DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS

Compilado por HENERIK KOCHER

Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas

A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  VZ

S1  S2  S3  S4  S5  S6  S7  S8  S9  S10  S11  S12  S13  S14  S15

S7: 1201-1400

1201. Si hi tacuerint, lapides clamabunt. [Vulgata, Lucas 19.40] Se eles se calarem, até as pedras clamarão.

1202. Si homo es, vive ut homo. Se és um ser humano, vive como humano. VIDE: Si es mortalis, vive ut mortalis.

1203. Si honesta sunt quae facis, omnes sciant; si turpia, quid refert neminem scire, cum tu scias? [Sêneca, Epistulae Morales 43] Se as coisas que fazes são dignas, todos devem conhecê-las; se são vergonhosas, que importa que ninguém saiba, já que tu sabes?

1204. Si hortum in bibliotheca habes, deerit nihil. [Cícero, Ad Familiares 4.4] Se tiveres um jardim perto da biblioteca, nada te faltará.

1205. Si in alieno fideles non fuistis, quod vestrum est, quis dabit vobis? [Vulgata, Lucas 16.12] Se vós não fostes fiéis no alheio, quem vos dará o que é vosso?

1206. Si in clientelam felicis hominis potentisque perveneris, aut veritas aut amicitia perdenda est. [Albertano da Brescia, De Amicitia Superbi] Se te tornares vassalo de um homem bem sucedido e poderoso, ou deve perder-se a verdade, ou a amizade.

1207. Si in leonina sat haud sit pelle, vulpinam adhibe. [Schottus, Adagia 639] Se não cabe na pele do leão, acrescenta a da raposa. Se não te chega a pele do leão, acrescenta-a com a da raposa. Quem não pode, trapaceia. Mais vale astúcia que força. VIDE: Dolo pugnandum dum quis par non est armis. Quo non pervenit leonis pellis, vulpina assuenda est. Si leonina non sufficit, vulpina assuenda. Si leonina pellis non sufficit, vulpinam assume. Si leonina pellis non satis est, assuenda est vulpina. Si leonina pellis non satis est, vulpina addenda. Si leonina pellis non sufficerit, etiam vulpinam assuito. Si leonina pellis non sufficit, vulpinam adhibe. Ubi leonis pellis deficit, vulpina insuenda est. Ubi leonis pellis deficit, vulpinam induendam esse. Ubi leonina pellis non pertingit, assumenda est et vulpina. Ubi leonis pellis deficit, vulpina induenda est.

1208. Si in viridi ligno haec faciunt, in arido quid fiet? [Vulgata, Lucas 23.31] Se isto se faz no lenho verde, que se fará no seco?

1209. Si inaequalibus aequalia addas, omnia erunt inaequalia. [Bacon, Advancement of Learning 2.5.3] Se juntares iguais a desiguais, o todo será desigual.

1210. Si incolae bene sunt morati, pulchre munitum arbitror. [Plauto, Persa 553] Se os cidadãos têm bom caráter, considero (a cidade) bem fortificada.

1211. Si ingratum dixeris, omnia dixeris. [Black 1625] Se afirmares que alguém é ingrato, terás dito tudo. VIDE: Dixeris maledicta cuncta, cum ingratum hominem dixeris. Ingratum si dixeris, omnia dixeris.

1212. Si inimicos iubemur diligere, quem habemus odisse? [Tertuliano, Apologeticus 37.1] Se nos ordenam que amemos os inimigos, a quem havemos de odiar?

1213. Si inquines fontem luto, non potum habebis limpidum. [Schottus, Adagia 639] Se sujares a fonte com lodo, não terás água límpida para beber. Não sujes a água que hás de beber.

1214. Si inutilia emas, necessaria vendes. [Collins 86] Quem compra o supérfluo, vende o necessário. VIDE: Non tam multa accipiendo, quam non multos sumptos faciendo. Omnia, Castor, emis; sic fiet ut omnia vendas. Pater familias vendax sit, non emax. Ubi emas aliena, vendas necesse est tua.

1215. Si inveneris hominem cucabilem, cuca eum. [Rezende 6272] Se encontrares um homem de que se possa escarnecer, escarnece dele. Si inveneris gentem cucabilem, cuca eam. [El Espíritu de D.José de Azara 481] Se encontrares um povo de que se possa escarnecer, escarnece dele.

1216. Si ista vera sunt, ratio omnis tollitur quasi quaedam lux lumenque vitae. [Cícero, Lucullus 26] Se isto é verdade, perde-se a razão como se fosse a luz da vida. VIDE: Lux lumenque vitae ratio.

1217. Si ita est. Se assim é.

1218. Si ita loqui fas est. Se é que se pode falar assim.

1219. Si iudicas, cognosce; si regnas, iube. [Sêneca, Medea 194] Se julgas, informa-te; se governas, comanda.

1219a. Si iuvenis sciret et senex posset, nihil esset quod non conficeretur. [Editions Eclectica, Rumor Varius, Fasciculum 155] Se o velho pudesse e o moço soubesse, não haveria nada que não se fizesse.

1220. Si iuxta claudum habites, subclaudicare disces. [Plutarco / Grynaeus 517; Erasmo, Adagia 1.10.73] Se viveres com um coxo, aprenderás a mancar. Quem com coxo anda, aprende a mancar. Quem com lobos anda, aprende a uivar. Si iuxta claudum habites, etiam claudicare disces. VIDE: Ad mala facta malus socius socium trahit. Amicus stultorum efficietur similis. Claudo propinquus, claudicare mox scies. Iuxta claudum claudicare disces. Si apud claudum habitas, claudicabis. Si cum claudo cohabites, subclaudicare disces.

1221. Si labor terret, merces invitet. [S.Bernardo de Clairvaux, De Consideratione 2.6.12] Se nos assusta o trabalho, anime-nos a recompensa. Todo trabalho merece prêmio. VIDE: Nil valet ille labor, quem praemia nulla sequuntur.

1222. Si latet ars, prodest; affert deprensa pudorem. [Ovídio, Ars Amatoria 2.1.313] Se o artifício está escondido, é útil; descoberto, envergonha. VIDE: Ars est celare artem.

1223. Si latet in vino veritas, ut proverbia dicunt, invenit verum Teuto, vel inveniet. [Sincerus Jor, Medulla Facetiarum / Rezende 6275] Se a verdade está escondida no vinho, algum alemão já a encontrou, ou a encontrará. Si latet in vino verum, ut proverbia dicunt, invenit verum Teuto, vel inveniet. [Owen, Epigrammata 1.18] VIDE: In vino veritas. Vulgo veritas iam attributa vino est.

1224. Si leonem iugulare tentes, fortiter aprehende. [S.Efrém / Bernardes, Luz e Calor 1.8] Se intentas degolar um leão, agarra-o com toda tua força.

1225. Si leonina pellis non satis est, vulpina addenda. [Erasmo, Adagia 3.5.81] Se não te chega a pele do leão, acrescenta-a com a da raposa. Quem não pode trapaceia. Mais vale astúcia que força. Si leonina non sufficit, vulpina assuenda. [Schottus, Adagia 185] Si leonina pellis non sufficit, vulpinam assume. [Apostólio 3.67] Si leonina pellis non satis est, assuenda est vulpina. [DAPR 86] Si leonina pellis non sufficerit, etiam vulpinam assuito. [Schottus, Adagia 359] Si leonina pellis non sufficit, vulpinam adhibe. [Schottus, Adagia 25] Si leonis exuvium non sufficit, adde vulpinum. [Manúcio, Adagia 893] VIDE: Ars compensabit, quod vis tibi magna negabit. Dolo pugnandum dum quis par non est armis. Quo non pervenit leonis pellis, vulpina assuenda est. Si in leonina sat haud sit pelle, vulpinam adhibe. Ubi leonina pellis non pertingit, assumenda est et vulpina. Ubi deficiunt vires, astu utendum. Ubi leonis pellis deficit, vulpina insuenda est. Ubi leonis pellis deficit, vulpinam induendam esse. Ubi leonis pellis deficit, vulpina induenda est.

1226. Si levis dolor est, ergo tolerabilis; si gravis, brevi finietur. [Epicuro] Se a dor é suave, é tolerável; se é violenta, logo cessará. O que é intenso, dura pouco. VIDE: Ignis, quo clarior fulsit, citius exstinguitur. Nil violentum perpetuum.Si gravis dolor, brevis, si longus, levis. Si gravis brevis, si longus levis. Si gravis dolor, brevis.

1227. Si lex non est utilis reipublicae, iam non est lex. Se a lei não é útil ao país, já não é lei.

1228. Si libenter crucem portas, portabit te et ducet te ad desideratum finem. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 2.12.26] Se carregas a cruz com prazer, ela te carregará e te conduzirá ao objetivo desejado.

1229. Si libet, licet. [Rezende 6282] Se nos agrada, é permitido. Si libet, licet. An nescis te imperatorem esse et leges dare, non accipere? [Aelius Spartianus, Historia Augusta, Caracalla 10.2] Se te agrada, é permitido. Não sabes que és o imperador, e que te cabe fazer as leis, e não as receber?

1230. Si linguis hominum loquar, et angelorum, caritatem autem non habeam, factus sum velut aes sonans, aut cymbalum tinniens. [Vulgata, 1Coríntios 13.1] Se eu falar as línguas dos homens e dos anjos, mas não tiver amor, sou como o bronze que soa ou o címbalo que tine.

1230a. Si locutio argentum, silentium aurum est. [Florilegium Hebraicum 324] Se o falar é prata, o silêncio é ouro. Falar é prata, calar é ouro.

1231. Si lupus est agnum, non est mirabile magnum. [Jakob Werner, Lateinische Sprichwörter 90 / Bragança 7.1.1] Se o lobo come a ovelha, não é grande o espanto. (=O primeiro est, nesta sentença, equivale a edit, do verbo edere, comer).

1232. Si magis pollerent oculorum, quam animi, iudicia, profecto de sapientia foret aquilae concedendum. [Apuleio, Florida 2] Se os julgamentos dos olhos do corpo fossem melhores do que os dos olhos do espírito, sem dúvida o prêmio da sabedoria deveria ser concedido à águia.

1233. Si male cantabis, cerebrosior esse caveto. [Medina 587] Se cantares mal, cuidado para não perderes a calma. Cantar mal e porfiar. Si male cantabis, cerebrosior esse caveto, ne tibi dicatur, cantor inepte, tace. [J.M.Caro y Cejudo, Refranes 59] Se cantares mal, cuida não seres arrebatado, para que não te digam: cantor estúpido, cala-te.

1234. Si malus aut nequam est, male res vertunt, quas agit; sin autem frugi est, eveniunt frugaliter. [Plauto, Persa 452] Se alguém é mau ou desonesto, as coisas que faz correm mal; se, porém, é bom, correm regularmente.

1234a. Si mane labores, non laborandum tibi erit vespere. [Florilegium Hebraicum 147] Se trabalhares de manhã (na juventude), não terás de trabalhar à noite (na velhice).

1235. Si manet iuvenis, non tamen senex. [Bebel / Eiselein 353] Se o jovem permanece, o velho não. O jovem vai morrer; o velho tem de morrer. VIDE: Iuvenis quidem potest cito mori; sed senex diu vivere non potest.

1236. Si manseritis in me, et verba mea in vobis manserint, quodcumque volueritis petetis, et fiet vobis. [Vulgata, João 15.7] Se vós permanecerdes em mim, e as minhas palavras permanecerem em vós, pedireis tudo o que quiserdes, e ser-vos-á feito.

1237. Si manus est vacua, non accipitrem capit illa. [Gaal 849] Se a mão está vazia, ela não apanha falcão. Anzol sem isca, peixe não belisca. Quem não tem dinheiro na bolsa, não tem mel na boca. VIDE: Absque argento omnia vana. Si careas aere, cupiet te nemo videre.

1238. Si mea non cenes, gratior hospes eris. [Pereira 107] Se não jantares do meu, serás hóspede mais bem-vindo. Hóspede jejuador, bem-vindo seja! Si mea non comedat, gratior hospes erit. [Medina 595] Se não comer do meu, o hóspede será mais bem-vindo

1239. Si medicus cunctos aegros posset medicari, divinus magis deberet iure vocari. [Flos Medicinae Scholae Salerni 3444] Se o médico pudesse curar todos os doentes, de direito deveria ser chamado de adivinho.

1240. Si meliores sunt quos ducit amor, plures sunt quos corrigit timor. [Black 1625] Se os que o amor conduz são melhores, os que o medo corrige são mais numerosos. VIDE: Ut poena ad paucos, metus ad omnes perveniat.

1241. Si melius quid habes, arcesse, vel imperium fer. [Horácio, Epistulae 1.5.6] Se tens algo melhor, apresenta, ou submete-te.

1242. Si metiaris tuam ipsius umbram, non maiorem invenies factam, quam antequam vinceres. [Apostólio 7.64] Se medires tua própria sombra, não a encontrarás maior do que era antes de venceres.

1243. Si mihi das, tibi do; si non das, nulla tibi do. [Walther 28646 / Tosi 1345] Se me dás, eu te dou; se não me dás, nada te dou. É dando que se recebe. Quem me faz bem, ensina-me a ser bom. VIDE: Abluit manus manum. Abluit manus manum: da aliquid et accipe. Una manus reliquam lavat, ut relavetur ab ipsa.

1244. Si mihi male dixeris, tu quoque male audies. Se tu me ofenderes, também ouvirás ofensas. Quem diz o que quer, ouve o que não quer. VIDE: Cum dixeris quod vis, audies quod non vis. Si mihi perget quae vult dicere, ea quae non vult, audiet.

1245. Si mihi non haec lux toto iam longior anno est. [Virgílio, Eclogae 7.43] Se este dia já não está mais comprido do que o ano todo. VIDE: Mihi haec dies toto iam longior anno est.

1246. Si mihi perget quae vult dicere, ea quae non vult, audiet. [Terêncio, Andria 920] Se ele continua a me dizer o que quer, ouvirá o que não quer. Quem diz o que quer, ouve o que não quer. VIDE: Cum dixeris quod vis, audies quod non vis. Si mihi male dixeris, tu quoque male audies.

1247. Si mihi vera nuntiantur. [Catulo, Carmina 35.11] Se me dizem a verdade.

1248. Si modicum valet aes, missae sunt pauca valentes. [Bebel, Proverbia Germanica 121] Se o dinheiro vale pouco, as missas também valem pouco. Sem dinheiro de contado, não há soldado. Encomenda sem dinheiro fica no tinteiro. Pobre bispo, pobre serviço. VIDE: Exilis nummus brevem parit missam. Pro cupro cuprea missa habenda est. Quale pretium, tale sacrificium.

1249. Si mons sublimis, profundior est tibi vallis. [Gaal 184] Se o monte é elevado, o vale te é mais profundo. Quanto mais alto sobe uma pessoa, maior é a queda. VIDE: Quo altior mons, tanto profundior vallis. Vallis optime collem monstrat.

1250. Si monumentum requiris, circumspice. [Epitáfio do arquiteto C. Wren, na Catedral de São Paulo, por ele projetada e construída em Londres / Rezende 6294] Se procuras um monumento, olha em redor de ti. Si monumentum quaeris, circumspice. VIDE: Si quaeris paeninsulam amoenam, circumspice.

1251. Si moram fecerit, exspecta illum, quia veniens veniet, et non tardabit. [Vulgata, Habacuc 2.3] Se se demorar, espera-o, porque infalivelmente virá, e não tardará.

1252. Si mortuorum aliquis miseretur, et non natorum misereatur. [Sêneca, Ad Marciam 19.5] Se alguém lamenta os mortos, esse deve também lamentar os que não nasceram.

1252a. Si mulces hominem, conatur pungere, nequam. Se afagas o homem mau, ele tenta ferir-te. O vilão morde a mão que o afaga e beija o pé que o esmaga. VIDE: Quando mulcetur villanus, peior habetur. Rustica gens est optima flens et pessima gaudens.

1253. Si multa iacias, aliud alias ieceris. [Apostólio 3.23] Se lanças muitas coisas, cada coisa lançarás de outra maneira. VIDE: Crebro si iacias, aliud alias ieceris. Si crebro iacias, aliud alias ieceris. Si saepe iacias, aliud alias ieceris.

1254. Si multis tua vita placuerit, tibi placere non poterit. [Publílio Siro] Se tua vida agradar a muitos, não poderá agradar a ti.

1255. Si mundus vult decipi, decipiatur. [Robert Burton, The Anatomy of Melancholy 3.4.1.2] Se o mundo quer ser enganado, que o seja. VIDE: Mundus vult decipi, ergo decipiatur. Populus vult decipi, ergo decipiatur. Qui vult decipi, decipiatur. Si vulgus vult decipi, decipiatur. Vulgus vult decipi, ergo decipiatur.

1256. Si mutare potest Aethiops pellem suam, aut pardus varietates suas, et vos poteritis benefacere cum didiceritis malum. [Vulgata, Jeremias 13.23] Se o etíope pode mudar a sua pele, ou o leopardo as suas malhas, podereis vós também fazer o bem, quando aprenderdes o mal. VIDE: Abluis Aethiopem quid frustra? Aethiops non albescit. Mutare non potest Aethiops pellem suam. Mutare non potest pardus varietates suas. Pardus maculas non deponit. Vestem mutare potest Aethiops, faciem non potest.

1257. Si natura negat, facit indignatio versum. [Juvenal, Satirae 1.79] Se o talento se recusa, é a indignação que dita o verso.

1258. Si negas equo pabulum, tibi negat pedes. [Lars Rhodin, Svenka Ordsprak 115] Se recusas comida ao teu cavalo, ele te recusa os pés.

1259. Si negotium obiectum superare nequeas, dolo utendum. [Schottus, Adagia 25] Se não consegues vencer o obstáculo, deve ser usada a astúcia. Se não basta a pele do leão, põe uma de raposa. VIDE: Ars compensabit, quod vis tibi magna negabit. Si aperto vincere Marte nequeas, fraude utendum. Si robore adversarium vincere nequeas, dolo et arte reliquias persequere.

1260. Si nequeas bovem, asinum agito. [Apostólio 3.23] Se não puderes usar o boi, usa o burro. Quem não pode como quer, faça como puder. VIDE: Auloedus sit qui citharoedus esse non possit. Bovem si nequeas, asinum agas. Non possum hoc, igitur faciam illud. Si bovem non possis, asinum agas. Si bovem non potes, asinum age. Si non potes bovem, asinum agito. Si non queas boves, agas asinos licet.

1261. Si nequeas plures, vel te solummodo cures. [Trench, Proverbs and Their Lessons 153] Se não podes cuidar de muitos, cuida só de ti.

1262. Si nequeo flectere superos, Acheronta movebo. Se eu não posso dobrar os deuses superiores, comoverei os deuses infernais. VIDE: Acheronta movebo, flectere si nequeo superos. Flectere si nequeo superos, Acheronta movebo. Si non possum flectere superos, commovebo inferos.

1263. Si nihil attuleris, ibis, Homere, foras. [Ovídio, Ars Amatoria 2.1.280] Se nada trouxeres, Homero, irás para a rua. Hóspede de mão vazia, ande la via. VIDE: Hospes implenus abeat. Ipse licet Musis venias comitatus, Homere, si nihil attuleris, ibis, Homere, foras. Veniat hospes, quisquis proferturus est.

1264. Si nihil discis, dediscis. [Sócrates / Cecílio Balbo, De Nugis Philosophorum] Se não aprendes nada, desaprendes. Quem não avança, recua. VIDE: Dediscis, si nihil addiscis.

1265. Si nihil fiet, nihilo minus sumptum futurum. [Marcos Catão, De Agricultura 39] Se o trabalho parar, ainda assim, as despesas continuarão.

1266. Si nihil velis timere, metuas omnia. [Publílio Siro] Se não quiseres ter medo de nada, deves desconfiar de tudo. A desconfiança é a sentinela da segurança. VIDE: Metuendum est semper, esse cum tutus velis. Si vultis nihil timere, cogitate omnia esse timenda.

1267. Si nil manduces, deserit ossa calor. [Pereira 117] Se não comeres nada, o calor abandonará teus ossos. Pela boca se aquenta o forno.

1268. Si ningit in valle, quid fiet in colle? [Rezende 6326] Se no vale neva, que fará na serra?

1269. Si nisi non esset, perfectus quilibet esset. [Wander 10] Se não houvesse o porém, todo mundo seria perfeito. Não há homem sem senão. Si nisi non esset, perfectus quilibet esset, sed pauci visi qui caruere nisi. [Eiselein 5] Se não houvesse o porém, todo mundo seria perfeito, mas vêem-se poucas pessoas que não têm o porém. Si nisi non esset, perfectus quilibet esset, sed non sunt visi, qui caruere nisi. Si nisi non esset, perfectus quilibet esset, nulli sed non sunt qui caruere nisi. [Pensées d'Oxenstirn 2.38] Se não houvesse o porém, todo mundo seria perfeito, mas não há ninguém que não tenha o porém. VIDE: In multis enim offendimus omnes. Nulli sunt visi qui caruere nisi. Si "si" non esset, perfectum quidlibet esset. Si "si" non esset, tunc totum bene esset.

1270. Si nobis non est pax externa, sit saltem interna. Se não temos paz externa, que tenhamos pelo menos paz interna.

1271. Si nocueris, noceberis ab alio. Se fizeres mal, outro te fará mal. Quem faz mal, espere outro tal. Quem faz aqui, acha acolá. VIDE: Quod feceris, et tibi alius faciet.

1272. Si noles sanus, curres hydropicus. [Horácio, Epistulae 1.2.34] Se não quiseres correr enquanto tiveres saúde, correrás quando estiveres hidrópico.

1273. Si non adsunt carnes, tarico contentos esse oportet. [Diogeniano / Erasmo, Adagia 2.4.62] Se não há carne, deve-se ficar contente com peixe salgado. Quem não tem pão alvo, come do ralo. Quem não tem cão, caça com gato. VIDE: Probanda salsamenta egenti carnium. Probanda salsamenta ubi desunt carnes. Salsamento egenti carnibus contentum esse oportet. Si carnes non affuerint, in salsamentis acquiescendum. Si caro non adsit, salsamentum adhibendum. Si deficit faenum, accipe stramen. Taricus bone consulitur, ubi desunt carnes.

1274. Si non aegrotat, bene mingit qui bene potat. [Eiselein 605] Se não está doente, bem urina quem bem bebe.

1275. Si non alpha, certe beta. [Erasmo, Moriae Encomium 63] Se ele não for o primeiro, certamente será o segundo.

1276. Si non caste, saltem caute. [Rezende 6328] Se não castamente, ao menos com cautela. Se não fores casto, se cauto. Si non caste, tamen caute. [Binder, Thesaurus 3122], VIDE: Caute, si non caste. Nisi castus, saltem cautus. Nisi caste, saltem caute.

1277. Si non credideritis, non intellegetis. [Vulgata, Isaías 8.9] Se não crerdes, não entendereis. VIDE: Crede ut intellegas. Credimus enim ut cognoscamus, non cognoscimus ut credamus. Credo ut intellegam, non intellego ut credam. Intellege ut credas. Neque enim quaero intellegere, ut credam, sed credo ut intellegam. Noli quaerere intellegere ut credas, sed crede ut intellegas; quoniam nisi credideritis, non intellegetis. Si non potes intellegere, crede ut intellegas. Praecedit fides, sequitur intellectus.

1278. Si non currere, saltare saltem vales. [Jogo de palavras / Georgin 121] Se tu não podes correr, podes pelo menos dançar.

1279. Si non damus beneficia nisi recepturi, intestatis moriendum sit! [Sêneca, De Beneficiis 4.11.6] Se só concedemos benefícios, se recebermos benefícios, então devemos morrer sem deixar testamento!

1279a. Si non esset receptor, non esset fur. [Florilegium Hebraicum 102] Se não houvesse receptador, não haveria ladrão. Tão ladrão é o que vai ao nabal, como o que fica ao portal.

1280. Si non est, egeo. Se me falta alguma coisa, passo sem ela. VIDE: Si quid est quod utar, utor; si non est, egeo.

1281. Si non est satis, memento paupertatis. [Inscrição em refeitório] Se não é bastante, lembra-te da pobreza. Si non habes satis, memento paupertatis. VIDE: Memento paupertatis in tempore abundantiae.

1282. Si non habes aes, miser es, et pinguia non es. [Jogo de palavras] Se não tens dinheiro, és um coitado, e não comes comida abundante. Quem não tem dinheiro, não come rapadura. Sem dinheiro, nada se alcança. VIDE: Absque argento omnia vana. Si tibi deficit aes, miser es et pinguia non es.

1283. Si non habes, non vales. [Eiselein 219] Se não tens, não podes. Quem não tem, não é. Quem tem dinheiro, tem graça e amigos. VIDE: Absque argento omnia vana. Amicos pecuniae faciunt.

1284. Si non morderis, cane quid latrante vereris? [Trench, Proverbs and Their Lessons 153] Se tu não és mordido, por que tens medo do cão que late? Cão que late não morde. Ladre-me o cão, mas não me morda. VIDE: Quid nocet latratus canis, si non mordeat? Verba cutem non laniant.

1285. Si non mutuo, inimicus ero; si repeto, amicitias perdo. Quid ergo melius est? Non mutuando inimicum habere, quam mutuum perdere et inimicitias nihilominus incurrere. [VES 63] Se não empresto, serei considerado inimigo; se cobro, perco a amizade. O que então é melhor? Não emprestar e ter um inimigo do que perder o empréstimo e ainda fazer inimizades. VIDE: Aes debitorem leve, grave inimicum facit. Qui dat mutuum, amicum vendit, inimicum emit.

1286. Si non nova, saltem nove. Se não forem coisas novas, que pelo menos tenham forma nova. VIDE: Antiqua nove. Non nova, sed nove.

1287. Si non obstatur, permittitur. [Cícero, Philippica 13.14] Se não se impede, permite-se. O que não é proibido, é permitido. VIDE: Permissa putantur omnia, quae non sunt prohibita. Quae non sunt prohibita, permissa intellegentur.

1288. Si non poscatur, vili res nulla paratur. [Pereira 119] Se não é pedido, nada é dado ao infeliz. Quem não pede, Deus não ouve. Quem não fala, não o ouve Deus. VIDE: Aequum est, a quo quid velis, ad eum currere. Petenti dabitur. Petite, et accepietis.

1289. Si non possis quod velis, velis id quod possis. [Brewer, The Dictionary of Phrase and Fable 245] Se não puderes o que quiseres, deves querer o que puderes. Se não puderes o que quiseres, faze o que puderes. Não faça passos largos quem tem perna curta. VIDE: Auloedus sit qui citharoedus esse non possit. Non possum hoc, igitur faciam illud. Quando id fieri non potest quod vis, id velis quod possis. Qui non potest quod vult, velle oportet quod potest. Quoniam non potest fieri id quod vis, id velis quod possit. Si non potes bovem, asinum agito. Si non potes ut vis, utcumque potes facito. Si non ut volumus, tamen ut possumus. Ut possumus, quando ut volumus non licet.

1290. Si non possum flectere superos, commovebo inferos. [Carolus Ruaeus, Virgilii Maronis Opera 391] Se não posso dobrar os deuses superiores, comoverei os deuses infernais. VIDE: Acheronta movebo, flectere si nequeo superos. Flectere si nequeo superos, Acheronta movebo. Si nequeo flectere superos, Acheronta movebo.

1291. Si non potes bovem, asinum agito. [Schottus, Adagia 66] Se não puderes usar um boi, usa um burro. Quem não pode como quer, faça como puder. VIDE: Auloedus sit qui citharoedus esse non possit. Bovem si nequeas, asinum agas. Non possum hoc, igitur faciam illud. Si bovem non possis, asinum agas. Si bovem non potes, asinum age. Si nequeas bovem, asinum agito. Si non queas boves, agas asinos licet.

1292. Si non potes intellegere, crede ut intellegas. Praecedit fides, sequitur intellectus. [S.Agostinho, Sermones 110.1] Se não podes entender, crê para entenderes. A fé precede; o entendimento acompanha. VIDE: Crede ut intellegas. Credimus enim ut cognoscamus, non cognoscimus ut credamus. Credo ut intellegam, non intellego ut credam. Intellege ut credas. Neque enim quaero intellegere, ut credam, sed credo ut intellegam. Noli quaerere intellegere ut credas, sed crede ut intellegas; quoniam nisi credideritis, non intellegetis. Si non credideritis, non intellegetis.

1293. Si non potes te talem facere qualem vis, quomodo poteris alium ad tuum habere beneplacitum? [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 1.16.6] Se não te podes fazer tal como queres ser, como podes fazer que outro tenha tua aprovação?

1294. Si non potes ut vis, utcumque potes facito. [Grynaeus 605] Se não podes como queres, faze da maneira que podes. Se não puderes o que quiseres, faze o que puderes. VIDE: Auloedus sit qui citharoedus esse non possit. Quando id fieri non potest quod vis, id velis quod possis. Qui non potest quod vult, velle oportet quod potest. Quoniam non potest fieri id quod vis, id velis quod possit. Si non possis quod velis, velis id quod possis. Si non ut volumus, tamen ut possumus.

1295. Si non potest aere, luat pelle. [Magyar Példabeszédek 409] Se não pode pagar em dinheiro, pague com a pele. Quem não pode pagar do bolso, pague com sua pele. VIDE: Bona qui non habet, luat in corpore. Qui non habet in aere, luat in corpore. Qui non habet in nummis, luat in corpore. Qui non luit aere, luat pelle.

1296. Si non prosunt singula, multa iuvant. [Rabelais, Gargantua 3.42] Se coisas isoladas não resolvem, muitas reunidas ajudam. Si non prosunt singula, iuncta iuvant.

1297. Si non properaveris, pervenies. [K.W.Wojcicki, Biblioteka 173] Se não correres, chegarás lá. Quem corre, cansa; quem anda, alcança.

1298. Si non queas boves, agas asinos licet. [Schottus, Adagia 609] Se não puderes usar bois, podes usar burros. Quem não pode como quer, faça como puder. VIDE: Auloedus sit qui citharoedus esse non possit. Bovem si nequeas, asinum agas. Non possum hoc, igitur faciam illud. Si bovem non possis, asinum agas. Si bovem non potes, asinum age. Si non potes bovem, asinum agito.

1299. Si non rite factum est, inofficiosum testamentum est. [Isidoro, Etymologiae 5.24] É inoficioso o testamento, se não seguiu as formalidades legais. VIDE: Quod non rite factum est, pro infecto habetur.

1300. Si non se continent, nubant. [Vulgata, 1Coríntios 7.9] Se não têm o dom da continência, casem-se. É melhor casar que arder. VIDE: Melius est enim nubere quam uri. Qui se continere non potest, habeat uxorem suam.

1300a. Si non sit pax, nihil omnino est. [Florilegium Hebraicum 255] Se não há paz, falta tudo.

1301. Si non tangent illum parva, ne maiora quidem; si non tangent pauca, ne plura quidem. [Sêneca, De Constantia Sapientis 15.2] Se coisas pequenas não o tocarem, nem as maiores o tocarão; se não o tocar o pouco, também não o tocará o muito.

1302. Si non ungitur axis, tardius incoeptum continuatur iter. [Binder, Thesaurus 2906] Se não se unta o eixo, demora-se a percorrer o caminho iniciado. Quem seu carro unta, seus bois ajuda. Quem unta, amolenta. VIDE: Axis si non ungitur, iter tardius procedit. Dum caret unguento, currus vadit pede lento. Experto credas, si perbene ungitur axis, inceptum cito tunc continuatur iter. Rota plaustri male uncta stridet. Quisquis habet nummos, secura navigat aura. Unctus si fuerit currus, sine murmure vadit.

1303. Si non ut volumus, tamen ut possumus. [Aristófanes / Eiselein 348] Se não como queremos, seja como podemos. Se não puderes o que quiseres, faze o que puderes. VIDE: Auloedus sit qui citharoedus esse non possit. Bovem si nequeas, asinum agas. Quando id fieri non potest quod vis, id velis quod possis. Qui non potest quod vult, velle oportet quod potest. Quoniam non potest fieri id quod vis, id velis quod possit. Si non possis quod velis, velis id quod possis. Si non potes ut vis, utcumque potes facito.

1304. Si non valet ut actum est, valeat ut valere potest. [Jur] Se não vale como foi feito, valha como puder valer.

1305. Si non vincis parva et levia, quando superabis difficiliora? [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 1.13.20] Se não vences as coisas pequenas e fáceis, quando conseguirás superar as mais difíceis?

1306. Si non vis audire, nec regnes. [Rezende 6330] Se não queres ouvir, não governes. O bom juiz ouve o que cada um diz. Si non vis audire, noli ergo regnare. VIDE: Cura aures tuas patere querelis omnium. Omnibus iura poscentibus faciles auditus pandite.

1307. Si non vis esse lupus, noli eius pelle vestiri. Se não queres ser lobo, não lhe vistas a pele. Quem não quer ser lobo, não lhe vista a pele. VIDE: Cum non sis Syrus, ne Syrum agas. Quisquis ovem simulat, hunc lupus ore vorat. Respue quod non es.

1308. Si non vis intellegi, debes neglegi. [Tosi 47] Se não queres ser entendido, deves ser ignorado. Si non vis intellegi, non debes legi. Se não queres ser entendido, não deves ser lido. Si non vis intellegi, non vis legi. Se não queres ser entendido, não queres ser lido. Si non vis intellegi, cur vis legi? Se não queres ser entendido, por que queres ser lido? Si non vis intellegi; nec ego volo te intellegere. Se não queres ser entendido, eu também não quero te entender.

1309. Si nosmetipsos diiudicaremus, non utique iudicaremur. [Vulgata, 1Coríntios 11.31] Se nós nos julgássemos a nós mesmos, não seríamos julgados.

1310. Si novos parabis amicos, veterum ne oblitus sis. [Publílio Siro] Se fizeres novos amigos, não te esqueças dos velhos.

1311. Si numeres anno soles et nubilia toto, invenies nitidum saepius esse diem. [Ovídio, Tristia 5.8.31] Se, durante todo o ano, contares os dias de sol e os nublados, verificarás que com mais freqüência o dia é de sol.

1312. Si nummus est tibi, parebunt omnia. [Schottus, Adagia 619] Se tens dinheiro, tudo aparecerá. Se és rico, corre-te tudo à mercê. Quem tem dinheiro, quebra penedos. Quem dinheiro tiver, fará o que quiser. Quem de dinheiro dispuser, será o que quiser. [Gregório Matos] VIDE: Aurum aperit omnia, et inferni portas. Omnia pecunia effici posse. Omnia potest pecunia. Pecunia impetrat omnia.

1313. Si nutat fundamentum, nutat totum aedificium et corruit. Se se abala o alicerce, abala-se todo o edifício, e desaba.

1314. Si occurreris bovi inimici tui, aut asino erranti, reduc ad eum. [Vulgata, Êxodo 23.4] Se encontrares o boi do teu inimigo, ou o seu jumento, desgarrados, leva-lhos.

1315. Si omnes consentiunt, ego non dissentio. [Guillaume de Gardin, Traité Complet de Diplomatie 452] Se todos concordam, eu não discordo. Si omnes consentiunt, ego non; dissentio. [Idem, ibidem] Se todos concordam, eu não; eu discordo.

1316. Si omni anno unum vitium exstirparemus, cito viri perfecti efficiremur. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 1.11.15] Se a cada ano eliminarmos um vício, logo nos transformaremos em homens perfeitos.

1317. Si omnia facienda sint, quae amici velint, non amicitiae tales, sed coniurationes putandae sunt. [Cícero, De Officiis 3.44] Se se tivesse a obrigação de fazer tudo que os amigos quisessem, isso não deveria ser considerado amizade, mas conjuração.

1318. Si omnis barbatus foret in orbe beatus, in mundi circo non esset praestantior hirco. [Giuseppe Fumagalli, L'Ape Latina 296; Rezende 6336] Se todo barbado da cidade fosse feliz, no circo do mundo não haveria ninguém mais favorecido que o bode. VIDE: Si bene barbatum faceret sua barba beatum, nullus in hoc circo queat esse beatior hirco. Si quem barbatum faceret sua barba beatum, in mundi circo non esset sanctior hirco.

1319. Si operam medicamentis exspectas, oportet vulnus detegas. [Boécio, De Consolatione Philosophiae 1. Prosa 4.1] Se esperas resultado do remédio, é preciso que mostres a ferida. Si operam medicantis exspectas, vulnus detegas oportet. VIDE: Celare suum malum non debet qui remedium exspectat.

1320. Si opulentus it petitum pauperioris gratiam, pauper metuit. [Plauto, Aulularia 246] Se o rico vai pedir um favor ao pobre, o pobre fica com medo. Se o poderoso roga, rogando manda. VIDE: Blando vis latet imperio. Cogit rogando, cum rogat potentior. Potestas et si supplicet, cogit. Potestas, non solum si invitet, sed etiam si supplicet, cogit. Qui rogat potentior, rogando cogit.

1321. Si pace frui volumus, bellum gerendum est. [Cícero, Philippicae 7.6.19] Se queremos gozar da paz, é preciso fazer a guerra. Não tem seguro o seu estado o rei desarmado. VIDE: Pacis tempore, cogitandum de bello. Qui desiderat pacem, praeparet bellum. Si vis pacem, para bellum. Solum bellum gignit pacem. Spes pacis affulget, cum serio bellum geritur. Suscipienda quidem bella sunt ob eam causam, ut sine iniuria in pace vivatur. Tempore pacis cogitandum de bello.

1322. Si panem dederis tristis, et panem et meritum perdidisti. [S.Agostinho, In Psalmum 42 / Schottus, Adagialia Sacra 112] Se tiveres dado o teu pão com tristeza, perdeste tanto o pão como o mérito. VIDE: Si das plorando, perdis tua munera dando.

1323. Si pares invitus, servus es; minister, si volens. [Publílio Siro] Se obedeces contra a vontade, és um servo; se obedeces de boa vontade, és um servidor.

1324. Si paret, condemna; si non paret, absolve. [Dr. Hallifax, A Manual of the Roman Civil Law 251] Se está clara a culpa, condena; se não está clara, absolve.

1325. Si parva despiciamus, magna non comprehendemus: fit unusquisque dives et parva et magna colligens. [S.João Crisóstomo / Bernardes, Luz e Calor 1.105] Se desprezarmos as coisas pequenas, não conseguiremos as grandes: uma pessoa fica rica ajuntando os poucos e os muitos. VIDE: Maiora perdes, parva ni servaveris. Neglexeris si parva, perdas maxima. Serviet aeternum, parvo qui nesciet uti.

1326. Si parva licet componere magnis. [Virgílio, Georgica 4.176] Se for permitido comparar as coisas pequenas às grandes. VIDE: Parvis componere magna solebam. Si componere magnis parva mihi fas est. Sic canibus catulos similes, sic matribus haedos noram, sic parvis componere magna solebam.

1327. Si pastor absit, non oves sunt usui. [Schottus, Adagialia Sacra 65] Se falta o pastor, as ovelhas não têm nenhuma utilidade. Fazenda, teu dono te veja. VIDE: Absente domino res male geritur. Ovium nullus usus, si pastor absit. Ovium nulla utilitas, si pastor absit. Ovium nulla utilitas, si absit upilio.

1328. Si pauper fueris, a cunctis despicieris, sed dare si poteris multum, tunc carus haberis. [I.V.Zingerle, Deutschen Sprichwörter 15] Se fores pobre, serás desprezado por todos, mas se puderes dar muito, então serás muito querido. Pobre não tem parente nem amigo. VIDE: Dives ubique placet, pauper ubique iacet.

1329. Si peccator est, nescio. [Vulgata, João 9.25] Se ele é pecador, não o sei.

1330. Si peccavi, insciens feci. [Terêncio, Heauton Timorumenos 632] Se errei, fi-lo sem saber.

1331. Si pereundum est, honesta morte perire satius. [Manúcio, Adagia 488] Se se deve morrer, é preferível morrer morte honesta. Antes morte honrada que vida abatida. VIDE: Bene mori praestat quam turpiter vivere. Candorem praefero vitae. Si demergendus sim, in aqua pura me demergam.

1332. Si permiserit Dominus. Se o Senhor permitir. VIDE: Deo permitente. Si Dominus permiserit.

1333. Si perpendere te voles, sepone pecuniam, domum, dignitatem; te ipse consule. [Sêneca, Epistulae Morales 80.10] Se te queres avaliar, põe de lado dinheiro, propriedades, cargos; examina somente a tua pessoa.

1334. Si philosophum oporteat ex barba metiri, hircos primam laudem ablaturos. [Manúcio, Adagia 115] Se se devesse valorizar o filósofo pela barba, os bodes levariam o primeiro lugar. A barba não faz o filósofo. O hábito não faz o frade. O hábito não faz o monge. Pelas obras, e não pelo vestido, é o homem conhecido. VIDE: Ars non est veste cognoscenda. Barba non facit philosophum. Barba non facit philosophum, neque vile gerere pallium. Cucullus non facit monachum. Saepe tegit nequam lata cuculla caput. Vestimenta pium non faciunt monachum.

1335. Si piget admissi, committere parce pigenda. [Dionísio Catão, Monosticha, Appendix 51] Se tens vergonha do que fizeste, evita fazer o que te envergonhe.

1336. Si pius et mitis vitiumque tyrannidis horrens, erga subiectos cor genetricis habe! [Walther 29230 / Tosi 1010] Se és virtuoso e manso e aborreces o vício da tirania, usa de um coração de mãe para com os subordinados!

1337. Si portari vis, porta et alium. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 2.3.11] Se queres que te aturem, atura também os outros.

1338. Si possis, recte; si non, quocumque modo. [Horácio, Epistulae 1.1.65] Se puderes, honestamente; se não, de qualquer modo. VIDE: Rem facias, rem, si possis, recte, si non, quocumque modo rem.

1339. Si possis, suaviter; si non, quocumque modo. [Henderson 408] Se puderes, suavemente; se não puderes, de qualquer modo.

1340. Si post fata venit gloria, non propero. [Marcial, Epigrammata 5.10.12] Se a glória só vem depois da morte, não tenho pressa.

1341. Si potero, revocabo, si minus, non adiuvabo scelus. [Sêneca, De Beneficiis 2.14.4] Se eu puder, impedirei o crime; se não, não contribuirei para ele.

1342. Si potes credere, omnia possibilia sunt credenti. [Vulgata, Marcos 9.22] Se tu podes crer, tudo é possível ao que crê.

1343. Si potes lente, capiasque famelicus escam optatam, exiguo tempore pinguis eris. [Pereira 121] Se beberes devagar e comeres com fome a comida desejada, em pouco tempo estarás gordo. Quem quiser cedo engordar, coma com fome e beba devagar.

1344. Si praees, audi et iuste et iniuste dicta. [Apostólio 4.53] Se fores chefe, ouve tanto as palavras justas como as injustas. O bom juiz ouve o que cada um diz. VIDE: Cura aures tuas patere querelis omnium. Magistratum gerens, audi et iusta et iniusta. Si non vis audire, nec regnes.

1345. Si praestabis, non habebis; si habebis, non tam cito; si tam cito, non tam bonum; si tam bonum, perdes amicum. [Rezende 6343] Se emprestares, não terás de volta; se tiveres, não tão depressa; se tão depressa, não tão bom; se tão bom, perderás o amigo. Emprestaste e não cobraste; se cobraste, não tanto; se tanto, não tal; se tal, inimigo mortal. Si praestabis, non habebis; si habebis, non tam bene; si tam bene, non tam cito; si tam cito, perdes amicum. [Mota 91] Se emprestares, não terás de volta; se tiveres, não tão bem; se tão bem, não tão depressa; se tão depressa, perderás o amigo. VIDE: Cum repetas inimicum amicum beneficio invenias tuo. Praesto: perdo rem; nego: perdo petentis amorem. Qui rem concedit socio caro, monet hostem. Si commodaveris, non rehabebis; si rehabebis, non tam cito; si tam cito, non tam bonum; si tam bonum, perdes amicum.

1345a. Si pro te solo oras, pro te solus oras. [S.Ambrósio / The Genuine Works of R.Leighton 3.279] Se oras só por ti mesmo, sozinho oras por ti.

1346. Si proiciatur quisque in loco pulicibus pleno, numquid non moritur ibi? [S.Agostinho, Sermones 9] Se alguém é atirado num lugar cheio de pulgas, por acaso não morre lá?

1347. Si propriam demas, cunctis vaga femina degit aedibus, et totum cursitat urbis iter. [Pereira 111] Se não contares com a dela, a mulher andeja vive em todas as casas e percorre todos os caminhos da cidade. Minha comadre andadora, tirando sua casa, em todas as outras mora.

1348. Si pugnare non vultis, licet fugere. [Sêneca, De Providentia 6.7] Se não quereis lutar, podeis fugir.

1349. Si pulcher es, lauda naturam; si nobilis, lauda parentes; si virtuosus et sapiens, lauda te ipsum; si dives, lauda fortunam. [Sêneca / Guillelmus Wheatley, Expositio in Boethii De Consolatione Philosophiae 3.11] Se és belo, louva a natureza; se és nobre, louva teus pais; se és virtuoso e sábio, louva a ti mesmo; se és rico, louva a sorte.

1350. Si pulchra est, nimis ornata est. [Plauto, Mostellaria 287] Se a mulher é bela, está bem enfeitada.

1351. Si qua sede sedes, et est tibi commoda sedes, illa sede sede, nec ab ista sede recede. [Eiselein 570] Se estás sentado num banco, e o banco te é confortável, fica sentado nesse banco, e não saias desse banco. Quem bem está, não se levante. VIDE: Bene qui stat, non moveatur. Regula certa datur, bene qui stat, non moveatur.

1352. Si qua voles apte nubere, nube pari. [Ovídio, Heroides 9.32] Se queres bem casar, casa com o teu igual. Se não queres casar mal, casa com igual. Casar e compadrar, cada qual com seu igual. Casar e viajar, cada qual com seu igual. VIDE: Aequalem uxorem quaere. Aequalem tibi uxorem quaere. Aequalem uxorem ducito. Aequalem tibi mulierem inquire. Non bene inaequales veniunt ad aratra iuvenci. Si quietem mavis, duc uxorem parem. Si vis apte nubere, nube pari. Si vis nubere, nube pari. Tuae sortis uxorem ducito. Uxorem duc ex aequalibus.

1353. Si quadam virtute nites, ne despice quemquam, ex alia quadam forsan et ipse nitet. [Aviano] Se tu te destacas por certa qualidade, não desprezes a outrem, pois essa pessoa talvez também se destaque por alguma outra qualidade.

1354. Si quae eventura sunt provideant, aequiperent Iovi. [Aulo Gélio, Noctes Atticae 14.1] Se conseguissem prever os acontecimentos futuros, eles seriam iguais a Júpiter.

1355. Si quaeratur honos, non fugiatur onus. [Odilo Schreger, Studiosus Jovialis 60] Se se busca a glória, não se fuja ao sacrifício. Não se ganha boa fama em cama de penas. Nenhum caminho de rosas conduz à glória. VIDE: Ad astra doloribus itur. Ad magna praemia magno labore venitur. Magno perficitur discrimine res memoranda.

1356. Si quaeris paeninsulam amoenam, circumspice. [Divisa do Estado de Michigan, EUA] Se buscas uma península encantadora, olha em redor. VIDE: Si monumentum requiris, circumspice.

1357. Si quam rem accures sobrie aut frugaliter, solet illa recte sub manus succedere. [Plauto, Persa 456] Se se administra um negócio com bom-senso e prudência, ele costuma caminhar bem e sob controle.

1358. Si quando fatuo volo delectari, non est longe mihi quaerendus, me rideo. [Sêneca, Epistulae Morales 50.2] Se, por acaso, quero divertir-me à custa de um tolo, não preciso procurar longe: rio de mim mesmo.

1359. Si quem barbatum faceret sua barba beatum, in mundi circo non esset sanctior hirco. [Jakob Werner, Lateinische Sprichwörter 113] Se a barba fizesse do barbado um beato, no circo do mundo não haveria ninguém mais santo que o bode. VIDE: Nullum barbatum faciet sua barba beatum. Si bene barbatum faceret sua barba beatum, nullus in hoc circo queat esse beatior hirco. Si omnis barbatus foret in orbe beatus, in mundi circo non esset praestantior hirco.

1360. Si quem laudaris, parce laudare memento. [DAPR 697] Se elogiares alguém, lembra-te de não exagerar. VIDE: Lauda parce, sed vitupera parcius.

1361. Si quemquam verbo laedis, laederis et ipse. [Medina 607] Se ofenderes alguém com tuas palavras, tu mesmo também serás ofendido. Quem mal fala, mal ouve. VIDE: Audibis male, si maledicis mihi.Quale dixisti verbum, tale contra audies. Qualia dixeris, talia audies. Talia dicentur tibi, qualia dixeris ipse.

1362. Si quid agas, prudenter agas et respice finem. [Gualterius Anglicus, Fabulae Aesopicae 22.5] Se vais fazer alguma coisa, faze com prudência e olha o resultado. VIDE: Finem respice. Quidquid agas, prudenter agas et respice finem. Respice finem.

1363. Si quid bene facias, levior pluma est gratia; si quid peccatum est, plumbeas iras gerunt. [Plauto, Poenulus 810] Se fazes algum bem, a gratidão é mais leve que uma pluma; se cometes algum erro, eles mostram uma ira pesada como chumbo.

1364. Si quid bibendum, aqua. [Celso, De Medicina 3.2.5] Se se tem de beber alguma coisa, que seja a água.

1365. Si quid bonis boni fit, esse idem et grave et gratum solet. [Plauto, Persa 681] Se se faz algum bem a homens de bem, isso é sempre apreciado e reconhecido.

1365a. Si quid dictum est per iocum, non aequum est id te serio praeverti. [Plauto, Amphitruo 762] Não é justo que leves a sério algo que foi dito por brincadeira.

1366. Si quid est amari, vitiat, si quid dulcis inest. [DAPR 348] Se houver um pouco de amargo, ele estraga o que houver de doce. Um pouco de fel estraga o mel. Pouco fel dana muito mel.

1367. Si quid est quod utar, utor; si non est, egeo. [Aulo Gélio, Noctes Atticae 13.24.1] Se há alguma coisa que eu possa usar, eu uso; se não há, passo sem ela. VIDE: Si non est, egeo.

1368. Si quid feceris honestum cum labore, labor abit, honestum manet. Si quid feceris turpe cum voluptate, voluptas abit, turpitudo manet. [Manúcio, Adagia 618] Se fizeres alguma coisa digna com sacrifício, o sacrifício desaparece, fica a dignidade. Se fizeres alguma coisa desonrosa com prazer, o prazer desaparece, fica a desonra.

1369. Si quid forte facis, quod me spectante ruberes, cur spectante Deo non magis ipse rubes? [Bernardes, Nova Floresta 4.322] Se por acaso fazes alguma coisa, quando eu estou olhando, tu coras de fazê-la, por que, quando Deus está olhando, não coras mais ainda? VIDE: Cum quid turpe facis aliquo spectante rubescis, cur spectante Deo non magis ipse rubes?

1370. Si quid habes, viges; sin nihil, iaces. [Grynaeus 220] Se tens alguma coisa, tens valor; se nada tens, és desprezado. Vale quem tem. VIDE: Dives ubique placet, pauper ubique iacet.

1371. Si quid invenisti, et non reddidisti, rapuisti. [S.Tomás de Aquino, Summa Theologiae, Quaestio 66.5] Se achaste alguma coisa e não a devolveste, roubaste.

1372. Si quid mea carmina possunt, nulla dies unquam memori vos eximet aevo. [Virgílio, Eneida 9.446] Se meus poemas podem alguma coisa, nenhum dia jamais vos tirará da lembrança.

1373. Si quid novisti rectius istis, candidus imperti; si non, his utere mecum. [Horácio, Epistulae 1.6.67] Se sabes algo melhor que esses conselhos, informa-me com toda franqueza; se não, usa comigo esses mesmos.

1374. Si quid patitur unum membrum, compatiuntur omnia membra. [Vulgata, 1Coríntios 12.26] Se algum mal padece um membro, todos os membros padecem com ele. VIDE: Cui caput infirmum, cetera membra dolent. Cum caput aegrotat, corpus simul omne laborat.

1375. Si quid te vetat bene vivere, bene mori non vetat. [Sêneca, Epistulae Morales 17.5] Se algo te impede de viver honestamente, não te impede de morrer honestamente.

1375. Si quid universitati debetur, singulis non debetur; nec quod debet universitas singuli debent. [Digesta 3.4.7.1] Se é devido à sociedade, não é devido aos sócios individualmente; nem os sócios devem individualmente o que a sociedade deve.

1376. Si quidem Deus est, unde mala? Bona vero unde, si non est? [Boécio, De Consolatione Philosophiae 1.Prosa 4.30] Se Deus existe, donde vem o mal? E se não existe, então donde vem o bem?

1377. Si quietem mavis, duc uxorem parem. [DAPR 151] Se preferes tranqüilidade, casa com mulher igual a ti. Casar e compadrar, cada qual com seu igual. VIDE: Aequalem uxorem quaere. Aequalem tibi uxorem quaere. Aequalem uxorem ducito. Aequalem tibi mulierem inquire. Si qua voles apte nubere, nube pari. Si vis apte nubere, nube pari. Si vis nubere, nube pari. Tuae sortis uxorem ducito. Uxorem duc ex aequalibus.

1378. Si quis ad vigesimum usque annum non formosus factus fuerit, ad trigesimum robustus, ad quadragesimum prudens, ad quinquagesimum dives, ille non facile speret se post assecuturum illa. [Bebel, Adagia Germanica] Quem até os vinte anos não ficar formoso; até os trinta, forte; até os quarenta, sábio; até os cinqüenta, rico, esse não espere conseguir facilmente essas coisas. Quem aos trinta não pode, aos quarenta não sabe e aos cinqüenta não tem, nunca será ninguém. VIDE: Sera sunt barba post vigesimum, scientia post trigesimum, divitiae post quadragesimum. Senex ne molieris quae iuvenis non molitus es.

1378a. Si quis amat pisces, debet sua crura madere. [Samuel Singer, Thesaurus Proverbiorum Medii Aevi 266] Quem gosta de peixes, tem que molhar as pernas. Quem quiser pescar, há de se molhar.

1379. Si quis amat quod amare iuvat, feliciter ardet. [Ovídio, Remedia Amoris 13, adaptado] Se alguém ama o que lhe agrada amar, arde de felicidade.

1380. Si quis amat ranam, ranam putat esse Dianam. [DAPR 53] Se alguém ama uma rã, julga que a rã é Diana. Quem o feio ama, bonito lhe parece. O desejo faz formoso o feio. VIDE: Nullus reperitur deformis amasius. Qui diligit ranam, ranam putat esse Dianam. Quisquis amat cervam, cervam putat esse Minervam; quisquis amat ranam, ranam putat esse Dianam. Sit bufo carus, fiet luna mage clarus. Suus rex reginae placet.

1381. Si quis autem ignorat, ignorabitur. [Vulgata, 1Coríntios 14.38] Se algum, porém, o quer ignorar, será ignorado. VIDE: Qui ignorat, ignorabitur.

1382. Si quis cum malis conversatur libenter, nunquam de hoc interrogavi viro, sciens, quoniam talis est quales illi cum quibus conversatur. [Prisciano / Tosi 1329] Se alguém vive prazerosamente com os maus, nunca perguntei a respeito desse homem, pois sei que ele é tal como aqueles com quem convive. Quem com lobos anda, aprende a uivar. VIDE: Ad mala facta malus socius socium trahit. Amicus stultorum efficietur similis. Si apud claudum habitas, claudicabis. Stercora qui tangit polluit manus.

1383. Si quis dat mannos, ne quaere in dentibus annos. [S.Jerônimo, In Epistulam Pauli ad Ephesios / Rezende 6350] Se alguém te dá cavalos, não procures conhecer-lhes a idade pelos dentes. Si quis dat mannos, noli quaerere in dentibus annos. Cavalo dado não se lhe abre a boca. A cavalo dado não se olham os dentes. VIDE: Cum dabitur sonipes gratis, non inspice dentes. Donati non sunt ora inspicienda caballi. Gratis quando datur equus, os non inspiciatur, non contemnatur, si morbidus. Noli equi dentes inspicere donati. Non oportet equi dentes inspicere donati. Si tibi donatur quis equus non dens videatur.

1384. Si quis erit quaerens incertum certaque linquens, ille caret saepe rebus quas possit habere. [Walther 29009 / Tosi 1731] Se alguém, abandonando o certo, procurar o incerto, muitas vezes faltar-lhe-á o que poderia ter. Quem deixa o certo pelo incerto, nas coisas do mundo é pouco esperto. Deixa a tua casa, vem-te à minha, terás negro dia. VIDE: Ab ipsa messe discedere. Certa praestant incertis. Certa pro incertis dimittenda non sunt.

1385. Si quis esurit, domi manducet. [Vulgata, 1Coríntios 11.34] Se alguém tem fome, coma em casa.

1386. Si quis habet aures audiendi, audiat. [Vulgata, Marcos 4.23; 7.16] Se alguém tem ouvidos para ouvir, ouça. VIDE: Qui habet aures audiendi, audiat. Qui habet aurem, audiat. Qui habet aures, audiat.

1387. Si quis hominem liberum dolo sciens morti ducit, parricida est. [Jur] Se alguém por meio de dolo conscientemente leva à morte um homem livre, é um assassino.

1388. Si quis in verbo non offendit, hic perfectus est vir: potest etiam freno circumducere totum corpus. [Vulgata, Tiago 3.2] Se algum não peca em palavras, este é um homem perfeito, capaz de suster com freio todo o corpo.

1389. Si quis non vult operari, nec manducet. [Vulgata, 2Tessalonicenses 3.10] Se alguém não quer trabalhar, também não coma. Quem não trabalha, não come. Não pode o filho de Adão sem trabalho comer pão. VIDE: Nemo otiosus comedat. Qui non laborat, non manducat. Qui non laborat, non manducet.

1390. Si quis sine peccato est, mittat in eam lapidem. [Da liturgia católica] Se alguém está sem pecado, atire nela uma pedra. VIDE: Qui sine peccato est vestrum, primus in illam lapidem mittat.

1391. Si quis sitit, veniat ad me et bibat. [Vulgata, João 7.37] Se alguém tem sede, venha a mim e beba.

1392. Si quis te percusserit in dexteram maxillam tuam, praebe illi et alteram. [Vulgata, Mateus 5.39] Se alguém te bater na tua face direita, oferece-lhe também a outra. VIDE: Accepisti alapam, para alteram maxillam.

1393. Si quis ultro se malis offert volens, seque ipse torquet, perdere est dignus bona, queis nescit uti. [Sêneca, Hippolytus 440] Quem espontaneamente se antecipa ao sofrimento e se atormenta, merece perder os bens que não sabe utilizar.

1394. Si quis vult post me venire, abneget semetipsum et tollat crucem suam cotidie, et sequatur me. [Vulgata, Lucas 9.23] Se alguém quer vir após mim, negue-se a si mesmo, e tome a sua cruz cada dia, e siga-me.

1395. Si quis vult primus esse, erit omnium novissimus, et omnium minister. [Vulgata, Marcos 9.34] Se algum quer ser o primeiro, será o último de todos, e o servidor de todos.

1396. Si quosdam sanat, quosdam Salmantica trucidat. [Pereira 121] Salamanca a uns sara, a outros manca.

1397. Si quotiens peccant homines, sua fulmina mittat Iuppiter, exiguo tempo inermis erit. [Ovídio, Tristia 2.33] Se cada vez que os homens pecam, Júpiter atirar seus raios, em pouco tempo ficará sem munição.

1398. Si radix sancta, et rami. [Vulgata, Romanos 11.16] Se a raiz é santa, os ramos também o são. VIDE: De radice bona nascitur omne bonum. Ex radice mala nascuntur pessima mala. Qualis radix, tales et rami.

1398a. Si reficis vestem, solidum durabit in annum. [Obras Sueltas de D. Juan de Yriarte 2.19] Se consertas tua roupa, ela durará um ano inteiro. Remenda teu pano, durará um ano.

1399. Si regnas, iube. [Sêneca, Medea 194] Se és governante, ordena. VIDE: Si iudicas, cognosce; si regnas, iube.

1400. Si res firma, item firmi amici sunt; sin res laxe labat, itidem amici collabuscunt. [Plauto, Stichus 520] Se a riqueza está firme, também os amigos são firmes; mas se a riqueza vacila, também os amigos estremecem. Enquanto o ouro luz, os amigos são de truz. Amigo de bom tempo muda-se com o vento. Amigos são como ave de arribação: quando faz bom tempo, eles vêm; quando faz mau tempo, eles se vão. VIDE: Avolitante manet argutus hirundine passer. Amicus socius mensae non permanebit in die necessitatis. Cui fortuna perit nullus amicus erit.

Ao Topo