DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS

Compilado por HENERIK KOCHER

Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas

A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  VZ

S1  S2  S3  S4  S5  S6  S7  S8  S9  S10  S11  S12  S13  S14  S15

S6: 1001-1200

1001. Sermonis publica forma placet. [Ovídio, Ars Amatoria 3.480] O discurso comum agrada.

1002. Sero accepto clauditur ianua damno. Depois de recebido o prejuízo, já é tarde para fechar a porta. Casa roubada, trancas às portas. VIDE: Accepto claudenda est ianua damno. Accepto damno, ianuam clausit. Claudit eques stabulum, cum latro cepit equum.

1003. Sero aggredere, quod autem coeperis constanter absolve. [Bias / Rezende 6167] Começa com vagar, mas leva ao fim com firmeza o que empreenderes.

1004. Sero animus ad periculorum patientiam post pericula instruitur. [Sêneca, De Tranquillitate Animi 11.9] É tarde preparar o espírito para enfrentar os perigos, quando os perigos já passaram.

1005. Sero bonus vulpes religiosus erit. [Pereira 114] Vai demorar muito para uma raposa ser um bom religioso. Nunca de bom mouro bom cristão. VIDE: De scurra multo facilius divitem quam patrem familias fieri posse. Scurra semel nunquam paterfamilias.

1006. Sero clipeum post vulnera sumo. [Ovídio, Tristia 1.3.35] Estou tomando o escudo atrasado, depois de receber os ferimentos. Chegar ao atar das feridas. VIDE: Accepto claudenda est ianua damno. Accepto damno, ianuam clausit. Clipeum post vulnera. Post vulnera clipeus. Serum auxilium post proelium.

1007. Sero contingunt magnifica. As coisas grandes demoram a acontecer. O que muito vale, muito custa. VIDE: Non fit sine periclo facinus magnum nec memorabile. Quae sero contingunt, magnifica.

1008. Sero domum est reversurus titubanti pede. [Fedro, Fabulae 4.16.10] Voltará para casa tarde, com o passo vacilante.

1009. Sero in periculis est consilium quaerere. [Publílio Siro] É tardia a busca de conselho no meio do perigo. Conselho só serve cedo. VIDE: Consilium post facta, imber post tempora frugum. Serum consilium est, sacram cum stabis ad arcam.

1010. Sero medicina paratur cum mala per longas convaluere moras. [Ovídio, Remedium Amoris 91] Chega tarde o remédio, quando o mal se fortaleceu com a longa demora. Ao perigo com tento, e ao remédio com tempo. VIDE: Principiis obsta: sero medicina paratur cum mala per longas convaluere moras.

1011. Sero molunt deorum molae. [Erasmo, Adagia 4.4.82] Os moinhos dos deuses moem devagar. O castigo tarda, mas não falha. Deus não é de vingança, mas castiga pela mansa. VIDE: Deus habet laneos pedes, plumbeas manus. Deus non est velox ad poenam. Dii habent laneos pedes, sed ferreas manus. Dii lenti, sed certi vindices. Serae deum molae, sed graviter molunt.

1012aras stabulum taurum iam fure trahente. [Walther 28111.1 / Tosi 1593] É tarde para reforçares o estábulo, quando o ladrão já está levando o touro. VIDE: Accepto damno, ianuam claudis. Claudit eques stabulum, cum latro cepit equum. Extractis bobus stabulum sero reparatur. Grege amisso, septa claudere. Interdum stabulum reparatur post grave damnum. Sera in fundo parsimonia. Sero seram ponis stabulo post furta latronis. Sero subtractis reparas praesaepe caballis.

1013. Sero post tempus venis. [Plauto, Captivi 870] Chegas tarde, depois do momento oportuno. Chegaste ao atar das feridas. VIDE: Accepto claudenda est ianua damno. Cena comesa venire. Post bellum, auxilium. Serum auxilium post proelium.

1014. Sero recusat ferre, quod subiit, iugum. [Sêneca, Hippolytus 135] É tarde para recusar trazer o jugo a que se submeteu. VIDE: Qui blandiendo dulce nutrivit malum, sero recusat ferre, quod subiit, iugum.

1015. Sero sapit, quem tu desipuisse vides. [Medina 606] Demora a curar-se quem tu viste perder o juízo. Quem de loucura enfermou, tarde sarou. Quem de doidice adoece, tarde ou nunca guarece.

1016. Sero sapiunt Phryges. [Erasmo, Adagia 1.1.28] Os frígios aprendem tarde demais. (=Diz-se de quem se arrepende, ou de quem toma decisão correta tarde demais). Sero sapiunt principes. [Walther 28115a / Tosi 937] Os governantes aprendem tarde demais.

1017. Sero seram ponis stabulo post furta latronis. [VES 12] Pões tarde a tranca no estábulo depois do furto do ladrão. Casa roubada, trancas à porta. Sero subtractis reparas praesaepe caballis. [Bebel, Proverbia Germanica 563] Roubados os cavalos, tarde consertas a estrebaria. VIDE: Accepto damno, ianuam claudis. Claudit eques stabulum, cum latro cepit equum. Extractis bobus stabulum sero reparatur. Interdum stabulum reparatur post grave damnum. Sero paras stabulum taurum iam fure trahente.

1018. Sero si quaeris, cena erit ipsa brevis. [Pereira 120] Se vais cear tarde, a ceia será acanhada. Quem quer mal cear, à noite o vá buscar. VIDE: Si sero quaeris, cena erit ipsa brevis.

1019. Sero venientes, male sedentes. [DAPR 623] Quem tarde chega, mal se acomoda. VIDE: Tarde venientes, male sedentes.

1020. Sero venientibus ossa. [Binder, Thesaurus 3092] Aos que chegam tarde, dão-se os ossos. Quem tarde vier, comerá do que houver. VIDE: Habeat scabiem quisquis ad me venerit novissimus. Tarde venientibus ossa.

1021. Sero venis, cito vadis, nunquam bonus scholaris. [Vicente Vega, Diccionario 238] Chegas tarde, vais embora cedo; nunca serás bom estudante.

1022. Sero venisti! [Erasmo, Adagia 4.3.97; Pereira 118] Chegaste tarde! Tarde piaste! Que horas para colher amoras! VIDE: Tarde venit.

1023. Serotinae hiemes noxiae silvestribus quoque. [Plínio Antigo, Naturalis Historia 17.16] O inverno tardio faz mal até aos que moram nas florestas.

1024. Serpens eiciundus e domo. [Grynaeus 213] Deve-se expulsar de casa a serpente. Acalenta a serpente, que ela te dará o pago. Criai o corvo, e tirar-vos-á o olho. VIDE: Ale luporum catulos. Leonis catulum ne alas. Malos tueri haud tutum.

1025. Serpens erat callidior cunctis animantibus terrae. [Vulgata, Gênesis 3.1] A serpente era o mais astuto de todos os animais da terra.

1026. Serpens in gremio. (Isso é como) uma serpente no seio. Acalenta a serpente, que ela te dará o pago. VIDE: Serpens eiciundus e domo.

1027. Serpens nisi serpentem comederit non fit draco. [Bacon, De Fortuna 1] A serpente, se não comer outra serpente, não vira dragão. Serpens ni edat serpentem, draco non fiet. [Erasmo, Adagia 3.3.61] Serpens nisi serpentem edat, non futurus est draco. [Manúcio, Adagia 840] Serpens nisi serpentem deglutiat non fit draco. VIDE: Stultitiam unius alterius fortunam promovere.

1028. Serpentem foves, et is te. [Grynaeus 492] Tu acalentas a serpente, e ela a ti.

1029. Serpentem in sinu foves. [Stevenson 2148] Acalentas a serpente no teu peito. Acalenta a serpente, que ela te dará o pago. Quem afaga mula, receberá coices. Serpentem in sinu calefacis. Serpentem in sinu calefeci. [Boncompagno, Palma 26.5] Aqueci uma serpente em meu peito. Serpentem in sinu nutris. Alimentas uma serpente em teu seio. VIDE: Colubram foves in sinu. Colubrum foves in sinu. Colubrum in sinu fove. Mus in pera , ignis in sinu, serpens in gremio male suos remunerant hospites. Qui serpentem in sinu nutrit, percutietur ab eo. Tu viperam sub alis nutricas. Viperam sub ala nutricas.

1030. Serpentum maior concordia. [Juvenal, Satirae 14.159] Há mais entendimento entre cobras (que entre homens).

1031. Serum auxilium post proelium. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 3.6] É tardio o reforço que chega depois da batalha. Chegar ao atar das feridas. VIDE: Accepto claudenda est ianua damno. Cena comesa venire. Post bellum, auxilium.

1032. Serum consilium est, sacram cum stabis ad arcam. [Schottus, Adagia 581] Chega tarde a decisão, quando já estiveres diante do altar. VIDE: Sero in periculis est consilium quaerere.

1033. Serum esse, canes vetulos loris assuefacere. [Manúcio, Adagia 106] É tarde para cachorros velhos se acostumarem com coleira. Cachorro velho não aprende truque. Cachorro velho não se acostuma com coleira. VIDE: Est annosa canis vix assuefacta catenis. Vetulus canis vix loris assuescit.

1034. Serum est cavendi tempus in mediis malis. [Sêneca, Thyestes 486] Não é mais tempo de ficar alerta, no meio da desgraça. É tarde para a economia, quando a bolsa está vazia. Não adianta chorar sobre o leite derramado. VIDE: Incipientibus malis obstruendae sunt viae. Multo quam finem, medicari initia praestat. Pharmaca nascenti sunt adhibenda malo. Praestat principio mederi quam fine. Principio melius quam fini tu medearis. Principio praestat, quam fini adhibere medelam. Quandoquidem accepto claudenda est ianua damno. Satius mederi est initiis quam finibus. Satius est initiis mederi quam fine.

1035. Serum est post facta consilium. [A.Arthaber, Dizionario Comparato 162] É tardio o conselho depois de consumado o fato. Conselho só serve cedo. VIDE: Consilium post facta, imber post tempora frugum. Post factum, nullum consilium. Res peracta nihil opus est consultatione. Sero in periculis est consilium quaerere.

1036. Serum post male gestam rem auxilium. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 27.20] É tardio o auxílio depois de uma ação mal realizada.

1037. Serus in caelum redeas. [Horácio, Carmina 1.2.45] Que demores a voltar ao céu. Que tenhas uma vida longa!

1038. Serva me, servabo te. [Petrônio, Satiricon 44.3] Protege-me, que eu te protegerei. Quem faz o bem, o encontra. VIDE: Beneficium beneficio provocatur. Senes mutuum fricant. Simul et da et accipe.

1038a. Serva modum. [Henderson 406] Sê moderado.

1039. Serva ordinem, et ordo servabit te. [S.Bento] Respeita a ordem, e a ordem te respeitará.

1040. Serva te tamquam peregrinum et hospitem super terram, ad quem nihil spectat de mundi negotiis. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 1.23.43] Conduze-te na terra como um peregrino e estrangeiro, a quem nada dos negócios do mundo diz respeito.

1041. Servabo fidem. [Divisa] Guardarei a fé.

1042. Servanda est consuetudo loci ubi causa agitur. [Jur / Black 1606] Devem ser seguidos os costumes do lugar onde a causa tem curso.

1043. Servare cives, maior virtus est patriae patri. [Sêneca, Octavia 444] Proteger os cidadãos é a maior virtude do pai da pátria.

1044. Servare leges patrias pulchrum ac bonum. [Apostólio 13.77] Defender as leis da pátria é belo e bom.

1045. Servare modum, finemque tenere, naturamque sequi. [Lucano, Bellum Civile 2.381] Guardar a medida, observar o limite, seguir a natureza.

1046. Servari haud una navis ancora solet. [Apostólio 13.56] Com uma única âncora o navio não fica seguro. VIDE: Ancoris duabus niti ratem bonum est. Bonum est duabus ancoris niti ratem. Bonum est duabus fundari navem ancoris. Duabus nititur ancoris. Duabus ancoris fultus. Fortius astringunt duo vincula, simplice nodo. Melius duo defendunt retinacula navim. Navis tua fulta est duabus ancoris.

1047. Servat multos fortuna nocentes. [Lucano, Pharsalia 3.448] A sorte protege muitos criminosos.

1048. Servat placidos obscura quies, praebetque senes casa securos. [Sêneca, Hippolytus 1126] A obscura quietude protege os pacíficos, e a cabana guarda os velhos em segurança.

1049. Servata aequitate. [Jur] Guardando-se a eqüidade.

1050. Servatis servandis. [Rezende 6174] Conservadas as coisas que devem ser conservadas.

1051. Servemus in necessariis unitatem, in non necessariis libertatem, in utrisque caritatem. [Meldenius, adaptado / Fumagalli, Chi l'ha detto 808] Preservemos nas coisas essenciais a unidade, nas não essenciais a liberdade, tanto naquelas como nestas o amor. VIDE: In fide unitas; in dubiis, libertas; in omnibus caritas. In necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas.

1052. Servi, subditi in omni timore dominis, non tantum bonis et modestis, sed etiam dyscolis. [Vulgata, 1Pedro 2.18] Servos, sede obedientes aos vossos senhores com todo temor, não somente aos bons e moderados, mas também aos de dura condição. VIDE: Oboedite praepositis vestris et subiacete eis. Oboedite praepositis vestris etiam dyscolis.

1053. Serviendum est tempori. Devemos adaptar-nos ao tempo. VIDE: Tempori serviendum est.

1054. Serviet aeternum, parvo qui nesciet uti. [Horácio, Epistulae 1.10.41] Sempre será escravo quem não souber aproveitar o pouco. Quem não aproveita real, não ajunta cabedal. VIDE: Maiora perdes, parva ni servaveris. Parvum servabis, donec maiora parabis. Si parva despiciamus, magna non comprehendemus: fit unusquisque dives et parva et magna colligens.

1055. Servire Deo regnare est. [S.Agostinho / Rezende 6178] Servir a Deus é reinar.

1056. Servire non possunt, ita nec imperare. [Sêneca, De Ira 2.15.4] Não podem servir, portanto também não podem dar ordens. Quem não sabe sofrer, não sabe reger. VIDE: Bene imperat qui bene paruit aliquando. Nemo bene imperat, nisi qui paruerit imperio.

1057. Servire populo. [Divisa] Servir ao povo.

1058. Servire tuto melius est quam cum periculo dominari. [Fabulae Aesopicae, Vulpes et Leo] É melhor servir em segurança do que ser senhor com risco.

1059. Servit scaenae. [Pereira 93] Atende à platéia. (=Acomoda-se ao tempo, ao lugar e às circunstâncias). Andar com o tempo. Servit tempori. Servire scaenae. [Erasmo, Adagia 1.1.91] VIDE: Scaenae serviendum est.

1060. Servis imperare moderate laus est. [Sêneca, De Clementia 1.18.1] É digno de louvor governar os servos com moderação.

1061. Servis regna dabunt, captivis fata triumphum. [Juvenal, Satirae 7.201] O destino dará reinos aos escravos e triunfos aos cativos.

1062. Servite Domino in laetitia. [Vulgata, Salmos 99.2] Deveis servir ao Senhor em alegria.

1063. Servitia coacta non habent meritum. [Bebel, Adagia Germanica / DAPR 316] Gentilezas impostas não têm mérito. Amor adquirido a pau nunca é bom, sempre é mau. VIDE: Beneficia imperata non habent gratiam. Beneficium invito non datur. Invite data non sunt grata. Invito non datur beneficium. Officium ne collocaris in invitum. Omnis coacta res molesta est.

1064. Servitus est ius quod quis habet in re aliena, ut sibi serviat. [Jur] Servidão é o direito que alguém tem sobre coisa alheia, para que ela lhe sirva.

1065. Servitutem mortalitati fere comparamus. [Ulpiano, Digesta 50.17.209] Equiparamos a escravidão quase à morte.

1066. Servo non est otium. [Gaal 290] Servo não tem descanso.

1067. Servoque servus potior est, eroque erus. [Schottus, Adagia 609] Tanto um servo vale mais que outro, como um senhor vale mais que outro. Os dedos das mãos não são iguais. VIDE: Manus digiti conaequales non sunt, omnes tamen usui sunt. Neque digiti neque homines pari sunt. Servus servo praestat, dominus domino.

1068. Servus a manibus. O secretário. VIDE: A manu servi.

1069. Servus eiusdem naturae est cuius tu. [Sêneca, De Clementia 1.18, adaptado] Teu escravo é da mesma natureza que tu. Todos somos filhos de Adão e Eva; só a vida nos diferencia. VIDE: Cuncti gens una sumus. Omnes eodem patre nati sumus. Omnes filii Dei sumus.

1070. Servus erit, qui ducet pravam uxorem. [Bebel / Eiselein 336] Será escravo quem se casar com mulher má. Quem tem mulher má, está na vizinhança do purgatório. VIDE: Astrictus nuptiis, non amplius liber est.

1071. Servus es, alterius cum fercula pinguia quaeris. Pane tuo potius vescere, liber eris. [William Langland, Piers Plowman 5] Enquanto desejas alimentos abundantes de outrem, tu és escravo. É melhor comeres teu pão, que serás livre.

1072. Servus est. Sed fortasse liber animo. Servus est. Hoc illi nocebit? Ostende quis non sit. Alius libidini servit, alius avaritiae, alius ambitioni, omnes timori. [Sêneca, Epistulae Morales 47.17] É um escravo. Mas talvez livre de espírito. É um escravo. Isso fará mal a ele? Aponta alguém que não o seja. Um é escravo do prazer; outro, da avareza; outro, da ambição; todos, do medo.

1073. Servus facit ut erus det. [Jur / Black 892] O empregado faz (o trabalho) para que o patrão pague (o salário). VIDE: Erus dat ut servus faciat.

1073a. Servus fidelis thesaurus est domesticus. O servidor fiel é um tesouro da casa.

1074. Servus non est qui mortem neglegit. [Rezende 6184] Quem desdenha a morte, não é escravo. VIDE: Haud servus est quicumque mortem despuit. Haud servus est quicumque mortem despicit.

1075. Servus servo praestat, dominus domino. [Homero / Erasmo, Adagia 2.3.61] Um escravo vale mais que outro, um senhor vale mais que outro. Os dedos das mãos não são iguais. VIDE: Manus digiti conaequales non sunt, omnes tamen usui sunt. Neque digiti neque homines pari sunt. Servoque servus potior est, eroque erus.

1076. Servus servorum Dei. O servo dos servos de Deus. (=Título adotado por S.Gregório Magno e que depois foi constantemente usado pelos papas).

1077. Sese omnes amant. [Plauto, Captivi 476] Todos os homens amam a si mesmos.

1078. Sesquipedalia verba. [Horácio, Ars Poetica 97] Palavras de pé e meio de comprimento. (=Vocábulos de tamanho desmedido).

1079. Severitas assidua amittit auctoritatem. [Publílio Siro] A severidade constante perde a autoridade. Arco sempre retesado, ou frouxo ou quebrado.

1080. Severitas in vitio est, quia proximus iniustitiae locus severitas. [DM 95] A severidade é um defeito, pois ela está próxima da injustiça.

1081. Severitatem abditam, clementiam in procinctu habe. [Publílio Siro] Mantém a severidade afastada, e a clemência à mão.

1082. Sex diebus operaberis, et facies omnia opera tua. [Vulgata, Êxodo 20.9; Deuteronômio 5.13] Trabalharás seis dias, e farás neles tudo que tens para fazer.

1083. Sex diebus operaberis; die septimo cessabis arare, et metere. [Vulgata, Êxodo 34.21] Trabalharás seis dias, e ao sétimo cessarás de lavrar e de segar.

1084. Sex diebus operaberis, septimo die cessabis, ut requiescat bos et asinus tuus. [Vulgata, Êxodo 23.12] Trabalharás seis dias, e ao sétimo dia descansarás, para que descanse o teu boi e o teu jumento.

1085. Sex horas somno, totidem des legibus aequis; quattuor orabis, des epulis duas; quod superest ultra sacris largire Camenis. [Edward Coke, Institutes of the Laws of England 2.1.85] Seis horas dedica ao sono; o mesmo ao estudo das leis justas; quatro horas dedicarás à oração, dá duas às refeições; o que sobrar concede à sagrada poesia.

1086. Sex horis dormire sat est iuvenique senique, septem vix pigro; nulli concedimus octo. [Regimen Sanitatis Salernitanum / Rezende 6189] Dormir seis horas basta tanto ao jovem como ao velho, sete ao preguiçoso; a ninguém concedemos oito.

1086a. Sex sunt aerario perniciosa: consilia bellicosa, aedificia sumptuosa, donativa pretiosa, natura litigiosa, vita luxuriosa, mensa gulosa. [J.A.Weber, Ars Conversandi 49] Três coisas são perniciosas para o erário: decisões belicosas, prédios suntuosos, grandes donativos, natureza litigiosa, vida luxuosa, mesa gulosa.

1087. Sexus uterque potens, sed praevalet imperio mas. [Ausônio, Opuscula, De Inconexis] Os dois sexos são poderosos, mas prevalece o masculino pela autoridade.

1088. Si ad fructum nostrum referemus, non ad illius commoda, quem diligimus, non erit ista amicitia, sed mercatura quaedam utilitatum suarum. Prata, et arva, et pecudum greges diliguntur isto modo, quod fructus ex eis capiuntur. Hominum caritas et amicitia gratuita est. [Cícero, De Natura Deorum 1.122] Se cuidamos somente do nosso lucro, não do interesse de quem amamos, isso não será amizade, mas administração das próprias vantagens. Aos campos e às lavouras ama-se de tal modo que deles se obtenham lucros. O amor e a amizade dos homens são desinteressados.

1089. Si ad naturam vivas, nunquam eris pauper; si ad opiniones, nunquam eris dives. [Epicuro / Sêneca, Epistulae Morales 16.7] Se viveres de acordo com a natureza, nunca serás pobre; se viveres de acordo com as opiniões dos outros, nunca serás rico.

1090. Si aestate cecinisti, hieme salta. [Esopo, Fabulae, Formica et Cicada] Se no verão cantaste, baila no inverno. Si aestate cantasti, hieme salta. VIDE: Aestate cantasti, hieme tripudiasti. Aestate cecinistis, hieme igitur saltate. Proxima aestate cecinistis, nunc choros ducitote.

1091. Si algebis, tremes. [Cícero, De Oratore 2.70] Se sentires frio, tremerás.

1092. Si alia membra vino madeant, cor sit saltem sobrium. [Plauto, Truculentus 855] Se as outras partes do corpo são tratadas com vinho, fique sóbrio pelo menos o coração.

1093. Si aliquid cogitaveris, cito apparebit conversantibus. [DM 125] Se imaginares alguma coisa, ela logo será evidente para teus companheiros.

1094. Si aliquid est necessarium, non est voluntarium. [S.Tomás de Aquino, Summa Theologiae 1.82.1] O que é obrigatório não é voluntário.

1095. Si amas illum qui te non amat, perdes amorem tuum. [J.-P.Migne, Dictionnaire des Apocryphes 875] Se amas a quem não te ama, perdes teu amor. Amar sem ser amado é ser desventurado. VIDE: Est amor ingratus, si non sit amator amatus.

1096. Si amor minuatur, cito deficit et raro convalescit. [Stendhal, De l'Amour 306] Se o amor diminui, ele logo acaba, e raramente se restabelece.

1097. Si ambulavero in medio umbrae mortis, non timebo mala, quoniam Tu mecum es. [Vulgata, Salmos 22.4] Quando eu andar no meio da sombra da morte, não temerei males, porquanto Tu estás comigo.

1098. Si animus est sincerus, sermo est simplex. [Carlos Pascácio / Rezende 6193] Se o coração é puro, a linguagem é simples.

1099. Si animus hominem pepulit, actum est, animo servavit, non sibi. [Plauto, Trinummus 270] Se as paixões dominaram o homem, está acabado, ele tornou-se escravo das paixões, não de si mesmo.

1100. Si aperto vincere Marte nequeas, fraude utendum. [Schottus, Adagia 185] Se não se consegue vencer usando a luta aberta, deve-se usar da trapaça. Se não basta a pele do leão, põe uma de raposa. VIDE: Ars compensabit, quod vis tibi magna negabit. Si negotium obiectum superare nequeas, dolo utendum. Si robore adversarium vincere nequeas, dolo et arte reliquias persequere. Virtute quod non possis, blanditia auferas.

1101. Si apud claudum habitas, claudicabis. Se vives perto de um manco, mancarás. Quem com coxo anda, aprende a mancar. Quem com lobos anda, aprende a uivar. VIDE: Ad mala facta malus socius socium trahit. Amicus stultorum efficietur similis. Claudo propinquus, claudicare mox scies. Iuxta claudum claudicare disces. Si cum claudo cohabites, subclaudicare disces. Si iuxta claudum habites, subclaudicare disces.

1102. Si aquam hauris, puteum corona. [Bernardes, Nova Floresta 2.193] Se bebes a água, coroa o poço. (=Agradece os benefícios recebidos).

1103. Si ascenderit asinus per scalas. [Brewer, Dictionary of Phrase and Fable] (Isso só acontecerá) se o burro subir pelas escadas. Quando a galinha criar dentes. No dia de São Nunca. VIDE: Asinus in tegulis. Asinus ad tegulas. Cum asinus in tegulis ascenderit.

1104. Si assuetis mederi possis, nova non sunt tentanda. [Coke / Black 1625] Se podes curar-te com os remédios costumeiros, não devem ser tentados novos.

1105. Si attendis quid apud te sis intus, non curabis quid de te loquantur homines. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 2.6.20] Se te preocupares com o que és dentro de ti, não te preocuparás com o que de ti dizem os homens.

1106. Si autem de veritate scandalum sumitur, utilius permittitur nasci scandalum, quam veritas reliquatur. [S.Gregório Magno, Homilia 7.5 / Rezende 6197] Se da verdade nasce um escândalo, é preferível deixar nascer o escândalo a renunciar à verdade.

1107. Si bene barbatum faceret sua barba beatum, nullus in hoc circo queat esse beatior hirco. [Eiselein 55] Se ao barbado sua barba o fizesse bem feliz, ninguém neste circo poderia ser mais feliz que o bode. VIDE: Si omnis barbatus foret in orbe beatus, in mundi circo non esset praestantior hirco. Si quem barbatum faceret sua barba beatum, in mundi circo non esset sanctior hirco.

1108. Si bene commemini, causae sunt quinque bibendi: hospitis adventus, praesens sitis, atque futura, aut vini bonitas, aut quaelibet altera causa. [Père Sirmond / Rezende 6198] Se bem me lembro, são cinco as causas de beber: a chegada de uma visita, a sede atual, e a futura, ou a qualidade do vinho, ou qualquer outra causa.

1109. Si bene quid facias, facies cito, nam cito factum gratum erit: ingratum gratia tarda facit. [Ausônio, Epigrammata 86; Schottus, Adagialia Sacra 122] Se queres fazer algum bem, faze-o logo, pois o que se faz logo é digno de agradecimento: o favor que demora faz um ingrato. VIDE: Ingratum gratia tarda facit.

1109. Si bene vis dici, caveas male dicere: qualis clamor adit silvas, talis et inde redit. [Seybold 331] Se queres que falem bem de ti, evita falar mal: qual seja o clamor que atinge o bosque, tal é o clamor que de lá volta. Como falares, assim ouvirás.

1110. Si biberis undam, nil boni unquam feceris. [Schottus, Adagia 625] Bebendo água, nunca farás nada de bom. VIDE: Aquam bibens nihil boni paries. Aquam bibendo, nil boni produxeris. Aquam bibens probum et utile paries nihil. Vinum poëtarum caballus.

1111. Si binas sectere feras, neutra potieris. [Schottus, Adagia 583] Se perseguires dois bichos, não tomarás nenhum. Quem corre a duas lebres não apanha nenhuma. VIDE: Ad duo festinans, neutrum bene peregeris. Duos insequens lepores, neutrum capit.

1112. Si bona existimatio divitiis praestat. [Cícero, De Oratore 2.172] Se bom nome vale mais que riquezas. VIDE: Bona existimatio pecuniis praestat. Bona opinio hominum tutior pecunia est. Honesta fama est alterum patrimonium. Honestus rumor alterum est patrimonium. Melius est nomen bonum quam divitiae multae. Nomen bonum melius est quam divitiae multae. Plus valet bonum nomen, quam divitiae multae. Praeclarior est bona existimatio quam pecunia.

1113. Si bona suscepimus de manu Dei, mala quare non suscipiamus? [Vulgata, Jó 2.10] Se nós temos recebido os bens da mão de Deus, por que não receberemos também os males?

1114. Si bonus ignis, bonus coquus. [Bebel, Adagia Germanica] Se o fogo é bom, o cozinheiro é bom. Si bonus ipse focus, fit citus coquus. [Seybold 331] Se o fogo é bom, o cozinheiro fica rápido.

1115. Si bovem non possis, asinum agas. [Suidas / Erasmo, Adagia 2.8.4] Se não puderes levar um boi, leva um burro. Quem não pode como quer, faça como puder. Si bovem non potes, asinum age. [Schottus, Adagia 412] VIDE: Auloedus sit qui citharoedus esse non possit. Bovem si nequeas, asinum agas. Non possum hoc, igitur faciam illud. Si nequeas bovem, asinum agito. Si non potes bovem, asinum agito. Si non queas boves, agas asinos licet.

1116. Si caecum caecus ducit, ambo in foveam cadunt. [Rezende 6208] Se um cego guia outro cego, ambos caem no fosso. Cego não pode guiar cego. VIDE: Caecus autem si caeco ducatum praestet, ambo in foveam cadunt. Caecus caecos ducat in foveam. Potest caecus caecum ducere?

1117. Si caelum caderet, multae caperentur alaudae. [Maloux 489] Se o céu caísse, seriam apanhadas muitas andorinhas. (=Resposta utilizada para ridicularizar uma suposição absurda). Se o céu caísse, morriam as andorinhas todas. Si caelum caderet, stans sedes nulla maneret. Se o céu caísse, nenhuma casa permaneceria de pé. VIDE: Caelo cadente ollae veteres frangentur omnes. Si ruerit caelum, multae caperentur alaudae.

1118. Si caelum stetit, si terra movit, si fames, si lues, statim ‘Christianos ad leones!’ acclamatur. [Tertuliano, Apologeticus 40.2] Se o céu parou, se a terra estremeceu, se há fome, se há peste, imediatamente se grita: Atirem os cristãos aos leões! VIDE: Christianos ad leones!

1119. Si caput doleat, cetera membra dolent. [Rezende 6212] Se a cabeça doer, os outros membros doem. A quem dói o dente, dói a dentuça. Quando a cabeça não regula, quem paga é o corpo. Si caput dolet, omnia membra languent. [Riley 421] Si caput aegrotet, valeant et cetera membra? Se a cabeça adoecer, os demais membros passarão bem? VIDE: Cui caput infirmum, cetera membra dolent. Cum caput aegrotat, corpus simul omne laborat. Dum caput aegrotat, omnia alia membra dolent. Dum caput dolet, cetera membra dolent. Dum caput dolet, omnia alia membra dolent. Dum male pastori vadit, vadit male gregi. Dum pastori male succedit, idem fit in detrimentum gregis. Membra deficiunt cum caput deprimitur. Si rex laborat, respublica non bene habetur.

1120. Si careas aere, cupiet te nemo videre. [Binder, Thesaurus 3104] Se não tens dinheiro, ninguém desejará ver-te. Quem não tem dinheiro, não tem graça. VIDE: Pauper ubique iacet, dum sua bursa tacet.

1121. Si carnes non affuerint, in salsamentis acquiescendum. [Schottus, Adagia 356] Se não há carne, é preciso consolar-se com peixe salgado. Quem não tem pão alvo, come do ralo. Quem não tem cão, caça com gato. Si caro non adsit, salsamentum adhibendum. [Schottus, Adagia 24] VIDE: Probanda salsamenta egenti carnium. Probanda salsamenta ubi desunt carnes. Salsamento egenti carnibus contentum esse oportet. Si deficit faenum, accipe stramen. Si non adsunt carnes, tarico contentos esse oportet. Taricus bone consulitur, ubi desunt carnes.

1122. Si caseum haberem, non desiderarem obsonium. [Erasmo, Adagia 3.4.89] Se eu tivesse queijo, não quereria outra comida. Pão e queijo, mesa posta é. Si caseum haberem, non indigerem obsonio. [Apostólio 7.81] Se eu tivesse queijo, não me faltaria comida. Si caseum haberem, non egerem obsonio. [Grynaeus 267]

1123. Si ceciderit lignum ad austrum aut aquilonem, in quocumque loco ceciderit, ibi erit. [Vulgata, Eclesiastes 11.3] Se a árvore cair para o sul ou para o norte, em qualquer lugar onde cair, aí ficará.

1124. Si charta cadit, tota scientia galoppat. [Latim macarrônico / Rezende 6217] Se cai o papel, foge toda a sabedoria. (=Diz-se dos que dão aula ou discursam lendo apontamentos). Si charta cadit, tota scientia vadit. [L.De-Mauri, Flores Sententiarum 234] Si charta cadit, tota sapientia mox evadit. Si charta cadit, pariter tota sapientia vadit. VIDE: Cum charta cadit, omnis scientia vadit.

1125. Si collis ad Mahometem accedere nolit, ad collem ibit Mahometes. [Bacon, De Audacia] Se a montanha não quer vir a Maomé, Maomé irá à montanha. Se a montanha não vem a Maomé, Maomé vai à montanha. Se não fazes o que queres, faze o que puderes. VIDE: Qui non potest quod vult, velle oportet quod potest.

1126. Si commodaveris, non rehabebis; si rehabebis, non tam cito; si tam cito, non tam bonum; si tam bonum, perdes amicum. [Samuel Singer, Thesaurus Proverbiorum Medii Aevi 67] Se emprestares, não terás de volta; se tiveres, não tão depressa; se tão depressa, não tão bom; se tão bom, perderás o amigo. Emprestaste e não cobraste; se cobraste, não tanto; se tanto, não tal; se tal, inimigo mortal. VIDE: Si praestabis, non habebis; si habebis, non tam cito; si tam cito, non tam bonum; si tam bonum, perdes amicum.

1127. Si compascuus ager est, ius est compascere. [Cícero, Topica 12] Se o campo é de pastagem comum, o correto é pastar em comum.

1128. Si componere magnis parva mihi fas est. [Ovídio, Metamorphoses 416-7] Se me é permitido comparar coisas pequenas a grandes. VIDE: Si parva licet componere magnis.

1129. Si contingat. Se acontecer.

1130. Si contra veritatem iniuriam pertuleris, lucrum puta. [S.Gregório Magno / Bernardes, Nova Floresta 5.244] Se contra a verdade te fizeram injúria, conta-a por lucro.

1131. Si contuderis stulto in pila quasi ptisanas feriente desuper pilo, non auferetur ab eo stultitia eius. [Vulgata, Provérbios 27.22] Se tu pisares o imprudente num gral, como se pisam os grãos de cevada, ferindo-os de cima com a mão do mesmo gral, não se lhe tirará a estultícia.

1132. Si corpus non reficitur, certum est quod vox ipsa subtrahatur. [S.Tomás de Aquino, Catena Aurea In Mateum, Lectio 15] É certo que, se o corpo não se recupera, a própria voz se perderá. VIDE: Corpus si non reficitur, vox ipsa subtrahitur.

1133. Si corvus posset tacitus pasci, haberet plus dapis. [Erasmo, Adagia 4.1.94] Se o corvo pudesse comer em silêncio, teria mais comida. Ovelha que berra, bocado que perde. Grande saber é não falar e comer. Si corvus tacuisset, haberet plus dapis, et rixae multo minus invidiaeque. [Gaal 1262] Se o corvo ficasse calado, teria mais comida e muito menos brigas e inveja. VIDE: Balatu perdit stulta capella bolum. Propter invidia vela opulentiam. Sus taciturna vorat, dum garrula voce laborat. Tacitus pasci si possit corvus, haberet plus dapis.

1134. Si crebro iacias, aliud alias ieceris. [Aristóteles / Erasmo, Adagia 1.2.13] Se lanças com freqüência, cada coisa lançarás de outra maneira. Insiste, não desiste. Perseverança tudo alcança. VIDE: Crebro si iacias, aliud alias ieceris. Si multa iacias, aliud alias ieceris. Si saepe iacias, aliud alias ieceris.

1135. Si cui mutuum quid dederit, fit pro proprio perditum. [Plauto, Trinnumus 1016] Se alguém deu um empréstimo, fica perdido o que era seu. Quem empresta, perde o amigo e o dinheiro. VIDE: Aes debitorem leve, grave inimicum facit. Qui dat mutuum, amicum vendit, inimicum emit.

1136. Si culpare velis, culpabilis esse cavebis. [Binder, Medulla 1632] Se quiseres acusar, trata de não poder ser acusado. Quem tem telhado de vidro, não atire pedra no telhado alheio. VIDE: Censor omni careat peccato.

1137. Si cum claudo cohabites, subclaudicare disces. [Apostólio 3.33] Se morares com um coxo, aprenderás a mancar. Quem com coxo anda aprende a mancar. VIDE: Ad mala facta malus socius socium trahit. Amicus stultorum efficietur similis. Claudo propinquus, claudicare mox scies. Iuxta claudum claudicare disces. Si apud claudum habitas, claudicabis. Si iuxta claudum habites, subclaudicare disces.

1138. Si cum hac exceptione detur sapientia, ut illam inclusam teneam, nec enuntiem, reiciam. [Sêneca, Epistulae Morales 6.4] Se me oferecessem a sabedoria, com a condição de mantê-la oculta e de não revelá-la, eu a rejeitaria.

1139. Si cum Iesuitis, non cum Iesu itis. [Rezende 6231] Se andais com os jesuítas, não andais com Jesus. (=Epigrama feito por inimigos dos Jesuítas). Si cum Iesu itis, non cum Iesuitis. Se andais com Jesus, não andais com os jesuítas.

1140. Si cupias pacem, linguam compesce loquacem. [Binder, Thesaurus 3108] Se desejas paz, contém a língua loquaz. Em boca fechada não entra mosca. Mais fere má palavra que espada afiada. VIDE: Audi, cerne, tace, si vis cum vivere pace. Audi, vide, tace, si vis vivere in pace. Sapiens, sile. Si sapis, mussitabis.

1141. Si curiam curas, pariet tibi curia curas. [Jogo de palavras / R.C.Trench, Proverbs and Their Lessons 153; Rezende 6232] Se trabalhas no foro, o foro te dará preocupações.

1142. Si das plorando, perdis tua munera dando. [Trench, Proverbs and Their Lessons 192] Se dás chorando, perdes os teus donativos ao dar. VIDE: Si panem dederis tristis, et panem et meritum perdidisti.

1143. Si deficiant vires, audacia certe laus erit: in magnis et voluisse sat est. [Propércio, Elegiae 2.10.5] Se me faltarem as forças, terei pelo menos o mérito de ter ousado; nas grandes empresas, ter tentado já é bastante. VIDE: Est nobis voluisse satis. In magnis et voluisse sat est. In magnis vel voluisse satis est.

1144. Si deficit equus, lassus conscendit asellum. [Rezende 6251] Se falta cavalo, o homem cansado aceita um burro. Caminhante cansado monta em asno, se não tem cavalo. Quem não tem cavalo, monta em boi. Quem não pode como quer, faça como puder. Si defecit equus, lassus conscedit asellum. [Pereira 99] Se faltou cavalo, o homem cansado aceitou um burro. VIDE: Auloedus sit qui citharoedus esse non possit. Qui non habet equum, vadat pedibus. Si bovem non possis, asinum agas. Si rota defuerit, tu pede carpe viam.

1145. Si deficit faenum, accipe stramen. [Walther 28420 / Tosi 552] Se falta feno, aceita palha. Quem não tem cachorro, caça com gato. Quem não tem pão alvo, come do ralo. Si deficit faenum, tunc accipe stramen. VIDE: Probanda salsamenta egenti carnium. Probanda salsamenta ubi desunt carnes. Salsamento egenti carnibus contentum esse oportet. Si carnes non affuerint, in salsamentis acquiescendum. Si caro non adsit, salsamentum adhibendum. Si non adsunt carnes, tarico contentos esse oportet. Taricus bone consulitur, ubi desunt carnes.

1146. Si demergendus sim, in aqua pura me demergam. [Manúcio, Adagia 488] Se devo afogar-me, que eu me afogue em água limpa. Antes morte honrada que vida abatida. VIDE: Bene mori praestat quam turpiter vivere. Candorem praefero vitae. Si pereundum est, honesta morte perire satius.

1147. Si denuo sic vincendi sunt Romani, peribimus. [Plutarco / Rezende 6252] Se mais uma vez os romanos tiverem de ser vencidos assim, estaremos perdidos. (=Palavras de Pirro, rei do Épiro, depois de, com grandes baixas em seus exércitos e ele mesmo ficar ferido, derrotar os romanos. Daí a expressão vitória de Pirro).

1148. Si desperaveris lassus in die angustiae, imminuetur fortitudo tua. [Vulgata, Provérbios 24.10] Se perderes a esperança, descoroçoado no dia da angústia, será minguada a tua fortaleza.

1149. Si Deus intersit. [Divisa] Se Deus nos assiste. Se Deus está presente.

1150. Si Deus iuverit. Se Deus me ajudar.

1151. Si Deus pro nobis, quis contra nos? [Vulgata, Romanos 8.31] Se Deus está a nosso favor, quem será contra nós? A quem Deus quer ajudar, o vento lhe apanha a lenha. Si Deus nobiscum, quis contra nos? Se Deus está conosco, quem será contra nós? VIDE: Deus nobiscum, quis contra?

1152. Si Deus voluerit. [Grynaeus 93] Se Deus quiser.

1153. Si dicere metuas, unde paeniteas, melius est ‘non,’ quam ‘sic. [Albertano da Brescia, Liber de Amore 1.2] Se temes dizer coisa de que te arrependas, é melhor dizer ‘não’ do que ‘sim’.

1154. Si digito caelum tetigerit. [Gaio, Institutionum Commentarius 3.98] Se tocar o céu com o dedo. (=Uma condição impossível de ser cumprida). Si digito caelum attingeris. Se pudesses tocar o céu com o dedo. VIDE: Digito caelum attingere. Digito se caelum putent attingere.

1155. Si digitum porrexeris stulto, manum invadet. [DAPR 178] Se estenderes um dedo ao vilão, tomar-te-á a mão. Ao vilão, se deres o pé, tomar-te-á a mão. Não dês o dedo ao vilão, porque te tomará a mão. VIDE: Digitum stulto ne permittas. Fatuo digitum ne ostendas, ne et manum tibi deglutiat. Si servo nequam palmus datur, accipit ulnam. Stulto digitum ne ostenderis, ut ne palmam etiam devoret. Stulto ne permittas digitum.

1156. Si dies est tempus viginti et quattuor horarum, necesse est omnes inter se dies pares esse. [Sêneca, Epistulae Morales 12.7] Se o dia é o tempo de vinte e quatro horas, é inevitável que todos os dias sejam iguais entre si. VIDE: Unus dies par omni est.

1157. Si diis placet. [Quintiliano, Declamatio Maior 12.16] Se agrada aos deuses.

1158. Si domi sum, foris est animus; sin foris sum, animus domi est. [Plauto, Mercator 852] Se estou em casa, meu pensamento está fora; se estou fora, meu pensamento está em casa.

1159. Si dominum expugnant servi, quanto magis extraneus? [VES 120] Se os servos atacam seu senhor, quanto mais (não fará) um estranho?

1160. Si Dominus permiserit. [Vulgata, 1Coríntios 16.7] Se o Senhor permitir. VIDE: Si permiserit Dominus.

1160a. Si Dominus voluerit. [Vulgata, 1Coríntios 4.19] Se o Senhor quiser.

1161. Si domus super semetipsam dispertiatur, non potest domus illa stare. [Vulgata, Marcos 3.25] Se uma casa está dividida contra si mesma, não pode aquela casa permanecer.

1162. Si dormit lupula, non currit in os ovis ulla. [Binder, Thesaurus 3111] Se a loba dorme, não corre para sua boca nenhuma ovelha. Raposa que dorme, não apanha galinhas. VIDE: Dormiens nihil lucratur. Dormienti vulpi cadit intra os nihil.

1163. Si dulcis fias ut mel, te musca vorabit. [Pereira 105] Se ficares doce como mel, a mosca te comerá. Quem não quer ser lobo, não lhe vista a pele. Quem se faz de mel, moscas o comem. Faze-te mel, comer-te-ão as moscas. VIDE: Cum non sis Syrus, ne Syrum agas. Quisquis ovem simulat, hunc lupus ore vorat. Respue quod non es. Si non vis esse lupus, noli eius pelle vestiri. Syrus cum non sis, ne syrissa.

1164. Si duo faciunt idem, non est idem. Se dois fazem a mesma coisa, não é a mesma coisa. Diferença há de Pedro a Pedro. Si duo faciunt idem, non est semper idem. Se dois fazem a mesma coisa, nem sempre é a mesma coisa. Si duo homines fabricant idem, non est idem. Se dois homens fabricam a mesma coisa, não é a mesma coisa. VIDE: Cum duo faciunt idem, non est idem.

1165. Si egebis, tibi dolebit, non mihi. [Cícero, Pro Caelio 37] Se tiveres alguma necessidade, tu é que sofrerás, não eu.

1166. Si ego glorifico me ipsum, gloria mea nihil est. [Vulgata, João 8.54] Se eu glorifico a mim mesmo, não é nada a minha glória. Elogio em boca própria é vitupério. VIDE: Deforme est de se ipsum praedicare. Laudet te alienus, et non os tuum; extraneus, et non labia tua. Laus in proprio ore sordescit.

1167. Si enim fallor, sum. [S.Agostinho, De Civitate Dei 11.20] Se cometo erros, eu existo. Não há homem sem senão. VIDE: In multis enim offendimus omnes.

1168. Si enim in praesenti leges condere soli imperatori concessum est, et leges interpretari solum dignum imperio esse oportet. [Codex Iustiniani 1.14.12.3] Portanto, se, no presente, só ao imperador é concedido criar leis, as leis só podem ser interpretadas pela única pessoa que tem o direito de governar. VIDE: Cuius est condere legem, eius et abrogare.

1169. Si eos insudare cupimus, nos in primis insudemus. [Garcia de Meneses / Ramalho 10] Se desejamos que eles suem, suemos nós primeiro.

1169a. Si es mortalis, vive ut mortalis. Se és mortal, vive como mortal. VIDE: Si homo es, vive ut homo.

1170. Si essent mihi centum linguae et centum ora, et vox ferrea, non possem complecti omnes species criminum, nec enumerare omnia nomina suppliciorum. Nem se eu tivesse cem línguas e cem bocas, e uma voz poderosa, eu não poderia expressar todas as formas de crimes, nem citar os nomes de todos os castigos. VIDE: Non, mihi si linguae centum sint, oraque centum, ferrea vox, omnis scelerum comprehendere formas, omnia poenarum percurrere nomina possim. Non mihi si centum linguae sint, oraque centum, ferrea vox, omnes fatuorum evolvere formas, omnia stultitiae percurrere nomina possim.

1171. Si est tibi servus fidelis, sit tibi quasi anima tua; quasi fratrem sic eum tracta. [Vulgata, Eclesiástico 33.31] Se tens um escravo fiel, estima-o como a tua alma; trata-o como a um irmão.

1172. Si est voluntatis arbitrium, non omnia fato fiunt. [S.Agostinho, De Civitate Dei 5.9] Se existe vontade de decisão, nem tudo acontece pelo destino. VIDE: Omnia fato fiunt.

1173. Si esurierit inimicus tuus, ciba illum; si sitierit, da ei aquam bibere. [Vulgata, Provérbios 25.21] Se o teu inimigo tiver fome, dá-lhe de comer; se tiver sede, dá-lhe água para beber. Si esurierit inimicus tuus, ciba illum; si sitit, potum da illi. [Vulgata, Romanos 12.20] Se o teu inimigo tem fome, dá-lhe de comer, se tem sede, dá-lhe de beber.

1174. Si etiam prudentissimi peccant, cuius non error bonam causam habet? [Sêneca, De Ira 3.25.2] Se até os mais ponderados erram, de quem será o erro que não tenha justificativa?

1175. Si exundet fumus, furiat si femina, gutta si stillet, propria quisquis ab aede fugit. [Pereira 115] Se há muita fumaça, se a mulher está furiosa, se pinga a gota, qualquer um foge da própria casa. O fumo, a mulher e a goteira lançam o homem de sua casa fora. VIDE: Sunt tria damna domus: imber, mala femina, fumus. Tecta perstillantia in die frigoris et litigiosa mulier comparantur. Tria expellunt hominem ex domum: fumus, aqua et mala mulier. Tria sunt enim quae non sinunt hominem in domo permanere: fumus, stillicidium, et mala uxor.

1176. Si faber, fabrilia, si musicus, musica tractat; neuter ab officio suo aliena agit. [E.L.Gerber, Neues Historisch-Biographisches Lexikon 822] Se é ferreiro, cuida de ferragens, se é músico, cuida de música; nenhum dos dois cuida de coisa alheia ao seu ofício. VIDE: Faber fabrilia tractat.

1177. Si fabula vera est. Se essa história é verdadeira. Se é verdade o que contam.

1178. Si faciet homo deos, et ecce ipsi non sunt dii. [Vulgata, Jeremias 16.20] Se um homem fizer deuses, eles não são deuses.

1179. Si factum est bonum, quorsum tenebris opus est? [Sófocles / Schottus, Adagialia Sacra 89] Se a ação é boa, para que as trevas?

1179a. Si fari scimus, bene Romam pergere quimus. [Emanuel Strauss, Concise Dictionary of European Proverbs 21] Se sabemos falar, facilmente podemos chegar a Roma. Quem tem boca, vai a Roma. Si fari scimus, bene Romam tendere quimus. VIDE: Homini non muto, nihil impervium.Ignotum facturus iter, si lingua supersit, solus ad Aurorae pergere regna potest. Lingua dux pedis. Nil tam difficile est, quin quaerendo investigari possit.

1180. Si fatum est, quid times quod certum est? [DM 114a] Se existe o destino, por que temes o que é inevitável?

1181. Si fatum tibi est ex morbo convalescere, sive medicum adhibueris, sive non adhibueris, convalesces. [Cícero, De Fato 28] Se teu destino é restabelecer-te de uma doença, ficarás curado, tanto se recorreres ao médico, como se não recorreres.

1182. Si feceris, magnam habebo gratiam; si non feceris, ignoscam. [Cícero, Ad Familiares 5.19] Se o fizeres, ficar-te-ei muito agradecido; se não o fizeres, perdoar-te-ei.

1183. Si fecisti, nega. [Binder, Thesaurus 3112] Se o fizeste, nega.

1184. Si feminae non essent, nos viri non essemus. [Rezende 6258] Se não existissem as mulheres, nós, homens, também não existiríamos.

1185. Si filius, et heres. [Vulgata, Gálatas 4.7] Se é filho, também é herdeiro. VIDE: Filius, ergo heres.

1186. Si finis bonus est, totum bonum est. [DAPR 694] Se o fim é bom, o todo é bom. O fim coroa a obra. Bem está o que bem acaba. Si finis bonus est, totum bonum erit. Si finis bonus, totum laudabile. Se o resultado é bom, o todo é louvável. VIDE: Exitus acta probat. Finis coronat opus. Omnia tunc bona sunt, clausula quando bona. Quidquid contingat, finis postrema coronat. Totum laudatur, si finis laude beatur.

1187. Si fore vis sanus, ablue saepe manus. [Regimen Sanitatis Salernitanum, Ablue Manus 1] Se queres ter saúde, lava as mãos com freqüência.

1188. Si foret in terris, rideret Democritus. [Horácio, Epistulae 1.194] Se Demócrito ainda estivesse no mundo, ele riria muito disso. (=Demócrito, filósofo grego, zombava das loucuras humanas).

1189. Si fortuna iuvat, caveto tolli; si fortuna tonat, caveto mergi. [Ausônio, Septem Sapientum Sententiae, Periander] Se a sorte te favorece, não te exaltes; se a sorte te é contrária, não te rebaixes. Se caçares, não te gabes; se não caçares, não te enfades.

1190. Si fortuna iuvat, multi numerantur amici; si fortuna perit, nullus amicus erit. [DAPR 56] Se a sorte favorece, contam-se muitos amigos; se a sorte acaba, não sobrará nenhum amigo. Amigos de bom tempo mudam-se com o vento. Enquanto o ouro luz, os amigos são de truz. VIDE: Cui fortuna perit nullus amicus erit. Cum fortuna perit, nullus amicus erit. Donec eris felix, multos numerabis amicos; tempora si fuerint nubila, solus eris. Donec eris sospes, multos numerabis amicos. Si fueris felix, multos numerabis amicos. Tempore felici multi numerantur amici; sed si fortuna perit, nullus amicus erit.

1191. Si fortuna volet, fies de rhetore consul; si volet haec eadem, fies de consule rhetor. [Juvenal, Satirae 7.195] Se a sorte quiser, passarás de orador a cônsul; se ela também quiser, passarás de cônsul a orador.

1192. Si fueris felix, multos numerabis amicos. [Pereira 94] Se fores feliz, contarás muitos amigos. Agora que tenho ovelha e borrego, todos me dizem: venhais embora Pedro. A ricos sobejam-lhe amigos. Enquanto o ouro luz, os amigos são de truz. Amigos de bom tempo mudam-se com o vento. VIDE: Cui fortuna perit nullus amicus erit. Cum fortuna perit, nullus amicus erit. Donec eris felix, multos numerabis amicos; tempora si fuerint nubila, solus eris. Si fortuna iuvat, multi numerantur amici; si fortuna perit, nullus amicus erit. Tempora si fuerint nubila, solus eris. Tempore felici multi numerantur amici; sed si fortuna perit, nullus amicus erit. Ubi opes, ibi amici.

1193. Si fueris pauper, quis tibi amicus erit? [Bebel, Proverbia Germanica 347] Se fores pobre, quem será teu amigo? Pobre não tem amigo nem parente. Ninguém quer do indigente ser primo nem parente. Amigo de mesa não é de firmeza. VIDE: Amici ollares. Amicus socius mensae non permanebit in die necessitatis. Avolitante manet argutus hirundine passer. Cavendum ab amicis qui suos, cum non illis egent, deserunt. Ubi amici? Ubi opes.

1194. Si fueris Romae, Romano vivito more. [Pereira 100] Se estiveres em Roma, vive segundo o costume dos romanos. Em Roma, como os romanos. Em Roma, sê romano. Por onde vás, assim como vires, assim farás. Em terra de sapos, de cócoras como eles. Si fueris Romae, Romano vivito more; si fueris alibi, vivito sicut ibi. [S.Ambrósio / Rezende 6263] Estando em Roma, vive segundo o costume romano; estando alheres, vive como se vive lá. Si fueris Romae, Romano vivito more; cum fueris alibi, vivito more loci. [Stevenson 2005] Estando em Roma, vive segundo o costume romano; estando alhures, vive segundo o costume do lugar. VIDE: Ad terrae morem vitae decet esse tenorem. Alia terra alios mores postulat. Aliud regnum alios mores postulat. Cum fueris Romae, Romano vivito more; cum fueris alibi, vivito more loci. Lex et regio servanda. Regionis quam incolis, mores induito. Suus cuique mos loco est. Terrae quam pergis, cape mores quos ibi cernis. Ulula cum lupis, cum quibus esse cupis.

1195. Si fur furari desistet, desistet latrare canis. [Bebel, Adagia Germanica] Se o ladrão parar de furtar, o cão parará de latir. O lobo perde os dentes, mas não o costume. VIDE: Lupus non emendatur senio.

1196. Si genus humanum et mortalia temnitis arma, at sperate deos memores fandi atque nefandi. [Virgílio, Eneida 1.542] Se desprezais a raça humana e as armas dos mortais, temei pelo menos os deuses, que não se esquecem nem da virtude nem do crime.

1197. Si gratis beneficium dederis, si non rogatus, postea quam dederis, tu illud non invulgaveris. [Aristóteles / Rezende 6267] Se fizeres um favor gratuitamente, sem seres rogado, depois de fazê-lo, não o divulgarás. Não saiba a mão esquerda o que faz a direita. VIDE: Dextera quid faciat, fas est nescire sinistram. Nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua.

1198. Si gravis, brevis, si longus, levis. [Cícero, De Finibus 2.29] Se (a dor) é violenta, é breve, se é longa, é suave. O que é intenso, dura pouco. Si gravis dolor, brevis. VIDE: Ignis, quo clarior fulsit, citius exstinguitur. Nihil vehemens durabile. Si levis dolor est, ergo tolerabilis; si gravis, brevi finietur.

1199. Si habes officium, officio satisfacias. Se tens uma obrigação, cumpre-a.

1199a. Si habitaverit haedus cum pardo, habitabit nurus cum socru sua. [Florilegium Hebraicum 341] Se o bode viver com o leopardo, a nora viverá com sua sogra. Sogra boa é maravilha, uma nora nunca é filha.

1200. Si has dormiens urbes capio, quot vigilans capiam? [Schottus, Adagia 278] Se dormindo conquisto estas cidades, acordado quantas conquistarei?

Ao Topo