor leo.
1435. Infideli in minimis, ne credas maiora. [DAPR 396] A quem é infiel no pouco não confiarás o muito. ■Quem não é leal no pouco, não fies dele no muito. ■Ladrão de tostão, ladrão de milhão. VIDE: ●Canis a corio nunquam absterrebitur uncto.
1435a. Infidelis secreti custos est ebrietas. A embriaguez é guardião infiel do segredo. ■Quando o vinho desce, as palavras sobem. ■Onde entra o vinho, sai a razão. VIDE: ●Ubi intrat vinum, exit arcanum. ●Ubi intrat vinum, exit ratio.
1436. Infimus et servus quisque valere cupit. Até o humilde servo quer ter poder. ■Estorninhos e pardais, todos querem ser iguais. ●Infimus quisque valere cupit. [Pereira 117] Qualquer pessoa humilde quer ter poder.
1437. Infimus infimo non praestat. [Medina 603] Um humilde não vale mais que outro. ■Estorninhos e pardais, todos somos iguais.
1438. Infinita est velocitas temporis, quae magis apparet respicientibus. [Sêneca, Epistulae Morales 49.2] A velocidade do tempo é infinita, e mais visível aos que olham para trás.
1439. Infinito non est aliquid maius. [Tomás de Aquino, Opera 34] Nada é maior que o infinito. VIDE: ●Nihil maius infinito.
1440. Infirma venditio erit, si legis forma neglegatur. [Jur / L.De-Mauri, Regulae Juris 81] É defeituosa a venda, se a formalidade da lei é desprezada.
1441. Infirmas adiuvat ira manus. [Ovídio, Amores 1.7.66] A cólera dá forças às mãos fracas.
1442. Infirmi animi est, non posse divitias pati. [Sêneca, Epistulae Morales 5.6] É do espírito fraco não poder suportar as riquezas.
1443. Infirmi est animi exiguique voluptas ultio. [Juvenal, Satira 13.190] A vingança é o prazer do espírito fraco e pequenino. VIDE: ●Ne malorum memineris.
1444. Infirmi medicina opus habent. [Schottus, Adagialia Sacra 24] Os doentes é que precisam de remédio. VIDE: ●Cum nullus sit morbus, nulla medela opus. ●Cum nullus sit morbus, nulla medela indigeamus. ●Indigent infirmi medici auxilium. ●Non egent qui sani sunt medico, sed qui male habent. ●Non est opus sanis medicus, sed male habentibus. ●Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus. ●Non necesse habent sani medico, sed qui male habent. ●Quorum corpus aegrotat, iis medico opus est. ●Recte qui valeat, medicae non indigus artis. ●Sanus non eget medico, sed male habens.
1445. Infirmis culpa pusilla nocet. [Ovídio, Remedium Amoris 730] Para os doentes, a menor imprudência faz mal.
1446. Infirmitas mali per ipsam boni formam lucemque discernitur. [Plotino / Rezende 2620] A deformidade do mal se destaca pela própria beleza e luz do bem.
1447. Infirmitas puerorum, ferocitas iuvenum et gravitas iam constantis aetatis. [Cícero, De Senectute 34] A insegurança é das crianças, a arrogância é dos jovens e a seriedade é da idade adulta.
1448. Infirmos curate, mortuos suscitate, leprosos mundate, daemones eicite. [Vulgata, Mateus 10.8] Curai os enfermos, ressuscitai os mortos, limpai os leprosos, expeli os demônios.
1449. Infirmum autem in fide assumite, non in disceptationibus cogitationum. [Vulgata, Romanos 14.1] Ao que é pois ainda fraco na fé, ajudai-o, não com debates de opiniões.
1450. Infixo iaculo fugere. [Pereira 101] Fugir depois de enterrar o dardo. ■Dar bofetada e esconder a mão. ●Infixo aculeo fugere. [Erasmo, Adagia 1.1.5] Fugir depois de espetar o aguilhão.
1451. Infixus sum in limo profundi, et non est substantia. [Vulgata, Salmos 68.3] Atolado estou no lodo profundo, e não há firmeza. ●Infixus sum in limo profundi, et non possum consistere. Atolado estou no lodo profundo e não posso firmar-me. VIDE: ●Immersus sum in limo profundi, et non est ubi pedem figam.
1452. Inflat se tamquam rana. [Petrônio, Satiricon 74] Ele se incha como uma rã.
1452a. Inflati si rogentur, inflatiores fiunt. [Seybold 156] Os soberbos, se lhe rogam, ficam ainda mais soberbos. ■Ao ruim, quanto mais lhe rogam, mais se estende.
1453. Infortunati procul amici. [Gaal 99] Os amigos ficam longe do infeliz. ■Não há amigo nem irmão, não havendo dinheiro na mão. VIDE: ●Est enim amicus secundum tempus suum, et non permanebit in die tribulationis. ●Mendico nec parentes amici sunt. ●Procul amici sunt viri in malis siti. ●Viri infortunati procul amici.
1454. Infortunia nostra, alienis collata, leviora. [Geoffrey Whitney, A Choice of Emblems] Nossos infortúnios, comparados com os dos outros, parecem mais suaves.
1455. Infortunium et fugientem corripit. [Schrevelius 1184] A má sorte apanha até quem dela foge.
1456. Infortunium tuum celato, ne gaudio inimicos afficias. [Periandro / Rezende 2627] Oculta a tua infelicidade para que não recompenses teus inimigos com o prazer. VIDE: ●Dissimula casum, gnarus ne gaudeat hostis.
1457. Infra. Abaixo.
1458. Infra aetatem. [Jur / Black 960] Abaixo da idade.
1459. Infra annos nubiles. [Jur / Black 960] Abaixo da idade de contrair matrimônio.
1460. Infra dignitatem. Abaixo da dignidade.
1461. Infra lunam nihil est nisi caducum. [Cícero, Somnium Scipionis 17, adaptado] Abaixo da lua nada existe que não seja temporário.
1461a. Infra petita. [Jur] Abaixo do que foi pedido. VIDE: ●Citra petita.
1462. Infrenis oris finis et vectigal calamitas. [Seybold 157] O fim e o ganho da boca sem freio é a desgraça.
1462a. Infundant oleum qui egent lucerna. Quem precisa da candeia, coloque o azeite. ■Quem precisa de candeia, que traga azeite. VIDE: ●Qui egent lucerna, infundunt oleum.
1463. Ingemisce tacens. [Vulgata, Ezequiel 24.17] Geme baixinho.
1464. Ingenia coacta male respondent. [Binder, Thesaurus 1504] Inteligências forçadas produzem mal.
1465. Ingenio facies conciliante placet. [Ovídio, De Medicamine Faciei Femineae 44] A beleza agrada quando a ela se junta a inteligência.
1466. Ingenio maximus, arte rudis. [Ovídio, Tristia 2.1.424] O maior em inteligência, mas inexperiente em arte. (=Refere-se a Ênio).
1467. Ingenio pollet, cui vim fortuna negavit. [Binder, Medulla 740] Vence com a inteligência aquele a quem a sorte recusou força.
1468. Ingenio pugnax, corpore parvus erat. [Binder, Medulla 742] De inteligência, era um lutador, mas era pequeno de corpo.
1469. Ingenio stat sine morte decus. [Propércio, Elegiae 3.2.26] Para o gênio a glória é imortal.
1470. Ingenio stimulos subdere fama solet. [Ovídio, Tristia 5.1.76] A fama costuma estimular o engenho.
1471. Ingenio tardo praeceptum firmius haeret. [Binder, Thesaurus 1505] Na inteligência lenta, o ensinamento se fixa com mais firmeza.
1472. Ingenio vulpes cedat capientibus aequum est. [Pereira 111] É justo que a raposa seja inferior em sabedoria aos que a capturam. ■Muito sabe a raposa, mais sabe quem a toma. VIDE: ●Nunquam fuit vulpes adeo ingeniosa quae quandoque non caderet in laqueum venatoris. ●Pulchre fallit vulpem.
1473. Ingeniorum cos aemulatio. [Moore 462] A rivalidade é a pedra de afiar das inteligências.
1474. Ingeniosa gula est. [Marcial, Epigrammata 13.62] A garganta é engenhosa. ■A fome faz o lobo sair do mato. VIDE: ●Etiam stultis acuit ingenium fames. ●Fames acuit animantibus ingenium.
1475. Ingeniosus homo es. [Marcial, Epigrammata 1.73.4] És um homem inventivo.
1476. Ingenita levitas et erudita vanitas. [Cícero, Pro Flacco, fragmento] A frivolidade é inata, mas a vaidade se aprende.
1477. Ingenium est omnium hominum ab labore proclive ad libidinem. [Terêncio, Andria 77] É da natureza de todos os homens deixarem o trabalho pelo prazer.
1478. Ingenium excellens non gignit venter obesus. [Binder, Thesaurus 1506] Barriga inchada não produz inteligência superior. ■Barriga cheia, pé dormente. VIDE: ●A studiis venter nimium distentus abhorret. ●Impletus venter non vult studere libenter. ●Plenus venter non studet libenter. ●Venter plenus somnum parit. ●Ventre pleno corpus sopore gravatum.
1479. Ingenium industria alitur. [Cícero, Pro Caelio 45, adaptado] A inteligência se alimenta do esforço. ●Gênio é um por cento de inspiração e noventa e nove por cento de transpiração. [Thomas Alva Edison]
1480. Ingenium ingens inculto latet hoc sub corpore. [Horácio, Satirae 3.33] Um talento poderoso se esconde sob esse corpo rude. ■Debaixo de uma ruim capa jaz um bom dizedor. VIDE: ●Saepe sub palliolo sordido latet sapientia. ●Saepe summa ingenia in occulto latent.
1481. Ingenium magni detrectat livor Homeri. [Ovídio, Remedia Amoris 365] A inveja menospreza até o gênio do grande Homero.
1482. Ingenium mala saepe movent. [Ovídio, Ars Amatoria 2.43] As desgraças, muitas vezes, despertam a inteligência. ■A necessidade faz o sapo pular. VIDE: ●Artis magistra necessitas. ●Durum flagellum est paedagogus ingenii.
1483. Ingenium nequam nunquam rem diligit aequam. [Eiselein 617] Cabeça ruim não gosta nunca de coisa certa.
1484. Ingenium non ante pilos venit. [Binder, Thesaurus 1508] A sabedoria não chega antes da barba.
1485. Ingenium potis irritet Musa poëtis. [Propércio, Elegiae 4.6.75] A Musa excitará o talento dos poetas que tenham bebido.
1485a. Ingenium probitas, artemque modestia vincit. [Estácio. Silvae 3.5.67] A honradez vence o talento, e a modéstia vence a habilidade.
1486. Ingenium quondam fuerat pretiosius auro; at nunc barbaria est grandis, habere nihil. [Ovídio, Amores 3.8.3] Outrora a inteligência era mais preciosa que o ouro, mas agora nada ter é considerado grande ignorância.
1487. Ingenium res adversae nudare solent, celare secundae. [Horácio, Sermones 2.8.73] A adversidade costuma mostrar a natureza da pessoa; a prosperidade costuma escondê-la.
1488. Ingenium studio si non acuatur, hebescit. [Owen, Epigrammata 3.153] Se não se afia a inteligência com o estudo, ela se embota. VIDE: ●Acies hebescit. ●Mentis acies nonnumquam hebescit.
1489. Ingenium superat vires. [Rezende 2636] A inteligência vence a força. ■Mais vale astúcia que força. VIDE: ●Ars compensabit, quod vis tibi magna negabit. ●Longe antecellit viribus sollertia.
1490. Ingenium suum vulpecula mutare nescit. [Suetônio, Vespasiano 16.3, adaptado] A raposinha não consegue mudar sua natureza. ■A raposa muda de pelo, mas não de manha. VIDE: ●De flavis vetula in canos vulpecula pilos mutat, illius at mores vertere nemo videt. ●Flavos permutat canis vulpecula crines, at nunquam mores alterat ipsa suos. ●Liquit sponte pilos Romae fera saeva lupinos, non tamen assuetos liquit in urbe dolos. ●Lupus pilum mutat, non animum. ●Lupus pilum mutat, non mentem. ●Lupus pilum mutat, non mores. ●Lupus pilum, non ingenium mutat. ●Pilos lupus mutat, sed animum non item. ●Senecta canitiem affert improbis, non item aufert malitiam. ●Vulpeculorum mutantur pili, non mores. ●Vulpes pilum mutat, non mores.
1491. Ingens copia, ingens inopia. [Daniel de La Feuille, Symbola et Emblemata Selecta 104] Grande abundância, grande escassez. ■A abundância arruína a muitos. ■A abundância, como a necessidade, arruína a muitos.
1492. Ingens discrimen. [Manúcio, Adagia 966] Uma grande diferença.
1493. Ingens opus. Um trabalho imenso.
1494. Ingens telum necessitas. [Erasmo, Adagia 2.3.40] A necessidade é uma arma poderosa. VIDE: ●Durum telum necessitas. ●Magna vis necessitas
1495. Ingentes animos angusto in pectore versant. [Virgílio, Georgica 4.82] Elas (as abelhas) agitam enormes esforços em pequeno peito. ■Grande esforço em pequeno corpo. VIDE: ●Grandis in exiguo regnabat corpore virtus.
1496. Ingentes geminant discrimina magna triumphos. [Claudiano, Contra Getas] Os grandes perigos duplicam os grandes triunfos.
1497. Ingentia marmora findit caprificus. [Divisa / Rezende 2637] A figueira brava rompe o forte mármore. ■Pequeno asno faz grande dano. VIDE: ●Marmora findit caprificus. ●Parva quidem statura, et est malus integer.
1498. Ingenuae artes. As artes liberais.
1499. Ingenuas didicisse fideliter artes emollit mores nec sinit esse feros. [Ovídio, Ex Ponto2.9.48] Ter aprendido com fidelidade as artes liberais suaviza os costumes e não permite a violência.
1500. Ingenue educatus. [Cícero, De Finibus 3.38] Educado como filho de boa família.
1501. Ingenuitas non recipit contumeliam. [Publílio Siro] A honradez não admite afronta. ●Ingenuitas non facit contumeliam. [Seybold 158] A honradez não faz afronta. VIDE: ●Ingenuus animus non fert vocis verbera.
1502. Ingenuitatem laedis, cum indignum rogas. [Publílio Siro] Comprometes tua honra, quando rogas a um homem indigno.
1503. Ingenuum veritas decet. [Stevenson 2385] Ao homem honrado convém a verdade. VIDE: ●Illiberale est mentiri; ingenuum veritas decet.
1504. Ingenuus. Nascido livre. De boa família. Nobre.
1505. Ingenuus animus non fert vocis verbera. [Publílio Siro] Uma mente digna não tolera agressões verbais. VIDE: ●Ingenuitas non recipit contumeliam.
1506. Ingenuus mensam niveis mantilibus ornat, et tegit exiles candida mappa cibos. [Pereira 100] O nobre enfeita a mesa com toalhas alvas, e cobre com guardanapo branco os raros alimentos. ■Comida de fidalgos, pouca em mantéis alvos. VIDE: ●Obtegit exiles candida mappa cibos.
1507. Ingrata patria, ne ossa quidem mea habebis. [Valério Máximo, Facta et Dicta Memorabilia 5.3.2] Pátria ingrata, não terás nem meus ossos. (=Palavras de Cipião Africano). ●Ingrata patria, non possidebis ossa mea. Pátria ingrata, não terás meus ossos.
1508. Ingrata quae tuta. O que não oferece risco não agrada. ●Ingrata quae tuta; ex temeritate spes. [Tácito, Historiae 3.26] O que é seguro, desagrada; da temeridade vem a esperança. VIDE: ●Illicita amantur. ●Illicita amantur; excidit, quidquid licet.
1509. Ingrata sunt beneficia quibus comes est metus. [Publílio Siro] São desagradáveis os favores acompanhados pelo medo.
1510. Ingrata sunt, quae ultro non petentibus offeruntur. [Manúcio, Adagia 388] Não agrada o que se dá a quem não pediu. VIDE: ●Merx ultronea putet.
1511. Ingrati immemores beneficiorum esse solent homines. [DAPR 375] Os homens ingratos costumam esquecer-se dos favores. ■O mundo paga com ingratidão. ■A ingratidão é a sombra do benefício.
1512. Ingratis, cum benefeceris, peiores fiunt. Quando se faz bem a ingratos, eles ficam piores. ■Quem faz bem ao ingrato, compra caro e vende barato.
1513. Ingratitudinem impudentia sequitur quae ad omnem turpitudinem maxime est dux. [Xenofontes / Bernardes, Nova Floresta 2.188] O atrevimento é companheiro da ingratidão, a qual leva a toda torpeza.
1514. Ingrato benefacere et mortuum ungere paria sunt. [Apostólio 5.30] Fazer bem a ingrato e perfumar defunto são coisas iguais. ■Duas vezes é perdido o que ao ingrato é concedido. ●Ingrato benefacere et ungere mortuum aequalia sunt.
1515. Ingrato benefaciens perdit oleum et operam. [DAPR 83] Quem beneficia um ingrato perde o óleo da lâmpada e o trabalho. ■Quem faz bem ao ingrato compra caro e vende barato. ■Duas vezes é perdido o que ao ingrato é concedido. VIDE: ●Ingrato quid agis, hoc semper et undique perdis. ●Perit quod facis ingrato. ●Praemia non capiet, ingrato qui bona praestat. ●Qui beneficium collocat in ingratum perdit operam.
1516. Ingrato homine nihil impensius est. [Plauto, Bacchides 359] Nada é mais abominável que o ingrato. VIDE: ●Ingrato benefaciens perdit oleum et operam.
1517. Ingrato nil ingratius. Nada é mais desagradável que o ingrato.
1517a. Ingrato quid agis, hoc semper et undique perdis. [Horae Belgicae 13] Sempre e em qualquer lugar, perde-se o que se faz para o ingrato. ■Duas vezes é perdido o que ao ingrato é concedido.
1518. Ingrato tellus homine nil peius creat. [Publílio Siro] A terra não produz nada pior que o homem ingrato. ●Ingrato homine terra peius nihil creat.
1519. Ingratos ante omnia pone sodales. [Juvenal, Satirae 11.192] Antes de mais nada, deixa os companheiros ingratos.
1520. Ingratum est beneficium, quod diu inter manus dantis haesit. [Sêneca, De Beneficiis 2.1.2] É desagradável a dádiva que demora nas mãos do doador. ■Dá duas vezes quem de pronto dá. ■Ao amigo que pede não se diz amanhã. VIDE: ●Beneficium celeritas gratius facit. ●Gratia quae tarda est, ingrata est gratia. Gratia namque cum fieri properat, gratia grata magis. ●Non dat qui munere tardat. ●Plus dat qui in tempore dat. ●Tarde benefacere nolle est. ●Tardum beneficium ingratum est.
1521. Ingratum etiam ipsi culpabunt mali. [Plauto, Bachides 395] Até os maus censurarão o ingrato.
1522. Ingratum gratia tarda facit. [Ausônio, Epigrammata 86] O favor que demora faz o ingrato. VIDE: ●Si bene quid facias, facies cito, nam cito factum gratum erit: ingratum gratia tarda facit.
1523. Ingratum si dixeris, omnia dixeris. [Macdonnel 120] Se o chamares de ingrato, terás dito tudo. ■O mal-agradecido não é bem-nascido. VIDE: ●Dixeris maledicta cuncta, cum ingratum hominem dixeris. ●Ingrato tellus homine nil peius creat. ●Si ingratum dixeris, omnia dixeris.
1524. Ingratus est qui beneficium accepisse se negat quod accepit; ingratus est qui dissimulat; ingratus qui non reddit; ingratissimus omnium, qui oblitus est. [Sêneca, De Beneficiis 3.1.2] É ingrato quem nega ter recebido um favor que de fato recebeu; é ingrato quem esconde; é ingrato quem não retribui; e o mais ingrato de todos é aquele que esqueceu.
1525. Ingratus est qui remotis arbitris agit gratias. [Sêneca, De Beneficiis 2.23.2] É ingrato quem só agradece quando não há testemunhas.
1526. Ingratus unus omnibus miseris nocet. [Publílio Siro] Um único ingrato prejudica a todos os necessitados.
1527. Ingredere, ut proficias. [Inscrição em entrada de escola] Entra, para progredires.
1528. Ingrediens egrediensque valvas osculare. Tanto ao entrar, como ao sair, beija a porta. (=Avalia tanto o começo como o fim dos teus atos).
1529. Ingrediente vino, egreditur secretum. [Florilegium Hebraicum 317] Quando o vinho entra, o segredo sai. ■Quando o vinho desce, as palavras sobem. ■Cachaceiro não tem segredo. VIDE: ●Aperit praecordia Liber. ●Arcanum demens detegit ebrietas. ●Vino affluente orationes annatant.
1530. Inhaeret etiam aviditas, desidia, iniuria, inopia, contumelia, dispendium, multiloquium, pauciloquium. [Plauto, Mercator 30] Também estão ligados também (ao amor) a cobiça, a negligência, a injustiça, a pobreza, o insulto, a despesa, a loquacidade, o laconismo.
1531. Inhonesta victoria est suos vincere. [DM 68] Vencer os seus é uma vitória indigna.
1532. Inhumanitas omni aetati molesta est. [Cícero, De Senecture 7] A crueldade é perniciosa a qualquer idade.
1533. Inhumanum verbum est ultio. [Sêneca, De Ira 2.32] Vingança é uma palavra desumana.
1534. Inimici ad animum nullae conveniunt preces. [Publílio Siro] As súplicas jamais chegam ao coração do inimigo.
1535. Inimici diligendi sunt, sed cavendi. [Medina 651] Os inimigos devem ser amados, mas deve-se ter cuidado com eles. VIDE: ●Inimicus, ut homo, diligendus est.
1536. Inimici eius terram lingent. [Vulgata, Salmos 72.9] Os seus inimigos beijarão a terra.
1537. Inimici hominis domestici eius. [Vulgata, Miquéas 7.6; Mateus 10.36] Os inimigos do homem são seus familiares.
1538. Inimici occulti sunt pessimi. Os inimigos ocultos são os piores. VIDE: ●Occultae inimicitiae magis timendae sunt quam apertae.
1539. Inimici sui amicum nemo in amicitias sumit. [S.João Crisóstomo / Bernardes, Nova Floresta 1.136] Ninguém toma como amigo o amigo de seu inimigo. ■Não pode ser meu amigo o amigo do meu inimigo.
1540. Inimicior senibus hiems est, aestas adulescentibus. [Celso, Medicina 2.1] O inverno é mais inimigo dos velhos; o verão, dos jovens.
1541. Inimicis te placabilem, amicis inexorabilem praebes. [RH 4.21] Tu te mostras clemente com os inimigos, inexorável com os amigos.
1542. Inimicitia ira ulciscendi tempus observans. [Cícero, Tusculanae Disputationes 4.21] A inimizade é uma ira que espera o momento de vingar-se.
1543. Inimicitias maximas saepe inter amicissimos exstitisse. [Cícero, De Amicitia 34] Muitas vezes as maiores inimizades surgem entre os maiores amigos. ■Amigo anojado, inimigo dobrado. VIDE: ●Ab amico reconciliato cave.
1544. Inimicitias ponam inter te et mulierem. [Vulgata, Gênesis 3.15] Eu porei inimizades entre ti e a mulher.
1545. Inimicitias tarde suscipe, moderate exerce, fideliter depone. [DM 70] Demora a criar uma inimizade, trata-a com moderação, e renuncia a ela com lealdade.
1546. Inimico exstincto exitium lacrimae non habent. [Publílio Siro] Morto o inimico, não correm lágrimas por sua destruição.
1547. Inimicorum dona infausta. [Whitney's Choice of Emblemes 37] Dádivas de inimigos dão azar. ■Dádiva de ruim a seu dono se parece. VIDE: ●Dona inimicorum veneno illita sunt. ●Donum inimicorum veneno illitum. ●Hostium dona non dona, nec utilia. ●Hostium dona non sunt dona. ●Hostium munera non sunt munera. ●Hostium munera, non munera. ●Laedit, iuvat nil improbi munus viri. ●Suspecta malorum beneficia.
1548. Inimicos eius induam confusione. [Vulgata, Salmos 131.18] Cobrirei de confusão seus inimigos. (=Inscrição em moeda inglesa).
1549. Inimicum, quamvis humilem, docti est metuere. [Publílio Siro] O homem prudente teme o inimigo, por mais fraco que este seja. ■Não há pequeno inimigo. ■Pequeno machado derruba grande carvalho. ●Inimicum quamvis minimum non est contemnendum. O inimigo, por menor que seja, não deve ser desprezado. VIDE: ●A cane non magno saepe tenetur aper. ●Hostis, etiam si vilis, nunquam contemnendus. ●Iniuriam, quamvis humilem, docti est metuere.
1550. Inimicum ulcisci, vitam accipere est alteram. [Publílio Siro] Tirar vingança de um inimigo é como renascer.
1550a. Inimicus amicum simulans, inimicissimus est. O inimigo que se finge de amico é o maior inimigo.
1551. Inimicus et invidus vicinorum oculus. [Erasmo, Adagia 2.22] O olho dos vizinhos é inimigo e invejoso. VIDE: ●Oculus vicinorum invidus.
1552. Inimicus homo hoc fecit. [Vulgata, Mateus 13.28] O homem inimigo é que fez isso.
1553. Inimicus oculus esse vicini solet. [Publílio Siro] O olho do vizinho costuma ser inimigo. ■Não se tem inveja a defuntos e apartados, senão a vizinhos e chegados. VIDE: ●Affinitas et invidere sunt simul. ●Invidus vicini oculus. ●Vicinus invidet vicino.
1554. Inimicus regni, regis, et populi. Um inimigo do país, do rei e do povo.
1555. Inimicus reipublicae. Um inimigo do estado.
1556. Inimicus sapiens praestat amico stulto. [Erpênio, Sententiae Arabicae 50 / Rezende 2657] ■Mais vale inimigo sabedor que amigo ignorante. VIDE: ●Melior est inimicitia sapientis quam amicitia insipientis.
1557. Inimicus sibi, amicus nemini. Quem é inimigo de si mesmo, não é amigo de ninguém.
1558. Inimicus, ut homo, diligendus est. [Medina 651] Deve-se amar o inimigo, como a um ser humano. VIDE: ●Inimici diligendi sunt, sed cavendi.
1559. Iniqua nunquam regna perpetuo manent. [Sêneca, Medea 196] As tiranias nunca subsistem para sempre. ●Iniqua nunquam imperia retinentur diu. As tiranias nunca duram por muito tempo. VIDE: ●Imperia crudelia magis acerba quam diuturna. ●Invisa nunquam imperia retinentur diu.
1560. Iniqua partitio. [Cícero, De Oratore 2.123; Pereira 116] É injusta essa divisão. ■Partilha de Liboa com Almada: uma leva tudo, outra nada. VIDE: ●Ego primam tollo, nominor quoniam leo. ●Infida societas regni. ●Leonina societas. ●Nunquam est fidelis cum potente societas. ●Primo mihi. ●Quia nominor leo.
1561. Iniqua raro maximis virtutibus fortuna parcit. [Sêneca, Hercules Furens 325] A sorte injusta raramente poupa as grandes virtudes.
1562. Iniquissima haec bellorum condicio est: prospera omnes sibi vindicant; adversa uni imputantur. [Tácito, Agricola 27] É muito injusta esta condição das guerras: o sucesso todos reivindicam para si; o desastre é atribuído a um só.
1562a. Iniquissimam pacem iustissimo bello antefero. [Cícero, Ad Familiares 6.5.5, adaptado] Prefiro uma paz injustíssima a uma guerra muito justa.
1563. Iniquissimum est ex furto servi dominum locupletari impune. [Digesta 15.1.3.12] É extremamente iníquo locupletar-se o senhor do furto praticado pelo servo.
1564. Iniquo secernere iustum. Separar o justo do iníquo. VIDE: ●Rectum dignoscere curvo.
1565. Iniquum est aliquem rei suae esse iudicem. [Edward Coke / Stevenson 1277] É injusto alguém ser juiz em própria causa. ■Ninguém pode ser juiz em causa própria. ●Iniquum est aliquem suae rei iudicem fieri. VIDE: ●Aliquis non debet esse iudex in propria causa, quia non potest esse iudex et pars. ●In propria causa nemo iudex. ●Iudex in causa propria nemo esse potest. ●Ne quis in sua causa iudicet. ●Nemo esse iudex in sua causa potest. ●Nemo iudex in sua causa. ●Nullus in sua causa iudex sit.
1566. Iniquum est collapsis manum non porrigere. [Sêneca Retórico, Controversiae 1.1.14] É injusto não estender a mão aos caídos. VIDE: ●Cadenti porrige dextram. ●Da dextram misero.
1567. Iniquum est queri de eo, quod uni accidit, omnibus restat. [Sêneca, Epistulae Morales 99] É injusto queixar-se do que aconteceu a um e que pode acontecer a todos.
1568. Iniquum petendum, ut aequum feras. [Quintiliano, Institutio Oratoria 4.4.16] Deve-se pedir o injusto para conseguir o justo. ■Pedir mais do que se deve para cobrar o devido. ■Pede o máximo para teres o que baste. ●Iniquum petas, ut aequum feras. [Bacon, De Supplicationibus 2] ●Iniquum pete, ut aequum obtineas. ●Iniquum postula, ut aequum auferas. [Schottus, Adagia 19] VIDE: ●Ad summa quisque contendat, sic enim futurum medium ut teneat. ●Alta pete ut media adsint. ●Oportet iniquum petas, ut aequum feras. ●Summa cape, et medio potieris. ●Summum cape et medium tenebis. ●Summum cape, et medium habebis. ●Ut obtineas medium, summum cape.
1569. Iniquum ut accusator idem sit et iudex. É uma iniqüidade ser a mesma pessoa o acusador e o juiz.
1570. Iniquus est, qui commune vitium singulis obiecit. [Sêneca, De Ira 3.26.3] É injusto quem censura nos indivíduos defeito comum a todos.
1571. Iniquus, qua capit insontes, se dolet arte capi. [Gualterius Anglicus, Fabulae Aesopicae 45.17] O malvado chora, quando é apanhado pela mesma armadilha com que apanhou os inocentes.
1572. Initia enim in potestate nostra sunt: de eventu fortuna iudicat. [Sêneca, Epistulae Morales 14.16; Albertano da Brescia, Liber Consolationis 26] O início está em nosso poder; do resultado é a sorte que decide. ●Initia in potestate nostra, exitus fortunae. [Binder, Thesaurus 1514] O início está em nossas mão; o resultado pertence à sorte.
1573. Initiis mederi praestat. [Binder, Medulla 753] É melhor tratar no começo. ■Remédio só serve cedo. VIDE: ●Auxilium profligatis contumelia est. ●Incipientibus malis obstruendae sunt viae.
1574. Initio confidens, in facto timidus. [Erasmo, Adagia 3.4.12] Atrevido no projeto, tímido na execução.
1575. Initio litis. [Jur] No início da lide. No início do processo.
1576. Initium artis dedit observatio. Foi a observação que deu início à ciência. ●Initium ergo dicendi dedit natura, initium artis observatio. [Quintiliano, Institutio Oratoria 3.2.3] À fala foi a natureza que deu início; à ciência, foi a observação.
1577. Initium ergo eius ab natura ductum videtur. [Cícero, De Inventione 2.65] Portanto, considera-se que o fundamento dele (do direito) foi tirado da natureza. VIDE: ●Iuris initium a natura ductum est.
1578. Initium est salutis notitia peccati. [Epicuro / Sêneca, Epistulae Morales 28.9] O reconhecimento do erro é o início da regeneração. ■Quem se arrepende, salva-se. ■Quem erra e se emenda, a Deus se recomenda. ●Initium est salutis cognitio peccati. VIDE: ●Confessio sceleris initium salutis. ●Locum tenet proximum innocentiae confessio: ubi confessio, ibi remissio. ●Parce fatenti. ●Peccavi, fateor; veniam peto; parce fatenti, Deus! ●Qualis confessio, talis absolutio. ●Saepe impetravit veniam confessus reus. ●Ubi est confessio, ibi est remissio. ●Veniam provocat criminis confessio.
1579. Initium irae furor est, finis vero paenitentia. [Erpênio, Grammatica Arabica 282 / Rezende 2661] O começo da cólera é o furor, e o fim é o arrependimento. ■A cólera começa pelo delírio e finda pelo arrependimento. VIDE: ●Finis irae initium est paenitentiae.
1580. Initium morbi est aegris sana miscere. [Sêneca, De Tranquillitate Animi 7.4] O começo da doença é misturar o que está são com o que que está enfermo.
1581. Initium omnis peccati est superbia. [Vulgata, Eclesiástico 10.15] O princípio de todo pecado é a soberba. VIDE: ●Superbia initium omnium peccatorum.
1582. Initium sapientiae, timor Domini. [Vulgata, Salmos 110.10; Eclesiástico 1.16] O temor do Senhor é o princípio da sabedoria. VIDE: ●Corona sapientiae timor Domini. ●Ecce timor Domini, ipsa est sapientia. ●Principium sapientiae timor Domini. ●Timor Domini principium sapientiae. ●Timor Domini principium scientiae.
1583. Initium vitae hominis, aqua et panis, et vestimentum, et domus protegens turpitudinem. [Vulgata, Eclesiástico 29.28] O essencial para a vida do homem é água e pão, e roupa, e casa para proteger a intimidade.
1584. Iniuria absque damno. [Jur / Broom 162] Injustiça sem dano. VIDE: ●Damnum absque iniuria.
1585. Iniuria dicitur omne quod non iure fit. [Institutiones 4.4.1] Considera-se injustiça tudo que se faz em desacordo com a lei. VIDE: ●Omne enim, quod non iure fit, iniuria fieri dicitur.
1586. Iniuria duobus modis fit: vi et fraude. [Jur] A injustiça se faz de dois modos: ou pela força, ou pela fraude. VIDE: ●Duobus modis fit iniuria: aut vi aut fraude.
1587. Iniuria ex affectu facientis consistat. [Digesta 47.10.3.1] A injustiça está na intenção de quem a faz.
1588. Iniuria ex iniuria, ex probro probrum. [Apostólio 19.79] De uma injustiça vem outra, de uma ofensa vem outra.
1589. Iniuria in sapientem virum non cadit. [Sêneca, De Constantia Sapientis 7.2] A injustiça não afeta o sábio.
1590. Iniuria iniuriam cohibere licet. [Schrevelius 1174] É permitido coibir uma injustiça com outra.
1591. Iniuria non excusat iniuriam. [Jur / Broom 309] Uma injustiça não justifica outra.
1592. Iniuria non fit volenti. [Jur] Não há injustiça a quem consente. VIDE: ●Volenti non fit iniuria.
1593. Iniuria probos afficit qui malis parcit. [Apostólio 1.47] Quem poupa os maus injuria os bons. ■Quem poupa o mau, prejudica o bom. VIDE: ●Bonis nocet qui malis parcet. ●Bonis nocet quisquis pepercerit malis. ●Minatur innocentibus qui parcit nocentibus. ●Parcit quisque malis, perdere vult bonos. ●Qui parcit nocentibus, innocentes punit.
1594. Iniuria solvit amorem. [Luciano / Erasmo, Adagia 4.7.79] A violência destrói o amor.
1595. Iniuria unius, minae multorum. Injustiça a um, ameaças a muitos.
1596. Iniuriae addidit contumeliam. À injustiça juntou a injúria. ■Além de queda, coice. VIDE: ●Ad damnum adderetur iniuria.
1597. Iniuriae inscribuntur aeri, et beneficia arenae. [Gaal 596] ■As ofensas se escrevem no bronze, os benefícios, na areia. VIDE: ●Beneficiorum memoria labilis est, iniuriarum vero tenax. ●Memoria beneficiorum fragilis est, iniuriarum tenax.
1598. Iniuriae optima est medela oblivio. [H.J.P.de Bayer, Poematum Libellus 142] O esquecimento é o melhor remédio para a injustiça. ■O esquecimento é o melhor remédio das injúrias. VIDE: ●Iniuriarum remedium est oblivio.
1599. Iniuriae plus in maledicto est quam in manu. [Publílio Siro] Há mais injustiça na palavra má do que na mão. ■Mais fere má palavra que espada afiada. VIDE: ●Asperitas odium movet. ●Asperitas odium saevaque bella movet. ●In maledicto plus iniuriae quam in manu. ●Lingua mala, acutior cuspide gladii. ●Multo quam ferrum lingua atrocior ferit. ●Plus in maledicto quam in manu est iniuriae. ●Plus stricto mendax offendit lingua mucrone. ●Vox est potentior ense. ●Vulnus linguae consolidari non potest.
1600. Iniuriae potentiorum sunt. [Francis Bacon, Of Church Controversies 51] As injustiças vêm dos que têm mais poder.